"Φράγμα" από τους πολίτες απέναντι στην κερδοσκοπία
Η διαμόρφωση των τιμών δεν αποτελεί μονοπώλιο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι κυβερνητικές πολιτικές είναι ανεύθυνες για ό,τι συμβαίνει
Το να υπάρχουν αυτορρυθμιζόμενες αγορές, όπως υφίστανται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και να λειτουργούν με κανόνες ευνοϊκού ανταγωνισμού για τους πολίτες-καταναλωτές, προϋποθέτει να υπάρχει οργάνωση ενεργών πολιτών-καταναλωτών. Διαφορετικά, ακόμη και αν δεν υπάρχουν εναρμονισμένες πρακτικές ολιγοπωλίου ή καρτέλ, που είναι δουλειά του κράτους να το ελέγχει, η αγορά διαμορφώνεται σύμφωνα με το υψηλότερο περιθώριο κέρδους για τις επιχειρήσεις, πολυεθνικές ή μη.
Στην Ελλάδα, στο συλλογικό ασυνείδητο κυριαρχεί μια παρωχημένη εκ των συνθηκών αντίληψη: ότι για τις τιμές στην αγορά, ακόμη και των βασικών προϊόντων και όχι της ενέργειας, για παράδειγμα, την κρίσιμη παρέμβαση την έχει το κράτος, άρα η κυβέρνηση, άρα το κόμμα ή τα κόμματα που κυβερνούν.
Λάθος! Αυτό συνέβαινε όταν υπήρχαν η διατίμηση και ο κρατικός παρεμβατισμός. Όταν ανακοινώνονταν από το υπουργείο Εμπορίου οι τιμές από τα οπωροκηπευτικά μέχρι το κρέας και τα προϊόντα βασικής κατανάλωσης. Από τότε έχει περάσει σωρεία δεκαετιών. Η πραγματικότητα σήμερα και η διαμόρφωση των τιμών στην αγορά δεν αποτελεί μονοπώλιο του κράτους, χωρίς ταυτόχρονα αυτό να σημαίνει ότι το κράτος, άρα και οι κυβερνητικές πολιτικές, είναι ανεύθυνες για ό,τι συμβαίνει στην αγορά.
Το κράτος έχει εξουσία στους ελέγχους για αισχροκέρδεια και στην επιβολή προστίμων. Σχετικές οι δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού κ. Σκρέκα. Για τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην ενέργεια, σχετικές οι πρακτικές που εξε λίσσει ο αρμόδιος υπουργός, κ. Σκυλακάκης, με τα πολύχρωμα και με διαφορετικούς όρους τιμολόγια-συμβόλαια μεταξύ καταναλωτή και παρόχου. Στο πεδίο αυτό μάλιστα ο κ. Σκυλακάκης «εκπαιδεύει» τους πολίτες με τις επιλογές που θα κάνουν να διαμορφώσουν το περιβάλλον του κόστους της ενέργειας και του ανταγωνισμού στην αγορά.
Ακόμη και πόσες εταιρείες θα βρίσκονται σε αυτή την αγορά. Το κράτος πλέον σε ένα οικονομικό περιβάλλον όπως αυτό που ισχύει στην Ευρώπη έχει έναν ενδιάμεσο ρόλο και όχι καθοριστικό στη σχέση επιχειρήσεων - πολιτών. Θέτει το νομικό πλαίσιο, τους κανόνες του ανταγωνισμού και προστατεύσει τον πολίτη του από έκτακτες -πρόσκαιρες όμως- συνθήκες που μπορεί να προκύψουν.
Για παράδειγμα την αύξηση του πληθωρισμού, την απορρύθμιση των εφοδιαστικών αλυ σίδων εξαιτίας πολέμων ή μιας παγκόσμιας πανδημίας, τις επιπτώσεις ενός συντονισμένου εμπάργκο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο ρυθμιστικός του ρόλος αποκτά πιο επιθετικά χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά επιλέγει μια σειρά από «εργαλεία» ανάσχεσης της ακρίβειας. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα τα «καλάθια» προϊόντων με πιο χαμηλές τιμές που πιέζουν την αγορά. Τα διάφορα «pass» που στηρίζουν την καταναλωτική δυνατότητα των οικονομικά πιο μειονεκτούντων πολιτών. Σημαντικό εργαλείο εφόσον κριθεί αποτελεσματικό είναι και η διαμόρφωση των φόρων ή του ΦΠΑ. Όμως τα «εργαλεία» αυτά δεν μπορούν να θεωρηθούν οργανικά ως προς τη διαμόρφωση της αγοράς προς όφελος των πολιτών.
Οι αυτορρυθμιζόμενες αγορές, για να λειτουργούν υπέρ του πολίτη-καταναλωτή, σχετίζονται άμεσα με την ενεργή οργάνωση του καταναλωτή. Όχι στη βάση μόνον ενός «μποϊκοτάζ», αλλά ενημέρωσης και δημοσιοποίησης των στοιχείων που δείχνουν ότι η αγορά λειτουργεί κερδοσκοπικά. Όπως συνέβη για παράδειγμα τελευταία στην Ελλάδα με τις τιμές στο βρεφικό γάλα, του οποίου κινούνται σε τριπλάσια επίπεδα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με πιο υψηλό μάλιστα βιοτικό επίπεδο. Ναι, αλλά το φαινόμενο αυτό δημοσιοποιήθηκε έπειτα από τρεις τιμοληψίες της Επιτροπής Ανταγωνισμού και όχι καταναλωτικών οργανώσεων. Οι επιχειρήσεις, πολυεθνικές ή μη, δεν αντέχουν την αρνητική δημοσιότητα. Μια τέτοια επικαιρότητα λειτουργεί ως alert σε αυτές και επιδρά διορθωτικά. Εν ολίγοις δεν έχει γίνει αντιληπτό στους Έλληνες ότι η αυτοοργάνωσή τους ως καταναλωτών σε συντεταγμένες και παρεμβατικές οργανώσεις είναι καθοριστική για τη λειτουργία της αγοράς υπέρ τους. Σε αυτή την κατεύθυνση ρόλο αφύπνισης μπορεί να έχουν και τα κόμματα ως πολιτικοί οργανισμοί και όχι κυβερνητικοί.
Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 10 Ιανουαρίου
Στην Ελλάδα, στο συλλογικό ασυνείδητο κυριαρχεί μια παρωχημένη εκ των συνθηκών αντίληψη: ότι για τις τιμές στην αγορά, ακόμη και των βασικών προϊόντων και όχι της ενέργειας, για παράδειγμα, την κρίσιμη παρέμβαση την έχει το κράτος, άρα η κυβέρνηση, άρα το κόμμα ή τα κόμματα που κυβερνούν.
Λάθος! Αυτό συνέβαινε όταν υπήρχαν η διατίμηση και ο κρατικός παρεμβατισμός. Όταν ανακοινώνονταν από το υπουργείο Εμπορίου οι τιμές από τα οπωροκηπευτικά μέχρι το κρέας και τα προϊόντα βασικής κατανάλωσης. Από τότε έχει περάσει σωρεία δεκαετιών. Η πραγματικότητα σήμερα και η διαμόρφωση των τιμών στην αγορά δεν αποτελεί μονοπώλιο του κράτους, χωρίς ταυτόχρονα αυτό να σημαίνει ότι το κράτος, άρα και οι κυβερνητικές πολιτικές, είναι ανεύθυνες για ό,τι συμβαίνει στην αγορά.
Το κράτος έχει εξουσία στους ελέγχους για αισχροκέρδεια και στην επιβολή προστίμων. Σχετικές οι δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού κ. Σκρέκα. Για τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην ενέργεια, σχετικές οι πρακτικές που εξε λίσσει ο αρμόδιος υπουργός, κ. Σκυλακάκης, με τα πολύχρωμα και με διαφορετικούς όρους τιμολόγια-συμβόλαια μεταξύ καταναλωτή και παρόχου. Στο πεδίο αυτό μάλιστα ο κ. Σκυλακάκης «εκπαιδεύει» τους πολίτες με τις επιλογές που θα κάνουν να διαμορφώσουν το περιβάλλον του κόστους της ενέργειας και του ανταγωνισμού στην αγορά.
Ακόμη και πόσες εταιρείες θα βρίσκονται σε αυτή την αγορά. Το κράτος πλέον σε ένα οικονομικό περιβάλλον όπως αυτό που ισχύει στην Ευρώπη έχει έναν ενδιάμεσο ρόλο και όχι καθοριστικό στη σχέση επιχειρήσεων - πολιτών. Θέτει το νομικό πλαίσιο, τους κανόνες του ανταγωνισμού και προστατεύσει τον πολίτη του από έκτακτες -πρόσκαιρες όμως- συνθήκες που μπορεί να προκύψουν.
Η διαμόρφωση των τιμών δεν αποτελεί μονοπώλιο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι κυβερνητικές πολιτικές είναι ανεύθυνες για ό,τι συμβαίνει
Για παράδειγμα την αύξηση του πληθωρισμού, την απορρύθμιση των εφοδιαστικών αλυ σίδων εξαιτίας πολέμων ή μιας παγκόσμιας πανδημίας, τις επιπτώσεις ενός συντονισμένου εμπάργκο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο ρυθμιστικός του ρόλος αποκτά πιο επιθετικά χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά επιλέγει μια σειρά από «εργαλεία» ανάσχεσης της ακρίβειας. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα τα «καλάθια» προϊόντων με πιο χαμηλές τιμές που πιέζουν την αγορά. Τα διάφορα «pass» που στηρίζουν την καταναλωτική δυνατότητα των οικονομικά πιο μειονεκτούντων πολιτών. Σημαντικό εργαλείο εφόσον κριθεί αποτελεσματικό είναι και η διαμόρφωση των φόρων ή του ΦΠΑ. Όμως τα «εργαλεία» αυτά δεν μπορούν να θεωρηθούν οργανικά ως προς τη διαμόρφωση της αγοράς προς όφελος των πολιτών.
Οι αυτορρυθμιζόμενες αγορές, για να λειτουργούν υπέρ του πολίτη-καταναλωτή, σχετίζονται άμεσα με την ενεργή οργάνωση του καταναλωτή. Όχι στη βάση μόνον ενός «μποϊκοτάζ», αλλά ενημέρωσης και δημοσιοποίησης των στοιχείων που δείχνουν ότι η αγορά λειτουργεί κερδοσκοπικά. Όπως συνέβη για παράδειγμα τελευταία στην Ελλάδα με τις τιμές στο βρεφικό γάλα, του οποίου κινούνται σε τριπλάσια επίπεδα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με πιο υψηλό μάλιστα βιοτικό επίπεδο. Ναι, αλλά το φαινόμενο αυτό δημοσιοποιήθηκε έπειτα από τρεις τιμοληψίες της Επιτροπής Ανταγωνισμού και όχι καταναλωτικών οργανώσεων. Οι επιχειρήσεις, πολυεθνικές ή μη, δεν αντέχουν την αρνητική δημοσιότητα. Μια τέτοια επικαιρότητα λειτουργεί ως alert σε αυτές και επιδρά διορθωτικά. Εν ολίγοις δεν έχει γίνει αντιληπτό στους Έλληνες ότι η αυτοοργάνωσή τους ως καταναλωτών σε συντεταγμένες και παρεμβατικές οργανώσεις είναι καθοριστική για τη λειτουργία της αγοράς υπέρ τους. Σε αυτή την κατεύθυνση ρόλο αφύπνισης μπορεί να έχουν και τα κόμματα ως πολιτικοί οργανισμοί και όχι κυβερνητικοί.
Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 10 Ιανουαρίου
