Δύο θεσμούς, οι οποίοι έχουν εισαχθεί εδώ και χρόνια σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ και έχουν αποδώσει “καρπούς”, ιδιαιτέρως στον τομέα της βελτίωσης της περίθαλψης και της φροντίδας των ασθενών με άνοια και άλλες συναφείς διαταραχές, προβλέπει το υπό κατάρτιση σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας.

Το “πληρεξούσιο φροντίδας και περίθαλψης” για τους ασθενείς με άνοια, νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές, είναι μία από τις βασικές αρχές που εισάγονται στην ελληνική κοινωνία με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας, το οποίο παρουσίασε χθες (06/11) ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

Αντικείμενο και σκοπός του προτεινόμενου σχεδίου νόμου για την Άνοια και τις Σχετικές Διαταραχές (ΑΚΣΔ) είναι να φέρει στο προσκήνιο και να διαφυλάξει τα θεμελιώδη δικαιώματα των προσώπων με άνοια και των ατύπων φροντιστών τους, υπό το φως της ιδιαιτερότητας της ασθένειας.

Ο σκοπός αυτός εξειδικεύεται:

α) με την περιγραφή του περιεχομένου των δικαιωμάτων και την οριοθέτησή τους και

β) με την αναγνώριση του ρόλου των ατύπων φροντιστών, η σημασία των οποίων για την επιμέλεια, την διαφύλαξη της αξιοπρέπειας και την παραμονή στο οικιακό περιβάλλον των πασχόντων από άνοια είναι αναμφίβολα πολύ μεγάλη, τόσο σε ηθικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

Τι είναι το πληρεξούσιο φροντίδας για τους ασθενείς με άνοια

Περαιτέρω, με την εισαγωγή του θεσμού του «πληρεξουσίου περίθαλψης και φροντίδας», αλλά και των «προγενέστερων οδηγιών περίθαλψης και φροντίδας», στόχος είναι να διατηρούν την ισχύ τους συγκεκριμένες εξουσιοδοτήσεις και εντολές κάθε προσώπου που αφορούν ειδικά την εκπροσώπησή του για τα ζητήματα της υγείας του, καθώς και να γίνουν σεβαστές συγκεκριμένες επιθυμίες του ως προς την διαχείριση της περίθαλψής του, όταν η άνοια δεν θα του επιτρέπει πλέον την διαμόρφωση και έκφραση έγκυρης βούλησης.

Ειδικότερα, με το “πληρεξούσιο περίθαλψης και φροντίδας” ορίζεται ένα φυσικό πρόσωπο, το οποίο εκπροσωπεί τον πάσχοντα από άνοια για θέματα περίθαλψης και φροντίδας, ενώ με τις “προγενέστερες οδηγίες” ορίζονται εκ προοιμίου, από τον ίδιο τον πάσχοντα που τις διατυπώνει, ο τόπος και ο τρόπος περίθαλψης και φροντίδας για το διάστημα κατά το οποίο δεν θα είναι πλέον σε θέση να αποφασίζει.

Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου ιδρύεται επίσης στο υπουργείο Υγείας το Εθνικό Συμβούλιο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer με συμμετοχή εκπροσώπων από το Υπουργείο Υγείας, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και με κύριο σκοπό την παρακολούθηση της εφαρμογής του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer.

Τέλος, με τις εξουσιοδοτικές διατάξεις του σχεδίου νόμου, επιδιώκεται η έκδοση κοινών υπουργικών αποφάσεων για την βελτίωση της διαβίωσης των ασθενών και των ατύπων φροντιστών τους σε επίπεδο οικονομικό, συνθηκών εργασίας κλπ.

Μολονότι οι πάσχοντες από άνοια είναι ασφαλώς υποκείμενα όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα και στο διεθνές δίκαιο, αποδεικνύεται ότι αυτή η γενικόλογη αναγνώριση δεν αρκεί, επειδή συντρέχει η ιδιαιτερότητα μιας ασθένειας που συρρικνώνει τις διανοητικές ικανότητες του προσώπου, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος της ανεξέλεγκτης πρακτικής αναίρεσης αυτών των δικαιωμάτων να είναι συνεχώς παρών.

Εν προκειμένω, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο ίδιος ο Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, συνηθισμένα είναι τα φαινόμενα αυθαίρετου ετεροκαθορισμού των ασθενών και αδικαιολόγητων περιορισμών, που τους επιβάλλονται από τους οικείους τους, τους αμειβόμενους βοηθούς, ενδεχομένως και τους επαγγελματίες Υγείας. Τα φαινόμενα αυτά, τα οποία φθάνουν έως και την κακοποίηση των ασθενών, τείνουν να αποσιωπώνται, καθώς οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι δεν έχουν την δυνατότητα να «ακουστούν».

Ο θεσμός της δικαστικής συμπαράστασης

Περαιτέρω, ο θεσμός της δικαστικής συμπαράστασης διαπιστώνεται στην πράξη ότι αποτελεί την έσχατη λύση αντιμετώπισης της δικαιοπρακτικής ανικανότητας των προσώπων που πάσχουν από άνοια, όταν η ανικανότητα αυτή καθίσταται πλήρης. Το γεγονός αυτό αφήνει εκτός νομικής ρύθμισης πτυχές της καθημερινότητας των πασχόντων από άνοια. Ακόμη, η σύμφυτη με την εξέλιξη της άνοιας απώλεια της δικαιοπρακτικής ικανότητας του προσώπου συνεπάγεται την κατ’ αρχήν, λήξη των εξουσιοδοτήσεων αντιπροσώπευσής του.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, λοιπόν, με το υπό κατάρτιση σχέδιο νόμου, εισάγονται στην ελληνική έννομη τάξη οι θεσμοί του «πληρεξουσίου περίθαλψης και φροντίδας» και των «προγενέστερων οδηγιών περίθαλψης και φροντίδας».