Eίναι ο πρώτος ψηφιακός πόλεμος στην ιστορία της ανθρωπότητας: με smartphones, βίντεο σε πραγματικό χρόνο, ανταλλαγή μηνυμάτων σε πλατφόρμες και προπαγάνδα στα social media, Ρώσοι και Ουκρανοί δίνουν μάχες και με τα ηλεκτρονικά «όπλα», που έχουν αλλάξει το μοντέλο της σύρραξης.

«Αυτός ο πόλεμος διαφέρει από κάθε προηγούμενο λόγω μιας φορητής συσκευής που βρίσκεται σχεδόν σε κάθε τσέπη», γράφει η «Wall Street Journal», τονίζοντας ότι «η χρήση των smartphones από επιτιθέμενους, αμυνόμενους και άμαχο πληθυσμό βοηθάει στην καταγραφή και κατανόηση των γεγονότων, αλλάζοντας ακόμα και τη μορφή του πολέμου». Καθένα από τα εκατομμύρια «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα στο εσωτερικό της Ουκρανίας διαθέτει αισθητήρες που μπορούν να παρέχουν δεδομένα για συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

Τα μικρόφωνα και οι κάμερές τους μπορούν να καταγράφουν και να μεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο ήχους και εικόνες του πολέμου, αλλά και να γίνουν μέσα προπαγάνδας. Smartphones χρησιμοποιούνται επίσης για τον εντοπισμό στρατιωτικών στόχων (με ή χωρίς τη θέληση των χρηστών) και για την εκτίμηση των ζημιών. Τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, που επιτρέπουν σε πολίτες να δίνουν πληροφορίες στον στρατό, χρησιμοποιούνται από τους Ουκρανούς για την καθοδήγηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και τον βομβαρδισμό στόχων.

«Ο πόλεμος βρίσκεται στην παλάμη του χεριού. Μια συσκευή γίνεται το μέσο με το οποίο παράγεις, δημοσιεύεις και καταναλώνεις πολυμέσα, και στοχεύεις τον εχθρό», λέει στη «Wall Street Journal» o Μάθιου Φορντ, καθηγητής στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Άμυνας. Η ψηφιακή καταγραφή που παρέχουν τα smartphones είναι καταιγιστική. H Mnemonic, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα το Βερολίνο που καταγράφει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουκρανία, έχει συλλέξει 2.800.000 αρχεία στον πρώτο χρόνο του πολέμου. Οι φορητές συσκευές έχουν και σημαντική στρατιωτική χρησιμότητα. «Τα smartphones είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα για τους ανθρώπους των μυστικών υπηρεσιών και ένας εφιάλτης για την αντικατασκοπεία», είπε στη WSJ ο Έλιοτ Κοέν, ιστορικός στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσινγκτον.

Μέσω Instagram

Οι Τσετσένοι μαχητές συχνά χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες του TikTok και του Instagram για να προβάλλουν τις νίκες τους, προδίδοντας αρκετές φορές την τοποθεσία τους εξαιτίας των κινητών τηλεφώνων. Σε κάποιες περιπτώσεις, η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας κατάφερε να τους εντοπίσει μέσω αναρτήσεων, εξαπολύοντας μετά χτυπήματα, σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο που μίλησε στην αμερικανική εφημερίδα. Τα smartphones «ανοίγουν ένα παράθυρο» στο πεδίο της μάχης, δίνοντας ευκαιρίες για τον πόλεμο των πληροφοριών. Πλατφόρμες όπως το Facebook, το οποίο είναι μπλοκαρισμένο στη Ρωσία, και το VKontakte γίνονται δίοδοι για τη μετάδοση σημαντικού περιεχομένου. Αλλά η υπηρεσία στην οποία διαδραματίζεται μεγάλο μέρος του πληροφοριακού πολέμου, και από τις δύο πλευρές, είναι το Telegram, μια κρυπτογραφημένη εφαρμογή που επιτρέπει την ευρεία διανομή υλικού.

Για τους Ουκρανούς το Telegram -ήδη δημοφιλές πριν από τον πόλεμο- έχει γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο, το οποίο γρήγορα έμαθαν και οι ξένοι δημοσιογράφοι που βρίσκονται στη χώρα ή καλύπτουν τον πόλεμο. Αλλά και στη Ρωσία είναι μια από τις λίγες διεξόδους που έχουν όσοι θέλουν να μάθουν τι πραγματικά συμβαίνει στην Ουκρανία, πέραν της προπαγάνδας του Κρεμλίνου.

Ρεπορτάζ: Ειρήνη Μητροπούλου
Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 28/2