Όταν ο Μπασάρ αλ-Άσαντ εγκατέλειψε τη Δαμασκό τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 2024, δεν έφυγε μόνο από την προεδρία της Συρίας. Έκλεισε πίσω του ένα κεφάλαιο εξουσίας που κράτησε πάνω από δύο δεκαετίες και άνοιξε ένα άλλο, στην εξορία. Η πτήση που τον μετέφερε στη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ και από εκεί στη Μόσχα σηματοδότησε το τέλος του τελευταίου μπααθικού καθεστώτος της Μέσης Ανατολής,αλλά όχι το τέλος της οικογένειας Άσαντ.

Σήμερα, έναν χρόνο μετά την πτώση του καθεστώτος, οι Άσαντ ζουν μια ζωή απομόνωσης και πολυτέλειας στη Ρωσία και, εν μέρει, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πηγές από τη Συρία και τη Μόσχα αναφέρουν ότι η οικογένεια έχει εγκατασταθεί στη Ρουμπλιόφκα, την περιφραγμένη ζώνη της ελίτ έξω από τη ρωσική πρωτεύουσα, μια περιοχή συνώνυμη με την εξουσία, τον πλούτο και την πολιτική παρακμή όσων έπεσαν από την κορυφή. Εκεί σε επαύλεις προστατευμένες από ιδιωτική ασφάλεια και μακριά από αδιάκριτα βλέμματα, ο Μπασάρ αλ-Άσαντ ζει πλέον όχι ως πρόεδρος, αλλά ως φιλοξενούμενος του Κρεμλίνου.

Ο Άσαντ μακριά από την πολιτική 

Η καθημερινότητά του απέχει πολύ από τις εικόνες που τον συνόδευαν επί χρόνια. Δεν υπάρχουν δημόσιες εμφανίσεις, δηλώσεις ή πολιτικές παρεμβάσεις. Οι ρωσικές αρχές του έχουν απαγορεύσει ρητά κάθε είδους δημόσια δραστηριότητα. Είναι ασφαλής, αλλά αποκομμένος. Ακόμη και οι επαφές του με τη ρωσική πολιτική ελίτ είναι ελάχιστες. Για τον Βλαντίμιρ Πούτιν, όπως λένε άνθρωποι κοντά στο Κρεμλίνο, ο Άσαντ αποτελεί πλέον μια «τελειωμένη υπόθεση», έναν ηγέτη που έχασε οριστικά την εξουσία.

Μακριά από την πολιτική, ο Άσαντ φαίνεται να επιστρέφει στην παλιά του ταυτότητα. Ο άνθρωπος που κάποτε εκπαιδεύτηκε ως οφθαλμίατρος στο Λονδίνο, πριν τον καλέσει ο πατέρας του να αναλάβει την εξουσία στη χώρα του, παρακολουθεί ξανά μαθήματα ιατρικής και φρεσκάρει τις γνώσεις του στην οφθαλμολογία. Μαθαίνει ρωσικά, περνά χρόνο διαβάζοντας και ακολουθεί μια αυστηρή, σχεδόν μοναχική ρουτίνα. Δεν εργάζεται από ανάγκη. Τα χρήματα δεν αποτελούν πρόβλημα για την οικογένεια, η οποία είχε μεταφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας της στη Ρωσία ήδη από τα πρώτα χρόνια του πολέμου, όταν οι δυτικές κυρώσεις άρχισαν να σφίγγουν τον κλοιό.

Ωστόσο, η απομόνωση δεν είναι μόνο γεωγραφική. Η φυγή του Άσαντ από τη Συρία υπήρξε αιφνιδιαστική ακόμη και για τους πιο στενούς συμμάχους του. Πολλοί έμειναν πίσω χωρίς καμία προειδοποίηση, αναγκασμένοι να αυτοσχεδιάσουν για να σώσουν τις οικογένειές τους. Η εικόνα ενός καθεστώτος που κατέρρευσε σε ώρες αντικατοπτρίζεται σήμερα στις σπασμένες σχέσεις και στην πικρία όσων αισθάνθηκαν εγκαταλελειμμένοι. Ο ίδιος ο Άσαντ φαίνεται να έχει περιορίσει τις επαφές του σε έναν μικρό κύκλο ανθρώπων από το παλιό προεδρικό περιβάλλον.

Τα παιδιά των Άσαντ και η ζωή χωρίς εξουσία

Στους πρώτους μήνες της εξορίας, το επίκεντρο της οικογένειας δεν ήταν ο ίδιος, αλλά η Άσμα αλ-Άσαντ. Η πρώην πρώτη κυρία, που εδώ και χρόνια δίνει μάχη με τη λευχαιμία. Υποβλήθηκε σε θεραπεία στη Μόσχα, υπό αυστηρή επιτήρηση των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας, και σύμφωνα με πηγές η κατάστασή της έχει πλέον σταθεροποιηθεί. Με την υγεία της να βελτιώνεται, η οικογένεια άρχισε να αναζητά μια νέα ισορροπία.

Τα παιδιά των Άσαντ βιώνουν ίσως τη μεγαλύτερη αλλαγή. Μεγαλωμένα ως μέλη της «πρώτης οικογένειας» της Συρίας, καλούνται τώρα να προσαρμοστούν σε μια ζωή χωρίς εξουσία, αλλά και χωρίς τα προνόμια της κορυφής. Περιγράφονται ως σοκαρισμένα, ακόμα ζαλισμένα από την ταχύτητα με την οποία άλλαξαν τα πάντα. Η αποφοίτηση της κόρης τους, Ζέιν, από το MGIMO, το πανεπιστήμιο των Ρώσων διπλωματών και αξιωματούχων, αποτέλεσε τη μοναδική δημόσια στιγμή της οικογένειας από την πτώση του καθεστώτος. Ήταν μια εικόνα κανονικότητας, σχεδόν ασυνήθιστη για μια οικογένεια με τόσο βαριά ιστορία.

Ο ίδιος ο Μπασάρ αλ-Άσαντ φέρεται να επιθυμεί να μιλήσει. Να δώσει τη δική του εκδοχή για τον πόλεμο, την πτώση και τη φυγή του. Έχουν συζητηθεί συνεντεύξεις με ρωσικά και αμερικανικά μέσα, όμως μέχρι στιγμής η Μόσχα δεν του έχει δώσει το πράσινο φως. Η σιωπή του δεν είναι επιλογή, αλλά όρος φιλοξενίας.

Έτσι, περίπου κυλά η νέα ζωή της οικογένειας Άσαντ στη Ρωσία. Είναι μια ενδιάμεση κατάσταση με άνεση χωρίς όμως επιρροή, ασφάλεια και φωνή μια επιβίωση χωρίς εξουσία. Για έναν άνθρωπο που κυβέρνησε μια χώρα με απόλυτο έλεγχο, ίσως αυτή να είναι η πιο σκληρή πτώση απ’ όλες.