Όσοι έλεγαν ότι το πραγματικό πρόβλημα της Ευρωζώνης ήταν η Ιταλία και όχι οι χώρες του Νότου τελικά δικαιώθηκαν. Η χώρα βυθίζεται σε πολιτική και θεσμική κρίση με τις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη (ΕΚΤ) και το Βερολίνο να παρακολουθούν με αγωνία την εξέλιξη των πραγμάτων.

Ο πρόεδρος της χώρας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ένθερμος υποστηρικτής των ευρωπαϊκών αρχών, αρνήθηκε να δεχθεί τον υπουργό Οικονομικών που του πρότεινε ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόντε και ο τελευταίος κατέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Από τα κόμματα που τον στήριζαν είχε ξεκαθαριστεί ότι αν δεν γίνει δεκτός ο 81χρονος ευρωσκεπτικιστής Πάολο Σαβόνα, δεν υπάρχει Plan B. Ο Σαβόνα δεν είχε κρύψει ποτέ την απέχθειά του για το ευρώ και το Βερολίνο.

Ο Ματαρέλα θα συναντήσει τον οικονομολόγο Κάρλο Κοταρέλι για να του αναθέσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης τεχνοκρατών. Ο Κοταρέλι, με θητεία και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είχε ετοιμάσει λίστα για περικοπές άχρηστων δημοσίων δαπανών, ως σύμβουλος των κυβερνήσεων των Ενρίκο Λέτα και Ματέο Ρέντσι. Το πιο πιθανό είναι ο Κοταρέλι να μην πάρει ψήφο εμπιστοσύνης και να διαχειριστεί τα τρέχοντα, ως υπηρεσιακός, μέχρι να γίνουν εκλογές.

Για την ιστορία: την προηγούμενη φορά που η Ιταλία απέκτησε τεχνοκράτη πρωθυπουργό ήταν το 2011 όταν ο καθηγητής Μάριο Μόντι ήρθε να αντικαταστήσει τον «ενοχλητικό» για την Γαλλία και Γερμανία Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Το αποτέλεσμα: δύο χρόνια αργότερα στις βουλευτικές εκλογές εμφανίστηκε δυναμικά στο προσκήνιο ο Μπέπε Γκρίλο με τα «Πέντε Αστέρια»...

Η δήλωση του Προέδρου

Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας προσπάθησε να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους δεν υποχώρησε στο πρόσωπο που του υποδείχθηκε για το υπουργείο Οικονομικών:

«Δέχθηκα πρόταση να ηγηθεί της κυβέρνησης ένας πρωθυπουργός ο οποίος δεν είχε εκλεγεί στο κοινοβούλιο. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι παρεμπόδισα την δημιουργία της κυβέρνησης. Συνόδευσα με μεγάλο πνεύμα συνεργασίας αυτή την προσπάθεια. Είχα τονίσει στον εντολοδόχο πρωθυπουργό ότι θα έδειχνα ιδιαίτερη προσοχή για τις σχετικές επιλογές των επικεφαλής κάποιων υπουργείων. Σήμερα το απόγευμα ο καθηγητής Κόντε μου παρουσίασε προτάσεις του για υπουργούς, που εγώ έπρεπε να επικυρώσω με την υπογραφή διαταγμάτων.

Έχω έναν ρόλο εγγυητή, ο οποίος δεν δέχεται επιβολές. Δέχθηκα όλες τις προτάσεις εκτός από εκείνη για τον υπουργό Οικονομικών. Πρόκειται για ένα άμεσο μήνυμα που συνδέεται με την εμπιστοσύνη ή τον συναγερμό των χρηματοοικονομικών πρωταγωνιστών. Ζήτησα να το αναλάβει κύριος πολιτικός της κυβερνητικής πλειοψηφίας, ο οποίος να μην στηρίζει την γραμμή που θα μπορούσε να προκαλέσει την έξοδο της Ιταλίας από το Ευρώ. Κάτι που διαφέρει από μια ισχυρή στάση υπέρ της αλλαγής προς το καλύτερο της κατάστασης στην ΕΕ.

Δεν υπήρξε, όμως, θετική διάθεση, και ο Κόντε επέστρεψε την εντολή. Η αβεβαιότητα της στάσης μας για το ευρώ προκάλεσε συναγερμό σε ξένους και ιταλούς επενδυτές. Η άνοδος του σπρεντ αυξάνει το δημόσιο χρέος και μειώνει την δυνατότητα δαπανών του δημοσίου. Οι απώλειες στο χρηματιστήριο καίνε αποταμιεύσεις με ουσιαστικό κίνδυνο για τα νοικοκυριά μας.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας και την πιθανότητα αύξησης των τόκων των δανείων για ακίνητα και επιχειρήσεις. Έχω την υποχρέωση, βάσει του Συντάγματος, να προστατέψω τις αποταμιεύσεις των Ιταλών. Με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώνεται η ιταλική κυριαρχία, ενώ στέλνουμε πίσω απαράδεκτες κρίσεις για τη χώρα μας που διαβάσαμε στον Τύπο άλλης ευρωπαϊκής χώρας. Έκανα ό,τι μπορούσα για να σχηματισθεί πολιτική κυβέρνηση, αλλά υπερασπίζομαι το Σύνταγμα. Η συμμετοχή στο ευρώ είναι βασική για την χώρα μας και την προοπτική των νέων μας. Αν κάποιος θέλει να το συζητήσει, χρειάζεται σαφής εμβάθυνση. Σε σχέση, τέλος, με το αίτημα για πρόωρες εκλογές από πολιτικά κόμματα, θα το αποφασίσω ανάλογα με το τι θα συμβεί στο κοινοβούλιο. Τις επόμενες ώρες θα αναλάβω μια πρωτοβουλία».

Όλοι εναντίον όλων

Όπως ήταν αναμενόμενο, η απόφαση Ματαρέλα προκάλεσε την οργή, αλλά και αρκετά «προεκλογικές» δηλώσεις από τα δύο κόμματα που είχαν αναλάβει να σχηματίσουν κυβέρνηση. Ο αρχηγός των Πέντε Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο αναφέρθηκε στην αποτυχία της προσπάθειας σχηματισμού κυβέρνησης, με αναφορά στην στάση του προέδρου της Δημοκρατίας.

«Πρέπει να μας πουν, λοιπόν, ότι ο εκλογές είναι άχρηστες και ότι τις κυβερνήσεις τις αποφασίζουν οι οίκοι αξιολόγησης και τα χρηματοπιστωτικά λόμπι», δήλωσε σε μήνυμά του στο διαδίκτυο. «Πρόκειται για ένα επίπεδο της θεσμικής σύγκρουσης που δεν είχαμε ζήσει ποτέ. Και το θέμα είναι ότι αν ξαναψηφίσουμε, πάρουμε το 80% και ξαναπροτείνουμε τον Σαβόνα, θα μας πουν και πάλι όχι», πρόσθεσε ο αρχηγός των Πέντε Αστέρων. «Η Ιταλία έχει ένα μεγάλο πρόβλημα, η Δημοκρατία μας δεν είναι ελεύθερη» κατέληξε.

Ο ηγέτης της Λέγκα Ματέο Σαλβίνι δήλωσε: «Εάν έχουμε έναν υπουργό που δεν εγκρίνεται από το Βερολίνο, αυτό σημαίνει ότι είναι ο σωστός υπουργός...στην Ιταλία, αποφασίζουν οι Ιταλοί. Σε μία δημοκρατία, εάν είμαστε ακόμη δημοκρατία, υπάρχει μόνο ένα πράγμα μπορεί να γίνει, να αφήσουμε τους Ιταλούς να μιλήσουν.»

Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ansa, το ακροδεξιό κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας (32 έδρες στη Βουλή) έκανε γνωστή την πρόθεσή του να κινήσει διαδικασία κατά του προέδρου Ματαρέλα για εσχάτη προδοσία, και τα Πέντε Αστέρια θα αποφασίσουν αν θα στηρίξουν ή όχι την κίνηση αυτή. Πάντως είναι πολύ δύσκολο να γίνει καθαίρεση του προέδρου, καθώς απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία Βουλής και Γερουσίας σε κοινή συνεδρίαση.

Ελπίζουν στο Βερολίνο

Την ελπίδα να υπάρξει λύση στο πολιτικό δράμα εξέφρασε ο υφυπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Μίκαελ Ροτ, ο οποίος προέρχεται από τους Σοσιαλδημοκράτες. Εξέφρασε πάντως την προτίμησή του σε φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση, ενώ ξεκαθάρισε ότι δεν είναι σε θέση να δώσει συμβουλές. Υπενθύμισε δε ότι στο Βερολίνο χρειάστηκαν 6 μήνες διαβουλεύσεων για να σχηματιστεί κυβέρνηση.