Υψηλά τα ποσοστά κακοποίησης ζώων στην Ελλάδα παρά το αυστηρό νομικό πλαίσιο
Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει φτάσει να βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά κακοποίησης ζώων, παρά τις βελτιώσεις στη νομοθεσία που προβλέπουν αυστηρότερες κυρώσεις για όσους κακοποιούν ζώα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των καταγγελιών έχει αυξηθεί πολύ, ωστόσο δεν έχει αυξηθεί ανάλογα και ο αριθμός των ατόμων που συλλαμβάνονται και παραπέμπονται στη δικαιοσύνη.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Βαγγέλης Δρίβας, αστυνομικός, Κλινικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που διοργάνωσε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος «στο πρώτο εξάμηνο του 2019 έγιναν 1.799 καταγγελίες εκ των οποίων μόλις 117 άτομα συνελήφθησαν».
Οι ποινές για τους παραβάτες είναι πλέον βαριές. Πρόκειται για έγκλημα αυτεπάγγελτα διωκόμενο με τη διαδικασία του αυτοφώρου. Το πρόστιμο φτάνει μέχρι τις 30.000 ευρώ, και παράλληλα προβλέπεται και ποινή φυλάκισης μέχρι και 5 χρόνια.
Ο ορισμός της κακοποίησης των ζώων δεν είναι κοινός για όλες τις χώρες, αλλά διαφέρει ανάλογα με την κουλτούρα και το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας. Υπάρχουν ωστόσο, κάποιες κοινές γραμμές πάνω στις οποίες οι αναπτυγμένες χώρες κινούνται. «Ένας ορισμός που χρησιμοποιείται ευρέως είναι ότι η κακοποίηση αποτελεί μια κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά, η οποία μπορεί να προκαλέσει από δυσφορία μέχρι θάνατο σε ένα ζώο. Η κακοποίηση εξαρτάται και από την χώρα στην οποία αναφερόμαστε. Αν αναφερόμαστε σε αναπτυγμένη χώρα ή σε μια υποαναπτυγμένη χώρα, όπως είναι οι τρίτες χώρες», τόνισε ο κ. Δρίβας, ενώ η δικηγόρος Έλενα Δέδε από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση DOG'S VOICE επισήμανε: «Κακοποίηση ζώων σημαίνει άσκηση άμεσης βίας, ο βασανισμός, ο ακρωτηριασμός, η κακή μεταχείριση, η αποστέρηση του ζώου από την απόλαυση των πέντε βασικών του ελευθεριών, η πρόκληση στρες. Τα ζώα μπορεί να κακοποιούνται, είτε σαν ζώα συντροφιάς, έχουμε δηλαδή ένα ζώο το οποίο κλωτσάμε, βασανίζουμε, θανατώνουμε, το έχουμε στην ταράτσα μονίμως, του αποστερούμε την τροφή, αλλά μπορεί να κακοποιούνται και με την ιδιότητα που τους έχουμε εμείς δώσει, δηλαδή ως παραγωγικά ζώα, όπως για παράδειγμα τα γαϊδουράκια στην Σαντορίνη, κάτι που θα έχετε δει όλοι, τα οποία είναι στα πρόθυρα της απόλυτης εξόντωσης, αλλά εμείς συνεχίζουμε παρόλα αυτά. Η κακοποίηση αφορά όλα τα ζώα παρά το γεγονός ότι η αστική πανίδα, δηλαδή ο σκύλος και η γάτα προστατεύονται από το νόμο πλέον».
«Η ευζωία του ζώου έχει ουσιαστικά να κάνει με το να δίνουμε στο ζώο μια ζωή που αξίζει να ζει, τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο. Κακοποίηση για ένα ζώο μπορεί να είναι και το να του φωνάζουμε, και να το τραβολογάμε», πρόσθεσε ο κτηνίατρος Χρήστος Καραγιάννης.
Όπως αναφέρουν συχνά ακτιβιστές, υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ζώων ακόμα και αστυνομικοί, στην Ελλάδα δεν γίνονται εύκολα καταγγελίες σχετικά με κακοποίηση ζώων και αυτός είναι ένας λόγος για το γενικότερο αίσθημα ατιμωρησίας που υπάρχει. «Οι μορφές κακοποίησης είναι πολλές. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας ακραίος δισταγμός στο να καταγγελθούν τέτοια περιστατικά από τη μία γιατί οι πολίτες, οι αυτόπτες μάρτυρες φοβούνται για αντίποινα και δεν μπορούν με αυτόν τον τρόπο να είναι σύμφωνα με τη δική τους θεώρηση, αλλά και τη νομική, θα έλεγα, και παράλληλα βλέπω ότι υπάρχει μια μεγάλη τάση να μετατίθεται η ευθύνη. Όλοι δηλαδή θέλουν να βγουν από την δύσκολη θέση και να μεταθέσουν την ευθύνη σε οργανωμένους φορείς. Οι φορείς αυτοί πρέπει να αποδεχτούμε ωστόσο ότι δεν μπορούν να είναι παντού, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, ο κάθε αυτόπτης μάρτυρας έχει την ευθύνη της καταγγελίας».
Ενδεικτικά ανέφερε ο κ. Δρίβας, με βάση στοιχεία της ιστοσελίδας «Report Animal Abuse Greece», το 2014 καταγράφθηκαν 809 καταγγελίες, ενώ το 2018 ο αριθμός εκτοξεύθηκε στις 3.734. Ο αριθμός των ατόμων που συνελήφθησαν παρόλα αυτά παραμένει δυσανάλογος του αριθμού των καταγγελιών. Για παράδειγμα, στο πρώτο εξάμηνο του 2019 έγιναν 1.799 καταγγελίες εκ των οποίων μόλις 117 άτομα συνελήφθησαν.
Εδώ και τριάντα χρόνια υπάρχουν πολλές ακαδημαϊκές μελέτες που δείχνουν ότι η κακοποίηση των ζώων συνδέεται και με τη βία κατά των ανθρώπων, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση των παιδιών καθώς και η καθ' έξιν δολοφονίες.
«Κάθε περίπτωση ανθρώπου που ασκεί βία σε ένα ζώο πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Ωστόσο, αυτό που έχει βρεθεί είναι ότι ένα ζώο είναι ένα εύκολο θύμα. Δεν θα δείξει τόση μεγάλη αντίσταση όση θα έδειχνε ένας άνθρωπος. Τα κίνητρα που βρίσκουμε συνήθως στις έρευνες αφορούν αρχικά την άσκηση ελέγχου. Ότι δηλαδή το ζώο είναι ένας δέκτης για να ασκηθεί έλεγχος. Δηλαδή, το άτομο σε όλο το μήκος της ζωής του δεν έχει την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητας, να νιώσει δηλαδή ότι είναι κάπου ικανό, ότι ελέγχει τα πράγματα και το περιβάλλον του», επισήμανε ο Βαγγέλης Δρίβας.
Οι κυνομαχίες στην Ελλάδα
Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Χονδρόγιαννος ερεύνησε το τελευταίο διάστημα την διεξαγωγή κυνομαχιών στην Ελλάδα και κατέληξε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα.
«Η κακοποίηση των ζώων ξεκινάει πολύ πριν την κυνομαχία. Δίνει για παράδειγμα κάποιος μια κλωτσιά στο σκυλί για να το αγριέψει και συνεχίζει με αναβολικά. Είδαμε στο πλαίσιο της έρευνας σκυλιά τα οποία ήταν πάρα πολύ γυμνασμένα, τα οποία έπαιρναν αναβολικά και τα οποία τα εκπαίδευαν και τα γύμναζαν 12-14 ώρες την ημέρα. Φανταστείτε να προσπαθεί κανείς να τρέχει με μεγάλη ταχύτητα, με 50 χλμ, για μια ώρα, είναι πραγματικά βασανιστήριο. Είδαμε βίντεο όπου ένα σκυλί ανέβαινε πάνω, χτυπούσε το πρόσωπό του γιατί δεν μπορούσε να τρέξει τόσο γρήγορα και αναγκαστικά έφτανε στο σημείο να τρέξει τόσο γρήγορα γιατί το είχαν δεμένο από τον λαιμό του, οπότε αν δεν έτρεχε θα πνιγόταν», είπε ο κ. Χονδρόγιαννος.
Και πρόσθεσε: «Με λίγα λόγια η κακοποίηση ενός σκυλιού που συμμετέχει σε κυνομαχίες ξεκινάει από πριν, με σωματική βία για να αγριέψουν τα ζώα, βρίσκονται σε πολύ μικρά κλουβιά, πολλές φορές με τα κόπρανά τους, τα αφήνουν δηλαδή σε πολύ κακές συνθήκες για να αγριέψουν, όπως θα συνέβαινε και σε έναν άνθρωπο δηλαδή, και φτάνει στο σημείο του θανάτου, που είναι συχνά το αποτέλεσμα μιας κυνομαχίας. Οι κυνομαχίες έχουν δύο μεγάλα κέρδη, είτε από την πώληση σκυλιών στο πλαίσιο παράνομου εμπορίου, είτε από στοιχήματα. Μιλάμε μάλιστα για στοιχήματα που μπορεί να είναι και 50.000 ευρώ. Οι κυνομαχίες είναι ένα έγκλημα το οποίο αναπτύσσεται στην ανώτερή του μορφή με όπλα, με ναρκωτικά, ακόμα και με παιδική κακοποίηση».
Παράλληλα μετά από τριάντα χρόνια υπηρεσίας στη βρετανική αστυνομία ως μέλος της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας ο Μαρκ Ράντελ, επικεφαλής της Οργάνωσης Hidden-in-Sight International ανέφερε στο πλαίσιο τη εκδήλωσης στο ΙΣΝ ότι «στην κορυφή, ή καλύτερα στον πάτο, των κυνομαχιών βρίσκεται η πιο φρικτή πλευρά: αυτή του οργανωμένου εγκλήματος». Για τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη, ο Μάρκος Ράντελ τόνισε πως «οι κυνομαχίες είναι διαδεδομένες στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολλοί μεγάλοι διοργανωτές κυνομαχιών στην Ελλάδα, όμως το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες. Μην κατηγορείτε την Ελλάδα για τις κυνομαχίες».
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των καταγγελιών έχει αυξηθεί πολύ, ωστόσο δεν έχει αυξηθεί ανάλογα και ο αριθμός των ατόμων που συλλαμβάνονται και παραπέμπονται στη δικαιοσύνη.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Βαγγέλης Δρίβας, αστυνομικός, Κλινικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που διοργάνωσε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος «στο πρώτο εξάμηνο του 2019 έγιναν 1.799 καταγγελίες εκ των οποίων μόλις 117 άτομα συνελήφθησαν».
Οι ποινές για τους παραβάτες είναι πλέον βαριές. Πρόκειται για έγκλημα αυτεπάγγελτα διωκόμενο με τη διαδικασία του αυτοφώρου. Το πρόστιμο φτάνει μέχρι τις 30.000 ευρώ, και παράλληλα προβλέπεται και ποινή φυλάκισης μέχρι και 5 χρόνια.
Ο ορισμός της κακοποίησης των ζώων δεν είναι κοινός για όλες τις χώρες, αλλά διαφέρει ανάλογα με την κουλτούρα και το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας. Υπάρχουν ωστόσο, κάποιες κοινές γραμμές πάνω στις οποίες οι αναπτυγμένες χώρες κινούνται. «Ένας ορισμός που χρησιμοποιείται ευρέως είναι ότι η κακοποίηση αποτελεί μια κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά, η οποία μπορεί να προκαλέσει από δυσφορία μέχρι θάνατο σε ένα ζώο. Η κακοποίηση εξαρτάται και από την χώρα στην οποία αναφερόμαστε. Αν αναφερόμαστε σε αναπτυγμένη χώρα ή σε μια υποαναπτυγμένη χώρα, όπως είναι οι τρίτες χώρες», τόνισε ο κ. Δρίβας, ενώ η δικηγόρος Έλενα Δέδε από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση DOG'S VOICE επισήμανε: «Κακοποίηση ζώων σημαίνει άσκηση άμεσης βίας, ο βασανισμός, ο ακρωτηριασμός, η κακή μεταχείριση, η αποστέρηση του ζώου από την απόλαυση των πέντε βασικών του ελευθεριών, η πρόκληση στρες. Τα ζώα μπορεί να κακοποιούνται, είτε σαν ζώα συντροφιάς, έχουμε δηλαδή ένα ζώο το οποίο κλωτσάμε, βασανίζουμε, θανατώνουμε, το έχουμε στην ταράτσα μονίμως, του αποστερούμε την τροφή, αλλά μπορεί να κακοποιούνται και με την ιδιότητα που τους έχουμε εμείς δώσει, δηλαδή ως παραγωγικά ζώα, όπως για παράδειγμα τα γαϊδουράκια στην Σαντορίνη, κάτι που θα έχετε δει όλοι, τα οποία είναι στα πρόθυρα της απόλυτης εξόντωσης, αλλά εμείς συνεχίζουμε παρόλα αυτά. Η κακοποίηση αφορά όλα τα ζώα παρά το γεγονός ότι η αστική πανίδα, δηλαδή ο σκύλος και η γάτα προστατεύονται από το νόμο πλέον».
«Η ευζωία του ζώου έχει ουσιαστικά να κάνει με το να δίνουμε στο ζώο μια ζωή που αξίζει να ζει, τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο. Κακοποίηση για ένα ζώο μπορεί να είναι και το να του φωνάζουμε, και να το τραβολογάμε», πρόσθεσε ο κτηνίατρος Χρήστος Καραγιάννης.
Όπως αναφέρουν συχνά ακτιβιστές, υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ζώων ακόμα και αστυνομικοί, στην Ελλάδα δεν γίνονται εύκολα καταγγελίες σχετικά με κακοποίηση ζώων και αυτός είναι ένας λόγος για το γενικότερο αίσθημα ατιμωρησίας που υπάρχει. «Οι μορφές κακοποίησης είναι πολλές. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας ακραίος δισταγμός στο να καταγγελθούν τέτοια περιστατικά από τη μία γιατί οι πολίτες, οι αυτόπτες μάρτυρες φοβούνται για αντίποινα και δεν μπορούν με αυτόν τον τρόπο να είναι σύμφωνα με τη δική τους θεώρηση, αλλά και τη νομική, θα έλεγα, και παράλληλα βλέπω ότι υπάρχει μια μεγάλη τάση να μετατίθεται η ευθύνη. Όλοι δηλαδή θέλουν να βγουν από την δύσκολη θέση και να μεταθέσουν την ευθύνη σε οργανωμένους φορείς. Οι φορείς αυτοί πρέπει να αποδεχτούμε ωστόσο ότι δεν μπορούν να είναι παντού, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, ο κάθε αυτόπτης μάρτυρας έχει την ευθύνη της καταγγελίας».
Ενδεικτικά ανέφερε ο κ. Δρίβας, με βάση στοιχεία της ιστοσελίδας «Report Animal Abuse Greece», το 2014 καταγράφθηκαν 809 καταγγελίες, ενώ το 2018 ο αριθμός εκτοξεύθηκε στις 3.734. Ο αριθμός των ατόμων που συνελήφθησαν παρόλα αυτά παραμένει δυσανάλογος του αριθμού των καταγγελιών. Για παράδειγμα, στο πρώτο εξάμηνο του 2019 έγιναν 1.799 καταγγελίες εκ των οποίων μόλις 117 άτομα συνελήφθησαν.
Εδώ και τριάντα χρόνια υπάρχουν πολλές ακαδημαϊκές μελέτες που δείχνουν ότι η κακοποίηση των ζώων συνδέεται και με τη βία κατά των ανθρώπων, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση των παιδιών καθώς και η καθ' έξιν δολοφονίες.
«Κάθε περίπτωση ανθρώπου που ασκεί βία σε ένα ζώο πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Ωστόσο, αυτό που έχει βρεθεί είναι ότι ένα ζώο είναι ένα εύκολο θύμα. Δεν θα δείξει τόση μεγάλη αντίσταση όση θα έδειχνε ένας άνθρωπος. Τα κίνητρα που βρίσκουμε συνήθως στις έρευνες αφορούν αρχικά την άσκηση ελέγχου. Ότι δηλαδή το ζώο είναι ένας δέκτης για να ασκηθεί έλεγχος. Δηλαδή, το άτομο σε όλο το μήκος της ζωής του δεν έχει την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητας, να νιώσει δηλαδή ότι είναι κάπου ικανό, ότι ελέγχει τα πράγματα και το περιβάλλον του», επισήμανε ο Βαγγέλης Δρίβας.
Οι κυνομαχίες στην Ελλάδα
Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Χονδρόγιαννος ερεύνησε το τελευταίο διάστημα την διεξαγωγή κυνομαχιών στην Ελλάδα και κατέληξε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα.
«Η κακοποίηση των ζώων ξεκινάει πολύ πριν την κυνομαχία. Δίνει για παράδειγμα κάποιος μια κλωτσιά στο σκυλί για να το αγριέψει και συνεχίζει με αναβολικά. Είδαμε στο πλαίσιο της έρευνας σκυλιά τα οποία ήταν πάρα πολύ γυμνασμένα, τα οποία έπαιρναν αναβολικά και τα οποία τα εκπαίδευαν και τα γύμναζαν 12-14 ώρες την ημέρα. Φανταστείτε να προσπαθεί κανείς να τρέχει με μεγάλη ταχύτητα, με 50 χλμ, για μια ώρα, είναι πραγματικά βασανιστήριο. Είδαμε βίντεο όπου ένα σκυλί ανέβαινε πάνω, χτυπούσε το πρόσωπό του γιατί δεν μπορούσε να τρέξει τόσο γρήγορα και αναγκαστικά έφτανε στο σημείο να τρέξει τόσο γρήγορα γιατί το είχαν δεμένο από τον λαιμό του, οπότε αν δεν έτρεχε θα πνιγόταν», είπε ο κ. Χονδρόγιαννος.
Και πρόσθεσε: «Με λίγα λόγια η κακοποίηση ενός σκυλιού που συμμετέχει σε κυνομαχίες ξεκινάει από πριν, με σωματική βία για να αγριέψουν τα ζώα, βρίσκονται σε πολύ μικρά κλουβιά, πολλές φορές με τα κόπρανά τους, τα αφήνουν δηλαδή σε πολύ κακές συνθήκες για να αγριέψουν, όπως θα συνέβαινε και σε έναν άνθρωπο δηλαδή, και φτάνει στο σημείο του θανάτου, που είναι συχνά το αποτέλεσμα μιας κυνομαχίας. Οι κυνομαχίες έχουν δύο μεγάλα κέρδη, είτε από την πώληση σκυλιών στο πλαίσιο παράνομου εμπορίου, είτε από στοιχήματα. Μιλάμε μάλιστα για στοιχήματα που μπορεί να είναι και 50.000 ευρώ. Οι κυνομαχίες είναι ένα έγκλημα το οποίο αναπτύσσεται στην ανώτερή του μορφή με όπλα, με ναρκωτικά, ακόμα και με παιδική κακοποίηση».
Παράλληλα μετά από τριάντα χρόνια υπηρεσίας στη βρετανική αστυνομία ως μέλος της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας ο Μαρκ Ράντελ, επικεφαλής της Οργάνωσης Hidden-in-Sight International ανέφερε στο πλαίσιο τη εκδήλωσης στο ΙΣΝ ότι «στην κορυφή, ή καλύτερα στον πάτο, των κυνομαχιών βρίσκεται η πιο φρικτή πλευρά: αυτή του οργανωμένου εγκλήματος». Για τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη, ο Μάρκος Ράντελ τόνισε πως «οι κυνομαχίες είναι διαδεδομένες στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολλοί μεγάλοι διοργανωτές κυνομαχιών στην Ελλάδα, όμως το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες. Μην κατηγορείτε την Ελλάδα για τις κυνομαχίες».
