Ανδρέας Τζάκης στα Παραπολιτικά: Θέλω να βοηθήσω την ανάπτυξη των µεταµοσχεύσεων

«Είµαι διατεθειµένος να µείνω στην Ελλάδα και να προσφέρω έργο και όλες τις δυνάµεις µου για την ενίσχυση και ανάπτυξη των µεταµοσχεύσεων στη χώρα µας». Αυτό δήλωσε στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο κορυφαίος διεθνώς Ελληνοαµερικανός καθηγητής Χειρουργικής Μεταµοσχεύσεων Ανδρέας Τζάκης, λίγο πριν ξεκινήσει την εισόδιο οµιλία του στην Ακαδηµία Αθηνών, της οποίας αποτελεί πλέον τακτικό µέλος. Θέµα της, οι «Μεταµοσχεύσεις στην Ελλάδα, 2022».

Αφού ο ακαδηµαϊκός και οµότιµος καθηγητής Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών Χαράλαµπος Ρούσσος παρουσίασε το λαµπρό βιογραφικό του κ. Τζάκη και κάλεσε την ελληνική Πολιτεία και τους αρµόδιους φορείς της χώρας µας «να αξιοποιήσουν την επιλογή της Ακαδηµίας Αθηνών για την εκλογή του Ανδρέα Τζάκη στον τοµέα της Ιατρικής Μεταµοσχεύσεων του Ιδρύµατος», χαρακτήρισε τον κ. Τζάκη «υπόδειγµα κήρυκα της αξιοσύνης, αλλά και ώριµο επιστήµονα, ο οποίος βοηθά την ιατρική του παρόντος και του µέλλοντος: τις µεταµοσχεύσεις». Από την πλευρά του, στην οµιλία του ο κ. Τζάκης ανέλυσε το όραµά του για την ενίσχυση και ανάπτυξη του τοµέα των µεταµοσχεύσεων στην Ελλάδα και τόνισε µε ιδιαίτερη έµφαση ότι «το µεγάλο πρόβληµα στη χώρα µας είναι οι µεταµοσχεύσεις νεφρού».

«Θέλω να βοηθήσω, µέσω της Ακαδηµίας Αθηνών, τους πολίτες, µε όποιες ικανότητες διαθέτω στις µεταµοσχεύσεις», τόνισε ο κ. Τζάκης και παρουσίασε την «ακτινογραφία» της µεταµοσχευτικής δραστηριότητας στη χώρα µας, η οποία βρίσκεται πολύ πιο χαµηλά σε σχέση µε τις άλλες χώρες της Ευρώπης.

Με την αισιοδοξία και την έµπνευση που τον διακρίνουν, ο κ. Τζάκης υπογράµµισε ότι «οι µεταµοσχεύσεις στην Ελλάδα µπορούν να ενισχυθούν µε τους υφιστάµενους µηχανισµούς και να εξοικονοµηθούν πολλά χρήµατα», ενώ επισήµανε µε νόηµα ότι η δυσπιστία που εκφράζουν οι πολίτες έναντι των µεταµοσχεύσεων δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόµενο, αλλά διεθνές.

Τα δεδομένα

Σύµφωνα µε τα στοιχεία που παρέθεσε ο Ελληνοαµερικανός καθηγητής, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα πρέπει να διενεργούνται ετησίως περίπου 150 μεταμοσχεύσεις ήπατος, 50 μεταμοσχεύσεις καρδιάς και 10 πνευμόνων, στην πραγματικότητα δεν διενεργούνται τελικά περισσότερες από 30 μεταμοσχεύσεις ήπατος, 10 καρδιάς και μερικές μόνον πνευμόνων, «με τις ηρωικές προσπάθειες όλων, είναι η αλήθεια».

Ο ίδιος παρατήρησε επίσης ότι, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλός ο επιπολασμός της νεφρικής ανεπάρκειας, με 250 περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού, έναντι 127 περιστατικών ανά εκατομμύριο πληθυσμού για την υπόλοιπη Ευρώπη, 15.000 νεφροπαθείς βρίσκονται σε αιμοκάθαρση στην Ελλάδα και διενεργούνται ετησίως λιγότερες από 150 μεταμοσχεύσεις νεφρού, δηλαδή το 1/3 των μεταμοσχεύσεων νεφρού που διενεργούνται ετησίως είτε στην Πορτογαλία είτε στη Σουηδία.

Για την εφαρμογή πλήρους προγράμματος οπωσδήποτε θα χρειαστούν ενισχύσεις. Αυτό θα γίνει σταδιακά και μόνο αν δημιουργήσουμε την κατάλληλη υποδομή

Ο κ. Τζάκης σημείωσε ακόμα ότι το 70% των νεφροπαθών στην Ελλάδα είναι ηλικίας κάτω των 65 ετών, μόλις 1.400 από αυτούς βρίσκονται στη λίστα για μεταμόσχευση, με τη σχετική αναμονή να φτάνει τα 8,8 έτη κατά μέσο όρο, ενώ το 57% των νεφροπαθών πεθαίνουν σε πέντε χρόνια… «Η αιμοκάθαρση έχει υψηλό τίμημα», τόνισε με ιδιαίτερη έμφαση ο καθηγητής και υπογράμμισε ότι ο κίνδυνος θανάτου έπειτα από μεταμόσχευση νεφρού είναι πάρα πολύ μικρός, καθώς φτάνει μόλις τις 3 περιπτώσεις ανά 10.000 χειρουργικές επεμβάσεις, τη στιγμή κατά την οποία ο κίνδυνος να πνιγεί κανείς ενώ τρώει είναι αισθητά υψηλότερος.

«Αξίζει να σημειωθεί», συνέχισε με νόημα ο κ. Τζάκης, «ότι στην Τουρκία διενεργούνται ετησίως περίπου 4.000 μεταμοσχεύσεις νεφρού, με το 80% από αυτές να αφορούν ζώντες δότες»...

Τέλος, αδικαιολόγητη χαρακτήρισε ο καθηγητής τη «διάχυτη δυσπιστία του κοινού τόσο όσον αφορά τη διαπίστωση του θανάτου όσο και σχετικά με τη δίκαιη διανομή των οργάνων. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο, δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό». Ο ίδιος επισήμανε ότι «σήμερα η Ελλάδα διαθέτει μόλις επτά συντονιστές, ενώ η χώρα μας χρειάζεται περίπου 37 μόνιμους συντονιστές μεταμοσχεύσεων.

Μεταμόσχευση μήτρας

Είχαμε τη σπουδαία ευκαιρία να συναντήσουμε τον κορυφαίο διεθνώς Ελληνοαμερικανό καθηγητή Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων και ακαδημαϊκό Ανδρέα Τζάκη στο περιθώριο της τελετής για την εισόδιο ομιλία του στην Ακαδημία Αθηνών. Η συζήτηση μαζί του ήταν απολαυστική.

Ο κ. Τζάκης υπήρξε ο πρώτος στις ΗΠΑ που πραγματοποίησε μεταμόσχευση μήτρας και, λίγα χρόνια αργότερα, ο πρώτος που πέτυχε τοκετό από μεταμοσχευμένη μήτρα. Ρωτήσαμε τον κ. καθηγητή πόσο έχουμε προχωρήσει και πόσες μεταμοσχεύσεις μήτρας πραγματοποιούνται ετησίως, πλέον, στις ΗΠΑ. «Οι μεταμοσχεύσεις μήτρας γίνονται σε μικρούς ακόμα αριθμούς γυναικών. Θεωρούνται επιτυχείς αν έπειτα από τεχνικά επιτυχή μεταμόσχευση συνοδεύονται από γέννηση υγιούς νεογνού. Στην “Cleveland Clinic” έχουμε επιτελέσει οκτώ μεταμοσχεύσεις μήτρας, όλες από πτωματικό δότη. Εξι εξ αυτών ήταν τεχνικά επιτυχείς και είχαν ως αποτέλεσμα τη γέννηση τεσσάρων υγιών νεογνών, που αναπτύσσονται φυσιολογικά. Επιπλέον αναμένουμε ακόμα μία γέννηση (μία από τις ασθενείς μας κυοφορεί). Είμαστε σε διάφορα στάδια εξωσωματικής γονιμοποίησης και προσπάθειας για κύηση σε ακόμα δύο λήπτριες».

▶ Για τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος είναι πολύ πλούσιος, επανέρχεται διαρκώς, όμως, στα ίδια θέματα και έχει αποδειχθεί αλυσιτελής, χωρίς να παραγνωρίζει κανείς τη σημασία και την αξία του. Διαθέτει, άραγε, η χώρα μας το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, προκειμένου να πραγματοποιήσει μια νέα αρχή στις μεταμοσχεύσεις ή αυτό προϋποθέτει μια μακρά διαδικασία εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης του προσωπικού;

Ο κ. Τζάκης μάς εξήγησε με χαρακτηριστική αισιοδοξία:

«Υπάρχει ήδη προσωπικό, ικανό και πεπειραμένο. Για την εφαρμογή πλήρους προγράμματος οπωσδήποτε θα χρειαστούν ενισχύσεις. Αυτό θα γίνει σταδιακά και μόνο αν δημιουργήσουμε την κατάλληλη υποδομή. Αυτό περιλαμβάνει κατ’ αρχάς νομική υποδομή, με κατάλληλο νομοσχέδιο και κίνητρα, που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων. Να σημειωθεί ότι οι μεταμοσχεύσεις θα σώζουν ζωές και ταυτόχρονα θα ελαττώσουν τα έξοδα που τώρα καταναλίσκονται για τη θεραπεία των ασθενών».

▶ Τα «Π» είχαν αφιερώσει χώρο και πολλές λέξεις για την παρουσίαση της πρώτης μεταμόσχευσης καρδιάς από γενετικά τροποποιημένο χοίρο σε άνθρωπο, η οποία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Μέριλαντ των ΗΠΑ. Μάθαμε αργότερα ότι ο λήπτης πέθανε τελικά, μετά από λίγο καιρό… Πόσο μεγάλο και σημαντικό βήμα υπήρξε αυτή η μεταμόσχευση;
Ο καθηγητής δεν μάσησε τα λόγια του. Ήταν κατηγορηματικός: «Ήταν ακόμα ένα βήμα, όπως και οι απόπειρες μεταμοσχεύσεως νεφρών από επίσης τροποποιημένους χοίρους. Μαθαίνουμε από αυτές κάθε φορά και είναι ενθαρρυντικό να βλέπει κανείς την πρόοδο. Ενδεχομένως θυμάστε ότι είχαμε αποπειραθεί στο Πίτσμπουργκ μεταμόσχευση ήπατος από μπαμπουίνο, μετά την οποία ο ασθενής μας έζησε 72 ημέρες. Βεβαίως πήραμε πολλά μαθήματα».

Άραγε, η παρουσία του κ. Τζάκη στη χώρα μας συνδυάζεται με νέα σχέδια στον τομέα των μεταμοσχεύσεων; Έχει ο ίδιος κάποια σχετικά σχέδια για το άμεσο μέλλον;

«Σκοπεύω, με τη βοήθεια του Θεού, να διαμένω στην Ελλάδα τον περισσότερο χρόνο μου. Ο λόγος είναι οι υποχρεώσεις μου στην Ακαδημία Αθηνών, αλλά επίσης η βαθιά επιθυμία μου να συνεργαστώ με τους συναδέλφους μου και το κράτος για τον εκσυγχρονισμό των μεταμοσχεύσεων».

Μια καριέρα με διακρίσεις και επιτυχίες

Ο Ανδρέας Τζάκης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1950. Αποφοίτησε το 1974 από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1978 έως το 1985 πραγματοποίησε την εξειδίκευσή του στη Χειρουργική και τις Μεταμοσχεύσεις στα νοσοκομεία «Mt. Sinai» και Suny της Νέας Υόρκης, καθώς και στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, PA. Από το 1985 έως το 2019 υπηρέτησε διαδοχικά σε όλες τις πανεπιστημιακές βαθμίδες και εξελέγη καθηγητής και διευθυντής μεταμοσχεύσεων στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία του Πίτσμπουργκ, του Μαϊάμι, του Κλίβελαντ, της Πενσιλβάνια, της Φλόριντα και του Οχάιο. Το 1999 έλαβε το διδακτορικό του από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Ανδρέας Τζάκης έχει λάβει πολλαπλές διακρίσεις, όπως τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο της Αλεξανδρούπολης και το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία. Εχει τιμηθεί με το βραβείο του Holy Cross της Βοστώνης και έχει βραβευθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Αμερικής (House of Representatives). Τιμήθηκε με τον τίτλο «Αρχων» του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ηταν ο πρώτος κάτοχος της έδρας που φέρει το όνομά του, «Τzakis chair of Transplantation», στην Ιατρική Σχολή του Μαϊάμι, στη Φλόριντα, η οποία δημιουργήθηκε προς τιμήν του. Εχει καταχωριστεί στο βιβλίο Guinness δύο φορές: το 2000 (Millennium Edition p. 38: Most organs transplanted in a single operation) και το 2001 (p. 179: Most organs transplanted). Το 2015 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.