Φέτα: Σε αναβρασμό η αγορά για τις τιμές στο γάλα και τις “φήμες”
Φουντώνει η κόντρα μεταξύ παραγωγών και βιομηχανίας για τις τιμές στο γάλα, που τείνουν σε χαμηλότερα επίπεδα από πέρυσι, στον απόηχο ποικίλων πληροφοριών αλλά και φημών, από την πίεση στις εξαγωγές φέτας, αν και μέχρι πρότινος κατέγραφαν ρεκόρ σε αξία (παρά την μικρή κάμψη του όγκου), μέχρι νέα κρούσματα νοθείας σε προϊόντα φέτας ΠΟΠ στο εξωτερικό.
Τα παραπάνω και μια σειρά από άλλες παραμέτρους επιδρούν δυσανάλογα στις τιμές παραγωγού. Έτσι, παρά τη μειωμένη προσφορά γάλακτος -πρώτη ύλη για τη γαλακτοβιομηχανία- που προκάλεσαν οι πρόσφατες καταστροφές (π.χ. πλημμύρα στη Θεσσαλία), η τάση των τιμών είναι έντονα πτωτική εδώ και λίγο διάστημα. Σύμφωνα δε με επιβεβαιωμένες πληροφορίες από συνεταιρισμούς οι τιμές στο πρόβειο γάλα κινούνταν στα περσινά επίπεδα στην αρχή της σεζόν, με ενδεικτική τη συμφωνία του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων με τη γαλακτοβιομηχανία Ήπειρος στο 1,60 ευρώ το λίτρο για το συμβατικό πρόβειο γάλα. Από την αρχή του νέου έτους πάντως οι τιμές υποχωρούν στα 1,40-1,50 ευρώ έναντι 1,60-1,65 ευρώ που έδιναν οι βιομηχανίες πέρυσι. Δεν επιβεβαιώνονται όμως ισχυρά αποθέματα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν αυτή την τάση ούτε ανταγωνισμός από το εξωτερικό. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η τιμή εκκίνησης του πρόβειου για τους παραγωγούς κυμαινόταν στα 2 ευρώ στην αρχή της σεζόν. Πρακτικά δεν είναι συμφέρουσα η εισαγωγή πρώτης ύλης από ξένους παραγωγούς (προφανώς όχι για την παραγωγή φέτας, που παρασκευάζεται αποκλειστικά με ελληνικό αιγοπρόβειο γάλα αλλά άλλων προϊόντων).
Από την άλλη μεριά μαθαίνουμε ότι μεγάλες ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες έκλεισαν συμβόλαια στην πρόσφατη γερμανική έκθεση Anuga με ξένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Αυτό που δεν είναι γνωστό και δεν επιβεβαιώνεται από τη βιομηχανία είναι σε ποιες τιμές, τροφοδοτώντας τις υποψίες Ελλήνων παραγωγών ότι ο τιμές που προσφέρθηκαν δικαιολογούν τιμή πρώτης ύλης στα 1,50 ευρώ το λίτρο. Έτσι εκτιμούν ότι εδώ και 15-20 ημέρες ήρθαν τα πάνω-κάτω στην αγορά. Δεν υπάρχουν υψηλότερες τιμές από 1,50-1,52 ευρώ. Οι δε κτηνοτρόφοι καταγγέλλουν ότι έδωσαν το γάλα και πήραν τα τιμολόγια στο τέλος της χρονιάς με τιμές σ’ αυτά τα επίπεδα ενώ σύμφωνα με πληροφορίες βιομηχανίες ζήτησαν και έλαβαν παράταση 10 ημερών για να κόψουν τα τιμολόγια ετεροχρονισμένα ενισχύοντας τις υποψίες για συντονισμένες πιέσεις στις τιμές. Παραγωγοί καταγγέλλουν στο powergame.gr ότι ενημερώνονταν από 1η Ιανουαρίου για τις τιμές όταν έφταναν τα τιμολόγια στους στάβλους. Οπότε αφενός αντέδρασαν οι συνεταιρισμοί -εκ των υστέρων- αλλά αφετέρου οι συμφωνίες με τιμή στο 1,50-1,52 ευρώ το λίτρο ήταν αναπόφευκτες, χωρίς περιθώρια διαπραγμάτευσης και με τις υποχρεώσεις να τρέχουν στις εταιρείες ζωοτροφών και άλλους προμηθευτές.
Η νοθεία και ο ανταγωνισμός φέτας και λευκού τυριού
Χωρίς αμφιβολία οι πληθωριστικές πιέσεις επηρεάζουν τη ζήτηση ακριβών τυριών, όπως η φέτα -της οποίας η τιμή έχει διπλασιαστεί- τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ορισμένες ξένες αγορές που εξάγεται το δημοφιλές ελληνικό προϊόν, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται στο «λευκό τυρί», ως φθηνότερη εναλλακτική επιλογή. Πέραν του ανταγωνισμού με το «λευκό τυρί», σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η ζήτηση φέτας ΠΟΠ δεν επηρεάζεται μόνο από τις τιμές αλλά και από τις πληροφορίες που διακινούνται και «ταξιδεύουν» και στο εξωτερικό, περί παραποιημένων προϊόντων. Εν προκειμένω, φορείς της αγοράς επικαλούνται πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το ΥπΑΑΤ και «ενοχοποιούν» δύο ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες, με δραστηριότητα στον θεσσαλικό κάμπο, για διακίνηση νοθευμένης φέτας σε αλυσίδα του εξωτερικού παίζοντας παράλληλα το παιχνίδι του ανταγωνισμού, με στελέχη της βιομηχανίας στο παρασκήνιο να πετούν το μπαλάκι της ευθύνης το ένα στο άλλο. Αναμένουν δε τα αποτελέσματα των εντατικών ελέγχων που υποσχέθηκε σε παραγωγικούς φορείς ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λευτέρης Αυγενάκης, κατά την πρόσφατη περιοδεία του στην επαρχία.
Οι έλεγχοι από μικτά κλιμάκια και οι 174 φάκελοι
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το επιτελείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων δημοσίευσε ανακοίνωση τασσόμενο υπέρ των εντατικών ελέγχων για τη νοθεία στη φέτα, σε συνέχεια επαφών που είχε με τον υπουργό σε Ελασσόνα και Καρδίτσα. Ανάλογες θέσεις εκφράζει η Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών και κτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί από όλη τη χώρα. Ο κ. Αυγενάκης μάλιστα, φέρεται αποφασισμένος όχι απλώς να αυξήσει και να αναβαθμίσει τους ελέγχους αλλά και να ανοίξει τους φακέλους που βρήκε στο συρτάρι του γραφείου του όταν ανέλαβε, ήτοι περί τις 174 υποθέσεις καταγγελιών για αθέμιτες πρακτικές τυροκόμων από το 2017 μέχρι το 2023. Ήδη δημιουργήθηκαν μικτά κλιμάκια για τις ανάγκες των ελέγχων, που κατά πληροφορίες έχουν ως επίκεντρο τα σούπερ μάρκετ.
Σημειώνεται ότι οι κακές πρακτικές, που μένει να επιβεβαιωθούν, πλήττουν την αγορά συνολικά, τις εξαγωγές, τις πωλήσεις της γαλακτοβιομηχανίας στην τοπική αγορά και τους κτηνοτρόφους ενώ ρίχνουν νερό στο μύλο του ανταγωνισμού με το «λευκό τυρί». Οι παραγωγοί επίσης έχουν περιορισμένα περιθώρια και εργαλεία για να αμυνθούν στις πιέσεις της βιομηχανίας για χαμηλές τιμές, σε μια συγκυρία που αυτές κλιμακώνονται καθώς οι κίνδυνοι στην εφοδιαστική αλυσίδα αυξάνονται όπως και τα κόστη στα εργοστάσια. Η έλλειψη οργάνωσης και ισχυρών συνεταιριστικών μονάδων στερεί διαπραγματευτική δύναμη στους παραγωγούς, με αποτέλεσμα οι τιμές να καθορίζονται αποκλειστικά από τις βιομηχανίες μεταποίησης. Γι’ αυτό άλλωστε και πριν από λίγα χρόνια η τιμή στο γάλα είχε υποχωρήσει μέχρι τα 70 λεπτά το λίτρο.
Η έκτακτη σύσκεψη στο ΥπΑΑΤ και το τιμωρητικό πλαίσιο
Δεδομένων των προκλήσεων που απειλούν την κτηνοτροφία με κατάρρευση έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη ευρεία σύσκεψη υπό την ηγεσία του ΥπΑΑΤ με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Διεπαγγελματικής Φέτας, του ΣΕΒΓΑΠ και κτηνοτροφικών οργανώσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, πέραν των διαχρονικών αιτημάτων της γαλακτοβιομηχανίας και των κτηνοτρόφων, στο επίκεντρο βρίσκεται ο αποτελεσματικός έλεγχος στη φέτα και τα προϊόντα ΠΟΠ κι ένα ισχυρό «τιμωρητικό» πλαίσιο που θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τους παραβάτες. Στόχος είναι να αυστηροποιηθεί το ισχύον πλαίσιο και να συσταθεί ένας ευέλικτος καθετοποιημένος οργανισμός που θα διευκολύνει την εφαρμογή αυτού του πλαισίου, από τους ελέγχους μέχρι τη βεβαίωση προστίμων και την είσπραξή τους δεδομένου ότι σήμερα εμπλέκονται διάφοροι οργανισμοί σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
Εν κατακλείδι, σύμφωνα με φορείς της αγοράς απαιτείται σοβαρότητα και ψυχραιμία από όλους τους εμπλεκόμενους σε έναν κλάδο με ισχυρές προοπτικές, κυρίως εξαγωγικές.
Τα παραπάνω και μια σειρά από άλλες παραμέτρους επιδρούν δυσανάλογα στις τιμές παραγωγού. Έτσι, παρά τη μειωμένη προσφορά γάλακτος -πρώτη ύλη για τη γαλακτοβιομηχανία- που προκάλεσαν οι πρόσφατες καταστροφές (π.χ. πλημμύρα στη Θεσσαλία), η τάση των τιμών είναι έντονα πτωτική εδώ και λίγο διάστημα. Σύμφωνα δε με επιβεβαιωμένες πληροφορίες από συνεταιρισμούς οι τιμές στο πρόβειο γάλα κινούνταν στα περσινά επίπεδα στην αρχή της σεζόν, με ενδεικτική τη συμφωνία του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων με τη γαλακτοβιομηχανία Ήπειρος στο 1,60 ευρώ το λίτρο για το συμβατικό πρόβειο γάλα. Από την αρχή του νέου έτους πάντως οι τιμές υποχωρούν στα 1,40-1,50 ευρώ έναντι 1,60-1,65 ευρώ που έδιναν οι βιομηχανίες πέρυσι. Δεν επιβεβαιώνονται όμως ισχυρά αποθέματα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν αυτή την τάση ούτε ανταγωνισμός από το εξωτερικό. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η τιμή εκκίνησης του πρόβειου για τους παραγωγούς κυμαινόταν στα 2 ευρώ στην αρχή της σεζόν. Πρακτικά δεν είναι συμφέρουσα η εισαγωγή πρώτης ύλης από ξένους παραγωγούς (προφανώς όχι για την παραγωγή φέτας, που παρασκευάζεται αποκλειστικά με ελληνικό αιγοπρόβειο γάλα αλλά άλλων προϊόντων).
Από την άλλη μεριά μαθαίνουμε ότι μεγάλες ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες έκλεισαν συμβόλαια στην πρόσφατη γερμανική έκθεση Anuga με ξένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Αυτό που δεν είναι γνωστό και δεν επιβεβαιώνεται από τη βιομηχανία είναι σε ποιες τιμές, τροφοδοτώντας τις υποψίες Ελλήνων παραγωγών ότι ο τιμές που προσφέρθηκαν δικαιολογούν τιμή πρώτης ύλης στα 1,50 ευρώ το λίτρο. Έτσι εκτιμούν ότι εδώ και 15-20 ημέρες ήρθαν τα πάνω-κάτω στην αγορά. Δεν υπάρχουν υψηλότερες τιμές από 1,50-1,52 ευρώ. Οι δε κτηνοτρόφοι καταγγέλλουν ότι έδωσαν το γάλα και πήραν τα τιμολόγια στο τέλος της χρονιάς με τιμές σ’ αυτά τα επίπεδα ενώ σύμφωνα με πληροφορίες βιομηχανίες ζήτησαν και έλαβαν παράταση 10 ημερών για να κόψουν τα τιμολόγια ετεροχρονισμένα ενισχύοντας τις υποψίες για συντονισμένες πιέσεις στις τιμές. Παραγωγοί καταγγέλλουν στο powergame.gr ότι ενημερώνονταν από 1η Ιανουαρίου για τις τιμές όταν έφταναν τα τιμολόγια στους στάβλους. Οπότε αφενός αντέδρασαν οι συνεταιρισμοί -εκ των υστέρων- αλλά αφετέρου οι συμφωνίες με τιμή στο 1,50-1,52 ευρώ το λίτρο ήταν αναπόφευκτες, χωρίς περιθώρια διαπραγμάτευσης και με τις υποχρεώσεις να τρέχουν στις εταιρείες ζωοτροφών και άλλους προμηθευτές.
Η νοθεία και ο ανταγωνισμός φέτας και λευκού τυριού
Χωρίς αμφιβολία οι πληθωριστικές πιέσεις επηρεάζουν τη ζήτηση ακριβών τυριών, όπως η φέτα -της οποίας η τιμή έχει διπλασιαστεί- τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ορισμένες ξένες αγορές που εξάγεται το δημοφιλές ελληνικό προϊόν, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται στο «λευκό τυρί», ως φθηνότερη εναλλακτική επιλογή. Πέραν του ανταγωνισμού με το «λευκό τυρί», σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η ζήτηση φέτας ΠΟΠ δεν επηρεάζεται μόνο από τις τιμές αλλά και από τις πληροφορίες που διακινούνται και «ταξιδεύουν» και στο εξωτερικό, περί παραποιημένων προϊόντων. Εν προκειμένω, φορείς της αγοράς επικαλούνται πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το ΥπΑΑΤ και «ενοχοποιούν» δύο ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες, με δραστηριότητα στον θεσσαλικό κάμπο, για διακίνηση νοθευμένης φέτας σε αλυσίδα του εξωτερικού παίζοντας παράλληλα το παιχνίδι του ανταγωνισμού, με στελέχη της βιομηχανίας στο παρασκήνιο να πετούν το μπαλάκι της ευθύνης το ένα στο άλλο. Αναμένουν δε τα αποτελέσματα των εντατικών ελέγχων που υποσχέθηκε σε παραγωγικούς φορείς ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λευτέρης Αυγενάκης, κατά την πρόσφατη περιοδεία του στην επαρχία.
Οι έλεγχοι από μικτά κλιμάκια και οι 174 φάκελοι
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το επιτελείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων δημοσίευσε ανακοίνωση τασσόμενο υπέρ των εντατικών ελέγχων για τη νοθεία στη φέτα, σε συνέχεια επαφών που είχε με τον υπουργό σε Ελασσόνα και Καρδίτσα. Ανάλογες θέσεις εκφράζει η Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών και κτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί από όλη τη χώρα. Ο κ. Αυγενάκης μάλιστα, φέρεται αποφασισμένος όχι απλώς να αυξήσει και να αναβαθμίσει τους ελέγχους αλλά και να ανοίξει τους φακέλους που βρήκε στο συρτάρι του γραφείου του όταν ανέλαβε, ήτοι περί τις 174 υποθέσεις καταγγελιών για αθέμιτες πρακτικές τυροκόμων από το 2017 μέχρι το 2023. Ήδη δημιουργήθηκαν μικτά κλιμάκια για τις ανάγκες των ελέγχων, που κατά πληροφορίες έχουν ως επίκεντρο τα σούπερ μάρκετ.
Σημειώνεται ότι οι κακές πρακτικές, που μένει να επιβεβαιωθούν, πλήττουν την αγορά συνολικά, τις εξαγωγές, τις πωλήσεις της γαλακτοβιομηχανίας στην τοπική αγορά και τους κτηνοτρόφους ενώ ρίχνουν νερό στο μύλο του ανταγωνισμού με το «λευκό τυρί». Οι παραγωγοί επίσης έχουν περιορισμένα περιθώρια και εργαλεία για να αμυνθούν στις πιέσεις της βιομηχανίας για χαμηλές τιμές, σε μια συγκυρία που αυτές κλιμακώνονται καθώς οι κίνδυνοι στην εφοδιαστική αλυσίδα αυξάνονται όπως και τα κόστη στα εργοστάσια. Η έλλειψη οργάνωσης και ισχυρών συνεταιριστικών μονάδων στερεί διαπραγματευτική δύναμη στους παραγωγούς, με αποτέλεσμα οι τιμές να καθορίζονται αποκλειστικά από τις βιομηχανίες μεταποίησης. Γι’ αυτό άλλωστε και πριν από λίγα χρόνια η τιμή στο γάλα είχε υποχωρήσει μέχρι τα 70 λεπτά το λίτρο.
Η έκτακτη σύσκεψη στο ΥπΑΑΤ και το τιμωρητικό πλαίσιο
Δεδομένων των προκλήσεων που απειλούν την κτηνοτροφία με κατάρρευση έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη ευρεία σύσκεψη υπό την ηγεσία του ΥπΑΑΤ με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Διεπαγγελματικής Φέτας, του ΣΕΒΓΑΠ και κτηνοτροφικών οργανώσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, πέραν των διαχρονικών αιτημάτων της γαλακτοβιομηχανίας και των κτηνοτρόφων, στο επίκεντρο βρίσκεται ο αποτελεσματικός έλεγχος στη φέτα και τα προϊόντα ΠΟΠ κι ένα ισχυρό «τιμωρητικό» πλαίσιο που θα λειτουργεί αποτρεπτικά για τους παραβάτες. Στόχος είναι να αυστηροποιηθεί το ισχύον πλαίσιο και να συσταθεί ένας ευέλικτος καθετοποιημένος οργανισμός που θα διευκολύνει την εφαρμογή αυτού του πλαισίου, από τους ελέγχους μέχρι τη βεβαίωση προστίμων και την είσπραξή τους δεδομένου ότι σήμερα εμπλέκονται διάφοροι οργανισμοί σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
Εν κατακλείδι, σύμφωνα με φορείς της αγοράς απαιτείται σοβαρότητα και ψυχραιμία από όλους τους εμπλεκόμενους σε έναν κλάδο με ισχυρές προοπτικές, κυρίως εξαγωγικές.
