«Καλώς ήλθατε στη Μεσόγειο, καλώς ήλθατε στο Αιγαίο, στην «παρ' ?μ?ν θάλασσα», τη θάλασσά ΅ας, όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Πλάτων. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι οξύμωρο να λέει κανείς κάτι τέτοιο όταν βρίσκεται στην καρδιά των Βρυξελλών, στην καρδιά της Ευρώπης, αλλά, πιστέψτε με, έτσι αισθάνομαι. Και είμαι βέβαιος ότι έτσι θα αισθανθείτε και εσείς, όταν σε λίγο περιδιαβείτε την έκθεση που σήμερα μας υποδέχεται στο φιλόξενο Μουσείο Bozar».

Με αυτά τα λόγια ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Πάνος Παναγιωτόπουλος υποδέχθηκε την περασμένη Πέμπτη στο κέντρο της βελγικής πρωτεύουσας ένα πλήθος από Βέλγους και Έλληνες, που είχε συρρεύσει για να παρακολουθήσει τα εγκαίνια της έκθεσης «Ναυτίλος, Ταξιδεύοντας την Ελλάδα». 

Η έκθεση διοργανώθηκε από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ μέσα σε ελάχιστους μήνες, στα πλαίσια της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μα ήδη συζητείται στις Βρυξέλλες για την ευρηματικότητα με την οποία αξιοποιεί τους χώρους του μουσείου. Κυρίως, όμως, για τον ευφάνταστο και τολμηρό τρόπο με τον οποίο συνδυάζει περισσότερα από 90 πολύτιμα σπαράγματα της Ελληνικής αρχαιότητας, διαλεγμένα από 29 δημόσια Ελληνικά μουσεία και ένα ιδιωτικό, με έργα 24 σημαντικών συγχρόνων εικαστικών μας. 

Πολλοί από τους καλλιτέχνες συνέδραμαν τους επιμελητές κα Μαρία Ξένη Γαρέζου και κ. Σπύρο Μάκκα στο στήσιμο της έκθεσης, που επιμελήθηκε αρχιτεκτονικά ο κ. Αλέξανδρος Ξενάκης, στέλεχος επίσης του ΥΠΠΟΑ. Και βέβαια παρευρέθησαν στα εγκαίνια, που παρακολούθησαν επίσης ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βελγίου κ.κ. Αθηναγόρας, ο Υφυπουργός της Κυβέρνησης της Περιφέρειας της Πρωτεύουσας Βρυξελλών κ. Χρήστος Δουλκερίδης, η Ελληνίδα Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων στην ΕΕ κα Μαρία Δαμανάκη, η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κα Ρόδη Κράτσα, ο πρέσβης της Ελλάδας στο Βέλγιο κ. Κωνσταντίνος Χαλαστάνης, ο πρέσβης στη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην ΕΕ κ. Θεόδωρος Σωτηρόπουλος, η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ κα Λίνα Μενδώνη και υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου, διευθυντές μουσείων, τεχνοκριτικοί, δημοσιογράφοι κ.α.  

Τα έργα που εκτίθενται, επισήμανε ο κ. Παναγιωτόπουλος στην ομιλία του προς το κοινό που είχε γεμίσει τη μεγάλη κεντρική αίθουσα του περίφημου μουσείου, «είναι έργα με ανοιχτό ορίζοντα, με ανοιχτό νου, που αναβλύζουν τη χαρά της ζωής, αλλά και την τόλμη της εξερεύνησης, την αναζήτηση της νέας γνώσης. Έργα που αποκαλύπτουν, όμως, και το αέναο ταξίδι του Ελληνισμού και αναδεικνύει την εθνική μας αυτογνωσίας που τροφοδοτεί και ισχυροποιεί την Ελληνική εξωστρέφεια». Και πρόσθεσε: 

«Η θάλασσα είναι κάτι μοναδικό και διαρκές για εμάς τους Έλληνες. Συμπορεύεται μαζί μας και συνυπάρχει μέσα μας, από τις ρίζες μας, από την αρχέγονη καταγωγή μας. Η θάλασσα είναι κεντρικό σημείο αναφοράς μας στις διάφορες περιπετειώδεις φάσεις της Ελληνικής ιστορίας. Από ιστορική περίοδο σε ιστορική περίοδο. Για μας είναι συνυφασμένη με την Ελληνικότητα, αλλά ταυτόχρονα και με την οικουμενικότητα της Ελληνικής ματιάς.

Η θάλασσα ενώνει τους λαούς, τους βοηθάει να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, προωθεί την οικονομία, το εμπόριο, τη δημιουργία. Αλλά πριν από όλα και πάνω από όλα μέσα από τη θάλασσα διαχέεται ο πολιτισμός. Γι’ αυτό λειτούργησε ως συλλογικό υποσυνείδητο στις χώρες της Μεσογείου. Επηρέασε, όμως, η θάλασσα, και όλους τους πολιτισμούς της Ευρώπης. 

Φίλες και φίλοι, εδώ και αιώνες βιώνουμε τη  θάλασσα ως έναν από τους βασικούς παράγοντες της κοινής μας μνήμης. Και η ανάγκη μας, η απόφασή μας να είμαστε σύγχρονοι, ανταγωνιστικοί αλλά ταυτόχρονα και αλληλέγγυοι είναι ένας από τους παράγοντες της συλλογικής, της ευρωπαϊκής μας προσδοκίας. Με αυτές τις σκέψεις και αυτές τις εικόνες», κατέληξε ο υπουργός, «σας καλώ να περιηγηθείτε την  έκθεση «Ναυτίλος: Ταξιδεύοντας την Ελλάδα» και να την απολαύσετε. Είναι η διαχρονική Ελλάδα του πολιτισμού κα των ανθρωπιστικών αξιών... Η Ελλάδα που διαχέεται παντού... Είναι η Ελλάδα και η Ευρώπη που μας αξίζουν..!»

 «Πρώτη φορά τόσο σημαντικά εκθέματα από τόσο διαφορετικές χρονικές περιόδους παρουσιάζονται μαζί», υπογράμμισε με τη σειρά της η κα Δαμανάκη. «Η έκθεση αυτή δεν αποτελεί μονάχα διάπλου της θάλασσας, αλλά και διάπλου του χρόνου. Με καθιστά περήφανη ως Ελληνίδα και ως Ευρωπαία, με εμπνέει ως Ελληνίδα Επίτροπο Θαλασσίων Υποθέσεων. Γιατί η θάλασσα αποτελεί πάντα έμπνευση για νέες αναζητήσεις, για νέες γνώσεις, για επικοινωνία. Και σήμερα συνδέεται με την ανάπτυξη, με τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική». 

Ενώ ο Αντιπρόεδρος του ΔΣ του Bozar κ. Μichel Praet , χρησιμοποιώντας και αναφορές σε διανοητές όπως ο Τσβετάν Τοντόροφ, μίλησε για τον διαχρονικό δεσμό του Ελληνισμού με τη θάλασσα, αλλά και για την προσφορά του πολιτισμού μας στις έννοιες της επικοινωνίας, της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας.  

Νωρίτερα, το πρωί της Πέμπτης, ένας μεγάλος αριθμός Βέλγων δημοσιογράφων από τον έντυπο και τον ηλεκτρονικό τύπο είχε συρρεύσει στο Bozar για να παρακολουθήσει τη συνέντευξη τύπου που είχε οργανωθεί για την έκθεση.  «Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε μια πολύ σημαντική διοργάνωση, που αφηγείται στην ιστορία της ίδιας της Ελλάδας», είπε ο Διευθύνων σύμβουλος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Καλών Τεχνών των Βρυξελλών κ. Paul Dujardin. Και αφού αναφέρθηκε στη συνεργασία του Bozar με το Μέγαρο Μουσικής και το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, καθώς και με σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες όπως ο μαέστρος Γιώργος Πέτρου, εξήρε τον τρόπο με τον οποίο εργάστηκε η δημιουργική ομάδα του ΥΠΠΟΑ και συνεργάστηκε με τους υπευθύνους του βελγικού πολιτιστικού οργανισμού. 

«Αυτή η έκθεση είναι αυθεντικά και ουσιαστικά Ελληνική» τόνισε προς τους ξένους δημοσιογράφους η Γενική Γραμματέας Πολιτισμού και  Πρόεδρος της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής της έκθεσης κα Μενδώνη,  επισημαίνοντας ότι πολλά από τα εκθέματα παρουσιάζονται για πρώτη φορά εκτός Ελλάδος, ορισμένα μάλιστα δεν είχαν καν εκτεθεί προηγουμένως. Ανέλυσε τις ενότητες της έκθεσης και τη σημασία κάθε μιας από αυτές στη συνέχεια της Ελληνικής ιστορίας με καταλύτη τη θάλασσα. Τέλος επισήμανε ότι  αυτές οι εκθέσεις είναι σπάνιες σε διεθνές επίπεδο, γιατί είναι πολύ απαιτητικός ο τρόπος παρουσίασης έργων τόσο διαφορετικών εποχών και τεχνοτροπιών. 

«Αυτά που εκ πρώτης όψεως είναι αντιθετικά και συγκρουσιακά, δηλαδή το παλαιό με το νέο, στην έκθεση αυτή συνυπάρχουν δυναμικά», επισήμανε ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού. Και με την ευκαιρία της συνέντευξης τύπου, επεκτάθηκε στις νέες πρωτοβουλίες του ΥΠΠΟΑ εν όψει της επόμενης τουριστικής περιόδου: 

«Σκεφθείτε αυτή την υπέροχη Ελληνική λέξη: φιλοξενία», είπε ο κ. Παναγιωτόπουλος. «Αποτελεί τη σύνθεση δυο επιφανειακά αντίθετων εννοιών, φίλος και ξένος, σε μια από τις ιερότερες Ελληνικές έννοιες. Τη σεβόμαστε αυτή την έννοια στην πατρίδα μου, όσες δυσκολίες και αν περνάμε. Είναι κάτι πολύ δικό μας. Είναι θέμα εθνικής υπερηφάνειας. Και αυτήν ακριβώς την έννοια της φιλοξενίας αναβαθμίζουμε με σύγχρονους όρους: 

Εφαρμόζουμε ένα σχέδιο περαιτέρω ανάδειξης, αναβάθμισης και καλύτερης λειτουργίας των 33 πρώτων σε επισκεψιμότητα μουσείων και αρχαιολογικών χώρων μας από τη νέα τουριστική περίοδο. Περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων επέκταση του ωραρίου λειτουργίας, εκσυγχρονισμό των υποδομών, επανεκπαίδευση του προσωπικού μας, καλύτερο πολιτιστικό μάρκετινγκ, υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.

Πέρυσι η Ελλάδα, μια χώρα με πληθυσμό 11 εκατομμυρίων, υποδέχθηκε 12 εκατομμύρια επισκέπτες στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς της χώρους και πάνω από 17 εκατομμύρια τουρίστες. Φέτος είμαστε έτοιμοι να καλωσορίσουμε ακόμα περισσότερους. 

Δε θα απογοητευτούν: Η χώρα μας είναι ένα πολύ μεγάλο αρχαιολογικό πάρκο. Από τη μια άκρη της μέχρι την άλλη. Υπολογίζεται ότι διαθέτουμε πάνω από 60 εκατομμύρια κινητά αρχαιολογικά ευρήματα. Ενώ έχουν εντοπισθεί και αναδειχθεί αρχαιολογικά ευρήματα σε πάνω από 21 χιλιάδες τοποθεσίες σε ολόκληρη τη χώρα. Και η κληρονομιά μας συνεχίζει να εμπλουτίζεται. Μόνο οι ανασκαφές για το μετρό της Θεσσαλονίκης ανέδειξαν ήδη περί τις 150 χιλιάδες νέα ευρήματα. 

Οφείλουμε, λοιπόν, να ανταποκριθούμε σε αυτή την ιστορική μοίρα και αυτό κάνουμε. Αναβαθμίζουμε τα πωλητήρια των μουσείων και αρχαιολογικών χώρων.  Εκσυγχρονίζουμε τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις τους και σχεδιάζουμε το e- ticketing. Διευκολύνουμε τις τουριστικές επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις κρουαζιέρας να πραγματοποιήσουν οργανωμένες εκδηλώσεις στα μνημεία μας, εκτός ωραρίου, αν χρειασθεί. Από αυτές τις εκδηλώσεις θα ωφεληθούμε όλοι: Η νέα επιχειρηματικότητα που ανακάμπτει, το Ελληνικό δημόσιο που εκσυγχρονίζεται, οι φίλοι μας απ’ όλη την Ευρώπη, απ’ όλο τον κόσμο, και βέβαια η Ελληνική κοινωνία που αναθαρρεί». 

Και κατέληξε ο κ. Παναγιωτόπουλος:

«Η Ελλάδα έζησε και ζει μια οικονομική και ψυχική περιπέτεια από την οποία βγαίνει δυνατότερη. Η κρίση μας έκανε να νοιώσουμε περισσότερο Έλληνες, περισσότερο Ευρωπαίοι, περισσότερο πολίτες του κόσμου. Με θυσίες, αλλά και με αποφασιστικότητα, επιβεβαιώνουμε αυτή την επιλογή μας κάθε μέρα. Σε αυτή την ιστορική στιγμή για ολόκληρη την Ευρώπη, η έκθεση αυτή έχει έναν βαθύ συμβολισμό: Σέβεται βαθιά το παρελθόν. Προτείνει ό,τι καλύτερο από το παρόν. Εμπνέει αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση για το μέλλον. Συμφιλιώνει τις αντιθέσεις. Ενθαρρύνει τη συνύπαρξη, τον αλληλοσεβασμό, την επικοινωνία, την έκπληξη, την τόλμη, την αλληλεγγύη. Αυτή είναι η ψυχή του Ελληνικού πολιτισμού. Αυτό ακριβώς είναι και το νόημα της σύγχρονης Ευρώπης. Δεν είναι μια καινούρια σύμπτωση, είναι μια προαιώνια επιλογή. Είναι ένα παρελθόν που έχει μέλλον». 

H έκθεση «Ναυτίλος, Ταξιδεύοντας την Ελλάδα» θα διαρκέσει στο Bozar των Βρυξελλών έως τις 24 Απριλίου. Ήδη συζητείται να μεταφερθεί κατόπιν στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.