Όρκες προσφέρουν "δώρα" σε ανθρώπους - Οι εξηγήσεις που δίνουν ειδικοί για τη μυστηριώδη συμπεριφορά τους
Τι συμβαίνει
Σύμφωνα με νέα μελέτη, άγριες όρκες έχουν προσφέρει φαγητό σε ανθρώπους τουλάχιστον 34 φορές τα τελευταία είκοσι χρόνια
Μυστήριο αποτελεί μια ασυνήθιστη αλλά όλο και πιο συχνή θαλάσσια συμπεριφορά από τις φάλαινες όρκες καθώς φαίνεται πως προσφέρουν τροφή σε ανθρώπους. Το φαινόμενο αυτό έχει καταγραφεί δεκάδες φορές και κεντρίζει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας.
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Comparative Psychology, άγριες όρκες έχουν προσφέρει φαγητό σε ανθρώπους τουλάχιστον 34 φορές τα τελευταία είκοσι χρόνια, σε περιστατικά που έχουν καταγραφεί σε τέσσερις διαφορετικούς ωκεανούς. Ανάμεσα στα «δώρα» που προσφέρθηκαν περιλαμβάνονται ψάρια, μέδουσες, φύκια και ακόμη και νεκρά πτηνά ή φώκιες. Εκείνο που κάνει τη συμπεριφορά ακόμη πιο περίεργη είναι πως οι όρκες δεν εγκατέλειπαν απλώς τα αντικείμενα. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρέμεναν κοντά και παρατηρούσαν την ανθρώπινη αντίδραση, σαν να περίμεναν κάτι.
Ο Τζάρεντ Τάουερς, θαλάσσιος βιολόγος και επικεφαλής της μελέτης, περιέγραψε ότι έχει ζήσει τέτοιες εμπειρίες ο ίδιος. «Και στις δύο περιπτώσεις, έμεινα να αναρωτιέμαι αν είχε όντως συμβεί, ήταν κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο», ανέφερε.
Η συμπεριφορά αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε μικρές ή παιχνιδιάρικες όρκες. Έχουν συμμετάσχει τόσο νεαρά όσο και ενήλικα άτομα, αρσενικά και θηλυκά. Περίπου στο ένα τρίτο των περιστατικών, οι άνθρωποι βρίσκονταν μέσα στο νερό, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις οι επαφές έγιναν κοντά σε σκάφη ή σε ακτές. Όταν οι άνθρωποι αγνοούσαν τα «δώρα» –όπως συνέβαινε συχνότερα– οι όρκες είτε τα έπαιρναν πίσω είτε δοκίμαζαν ξανά.
Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό η συμπεριφορά αυτή να εντάσσεται στο φαινόμενο της «γενικευμένης αλτρουιστικής συμπεριφοράς», κατά την οποία ένα ζώο προσφέρει κάτι χωρίς να περιμένει άμεση ανταμοιβή. Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, ιδιαίτερα σε άγρια σαρκοφάγα είδη.
Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η περιέργεια. Οι όρκες ίσως προσπαθούν να εξερευνήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως κάνουν με το φυσικό τους περιβάλλον. Ο Τάουερς υπογραμμίζει επίσης πως πιθανές «πολιτισμικές» διαφορές μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών όρκας ίσως εξηγούν γιατί ορισμένες ομάδες παρουσιάζουν τέτοιες συμπεριφορές, ενώ άλλες όχι. Για παράδειγμα, οι όρκες που κυνηγούν ψάρια σε βαθιά νερά με ηχοεντοπισμό δεν έχουν παρατηρηθεί να προσφέρουν τροφή σε ανθρώπους. Αντιθέτως, εκείνες που κυνηγούν κοντά στην επιφάνεια, με μεγαλύτερη χρήση της όρασης, είναι πιο πιθανό να πλησιάσουν ανθρώπους.
Οι ειδικοί πάντως είναι σαφείς και αναφέρουν πως οι άνθρωποι δεν πρέπει να ενθαρρύνουν τέτοιες επαφές. Οι όρκες είναι εξαιρετικά ισχυρά και ευφυή πλάσματα και οποιαδήποτε αλληλεπίδραση μπορεί, άθελά τους, να οδηγήσει σε τραυματισμό είτε των ίδιων είτε των ανθρώπων. Όπως σημειώνει ο Τάουερς, αν ποτέ κάποιος βρεθεί απέναντι σε μια τέτοια προσφορά, το σωστό είναι να τη σεβαστεί αλλά να μην την αποδεχθεί.
Παρότι παραμένει άγνωστο τι προσπαθούν να πετύχουν τα ζώα με αυτήν τη συμπεριφορά, οι επιστήμονες είναι βέβαιοι για ένα πράγμα, ότι δεν πρόκειται για τυχαίες κινήσεις. Οι προσφορές αυτές είναι συνειδητές, μελετημένες και εντυπωσιακά γενναιόδωρες. Και ίσως, τελικά, δεν είναι οι άνθρωποι που μελετούν τις όρκες αλλά το αντίστροφο.
Φάλαινες όρκες: Τι δείχνει νέα μελέτη
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Comparative Psychology, άγριες όρκες έχουν προσφέρει φαγητό σε ανθρώπους τουλάχιστον 34 φορές τα τελευταία είκοσι χρόνια, σε περιστατικά που έχουν καταγραφεί σε τέσσερις διαφορετικούς ωκεανούς. Ανάμεσα στα «δώρα» που προσφέρθηκαν περιλαμβάνονται ψάρια, μέδουσες, φύκια και ακόμη και νεκρά πτηνά ή φώκιες. Εκείνο που κάνει τη συμπεριφορά ακόμη πιο περίεργη είναι πως οι όρκες δεν εγκατέλειπαν απλώς τα αντικείμενα. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρέμεναν κοντά και παρατηρούσαν την ανθρώπινη αντίδραση, σαν να περίμεναν κάτι.Ο Τζάρεντ Τάουερς, θαλάσσιος βιολόγος και επικεφαλής της μελέτης, περιέγραψε ότι έχει ζήσει τέτοιες εμπειρίες ο ίδιος. «Και στις δύο περιπτώσεις, έμεινα να αναρωτιέμαι αν είχε όντως συμβεί, ήταν κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο», ανέφερε.
Η συμπεριφορά αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε μικρές ή παιχνιδιάρικες όρκες. Έχουν συμμετάσχει τόσο νεαρά όσο και ενήλικα άτομα, αρσενικά και θηλυκά. Περίπου στο ένα τρίτο των περιστατικών, οι άνθρωποι βρίσκονταν μέσα στο νερό, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις οι επαφές έγιναν κοντά σε σκάφη ή σε ακτές. Όταν οι άνθρωποι αγνοούσαν τα «δώρα» –όπως συνέβαινε συχνότερα– οι όρκες είτε τα έπαιρναν πίσω είτε δοκίμαζαν ξανά.
Τι εξηγήσεις δίνονται
Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό η συμπεριφορά αυτή να εντάσσεται στο φαινόμενο της «γενικευμένης αλτρουιστικής συμπεριφοράς», κατά την οποία ένα ζώο προσφέρει κάτι χωρίς να περιμένει άμεση ανταμοιβή. Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, ιδιαίτερα σε άγρια σαρκοφάγα είδη.Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η περιέργεια. Οι όρκες ίσως προσπαθούν να εξερευνήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως κάνουν με το φυσικό τους περιβάλλον. Ο Τάουερς υπογραμμίζει επίσης πως πιθανές «πολιτισμικές» διαφορές μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών όρκας ίσως εξηγούν γιατί ορισμένες ομάδες παρουσιάζουν τέτοιες συμπεριφορές, ενώ άλλες όχι. Για παράδειγμα, οι όρκες που κυνηγούν ψάρια σε βαθιά νερά με ηχοεντοπισμό δεν έχουν παρατηρηθεί να προσφέρουν τροφή σε ανθρώπους. Αντιθέτως, εκείνες που κυνηγούν κοντά στην επιφάνεια, με μεγαλύτερη χρήση της όρασης, είναι πιο πιθανό να πλησιάσουν ανθρώπους.
Οι ειδικοί πάντως είναι σαφείς και αναφέρουν πως οι άνθρωποι δεν πρέπει να ενθαρρύνουν τέτοιες επαφές. Οι όρκες είναι εξαιρετικά ισχυρά και ευφυή πλάσματα και οποιαδήποτε αλληλεπίδραση μπορεί, άθελά τους, να οδηγήσει σε τραυματισμό είτε των ίδιων είτε των ανθρώπων. Όπως σημειώνει ο Τάουερς, αν ποτέ κάποιος βρεθεί απέναντι σε μια τέτοια προσφορά, το σωστό είναι να τη σεβαστεί αλλά να μην την αποδεχθεί.
Παρότι παραμένει άγνωστο τι προσπαθούν να πετύχουν τα ζώα με αυτήν τη συμπεριφορά, οι επιστήμονες είναι βέβαιοι για ένα πράγμα, ότι δεν πρόκειται για τυχαίες κινήσεις. Οι προσφορές αυτές είναι συνειδητές, μελετημένες και εντυπωσιακά γενναιόδωρες. Και ίσως, τελικά, δεν είναι οι άνθρωποι που μελετούν τις όρκες αλλά το αντίστροφο.
