Το πρώτο – έστω και δειλό – βήμα για το αυστηρό μήνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Τουρκίας έγινε χθες στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες. Όπως δήλωσε μετά το πέρας της συνεδρίασης ο Νίκος Δένδιας σχετικά με τη συμπεριφορά της Άγκυρας, «το ζήτημα συζητήθηκε, το Συμβούλιο αναγνώρισε ότι η αποχώρηση του «Oruc Reis» είναι ένα θετικό δείγμα, αλλά ένα πρώτο δείγμα. Θα πρέπει η Τουρκία να δώσει πολλά άλλα απτά δείγματα σεβασμού του διεθνούς δικαίου».

Στο κείμενο συμπερασμάτων αναφέρεται ότι οι Υπουργοί Εξωτερικών των «27» σε σχέση με την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο «αναγνώρισαν ότι έχουν γίνει πρόσφατα κάποια θετικά βήματα, αλλά καλούν την Τουρκία να κάνει περαιτέρω βήματα για την αποκλιμάκωση».

«Το ζήτημα θα συζητηθεί πάλι στο συμβούλιο αρχηγών (σ.σ. κρατών και κυβερνήσεων), ώστε να καταλήξουμε τελικά σε κατευθύνσεις για τις ευρω-τουρκικές σχέσεις. Ελπίζουμε ότι μέχρι τότε η Τουρκία θα έχει δώσει, επαναλαμβάνω, απτά δείγματα σεβασμού του διεθνούς δικαίου», είπε επίσης ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών. Ο Ζοζέπ Μπορέλ, μάλιστα, τόνισε ότι το ζήτημα της Τουρκίας θα είναι το «κύριο θέμα» στη μεθαυριανή προσεχή Σύνοδο Κορυφής.

Για την ελληνική κυβέρνηση, η απόσυρση του Ορούτς Ρέις και των τουρκικών πολεμικών πλοίων από την ελληνική υφαλοκρηπίδα αποτέλεσε θετικό σήμα, ενώ παράλληλα αξιολογείται θετικά το γεγονός ότι εκδηλώθηκε από την Άγκυρα πρόθεση επιστροφής στις διερευνητικές επαφές. Είναι πολύ πιθανό πλέον, μετά τη Σύνοδο Κορυφής και κατόπιν της επίσκεψης του Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα, οι διερευνητικές συνομιλίες να επανεκκινήσουν. «Είμαστε σε ένα καλό κλίμα. Είμαστε κοντά στην επανάληψη διερευνητικών επαφών», αποκάλυψε ο Στέλιος Πέτσας.

Σε κάθε περίπτωση, η τουρκική προκλητικότητα θα τεθεί και από την Ελλάδα και από την Κύπρο στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Όπως τόνισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, «μαζί με την πρόθεση όλων των κρατών-μελών για συνεργασία και πρόοδο στις ευρωτουρκικές σχέσεις, υπάρχει στο τραπέζι ένα σαφές πλαίσιο κυρώσεων. Είναι στο χέρι της Τουρκίας ποιο δρόμο θα ακολουθήσει: Έμπρακτη, ειλικρινή, αποκλιμάκωση ή κυρώσεις».

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι στο χθεσινό Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών η Κύπρος μπλόκαρε ουσιαστικά (προκαλώντας την ενόχληση αρκετών κρατών-μελών) την επιβολή κυρώσεων σε παράγοντες της Λευκορωσίας, ζητώντας αυτό να συμφωνηθεί μαζί με την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. Το όλο ζήτημα παραπέμφθηκε προς επίλυση στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, όπου προς το παρόν τουλάχιστον δεν υπάρχει ομοφωνία.

Τα βασικά ζητούμενα για την Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου είναι τρία: Να υπάρξει μια σαφής δήλωση αλληλεγγύης και υποστήριξης απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα, να «κλειδώσει» μια λίστα με ενδεχόμενες κυρώσεις κατά της Άγκυρας σε περίπτωση παράνομης συμπεριφοράς έναντι ενός κράτους-μέλους της Ε.Ε. και να συμφωνηθεί ο τρόπος - ο μηχανισμός δηλαδή - με τον οποίο θα ενεργοποιηθούν στο μέλλον, εφόσον χρειαστεί, οι κυρώσεις αυτές. Το επόμενο 48ωρο είναι κρίσιμο και οι διαβουλεύσεις στο παρασκήνιο καθοριστικές.