Να µπει τέλος στην ευθυνοφοβία
Άρθρο γνώμης
Πολιτεία και διοικήσεις ΑΕΙ πρέπει να δείξουν έµπρακτα ότι έχουν τη βούληση να δηµιουργήσουν ένα περιβάλλον ασφαλείας για φοιτητές και διδάσκοντες και πως δεν θα κάνουν πίσω
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Σε µία από τις εµβληµατικές ταινίες της δεκαετίας του ’90, το «Άρωµα γυναίκας», στον πυρήνα της υπόθεσης, που επικεντρώνεται γύρω από τη σχέση του βετεράνου αντισυνταγµατάρχη Αλ Πατσίνο και του τελειόφοιτου λυκείου Κρις Ο' Ντόνελ, βρίσκεται µία φάρσα που έστησαν κάποιοι µαθητές στον λυκειάρχη ενός σχολείου στις ΗΠΑ, η οποία είχε ως αποτέλεσµα να πέσει µπογιά στο αυτοκίνητό του και τα ρούχα του. Στήνεται ολόκληρο πειθαρχικό, αναζητούνται οι ένοχοι µαθητές, ξεκινάει κάτι σαν δίκη, απειλούνται µε αποβολή οι υπεύθυνοι.
Ας µη σταθούµε στα ηθικά διδάγµατα της ταινίας για τα παιδιά πλουσίων που «καρφώνουν» τους συµµαθητές τους. ∆εν διεκδικούµε αξιώσεις κινηµατογραφικής κριτικής σε αυτή τη στήλη εξάλλου. Ας σταθούµε σε κάτι άλλο: µια παρόµοια ταινία δεν θα µπορούσε εξαρχής να είχε γυριστεί ποτέ στην Ελλάδα. Όχι γιατί δεν έχουµε απόστρατους αξιωµατικούς, εργαζόµενους εφήβους ή κακοµαθηµένα πλουσιόπαιδα. Αλλά γιατί είναι παντελώς απούσα η οποιαδήποτε κουλτούρα αναζήτησης ευθυνών και επιβολής ποινών σε οποιονδήποτε µαθητή ή φοιτητή, οτιδήποτε και αν έχει κάνει. Για δεκαετίες ολόκληρες, όχι µπογιά να έριχναν, αλλά ολόκληρο τοίχο να γκρέµιζαν, οι φοιτητές είχαν a priori δίκιο και σίγουρα κάποια καλή δικαιολογία που το έκαναν. Η Εκκλησία θέτει (όχι µε ακρίβεια βέβαια) ως «κατώφλι» της ενσυνείδητης αµαρτίας τα 12 ή 13 χρόνια, η κοινωνία θεωρεί ότι οι νέοι είναι άµοιροι ευθυνών τουλάχιστον µέχρι τα 30 τους χρόνια…
Στα πανεπιστήµια, επί σειρά δεκαετιών, φοιτητές -αλλά σε πολλές περιπτώσεις και εξωπανεπιστηµιακοί- χτύπαγαν φοιτητές, απειλούσαν καθηγητές, έχτιζαν τις εισόδους στα γραφεία πρυτάνεων, καταλάµβαναν παράνοµα χώρους και µόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις κάποιος ετιµωρείτο. Η διαδικασία άρσης του πανεπιστηµιακού ασύλου είχε περισσότερες δικλίδες ασφαλείας και από τη διαδικασία ενεργοποίησης του πυρηνικού οπλοστασίου των Ηνωµένων Πολιτειών µέχρι το 2019 που καταργήθηκε πλήρως. Οι κυβερνήσεις διαχρονικά φοβούνταν µήπως κάποιος φοιτητής τραυµατιστεί σοβαρά από την Αστυνοµία και η κατάσταση µετά ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Οι πρυτανικές Αρχές ήταν σε αυτό το θέµα -και παραµένουν εν πολλοίς- ούτως ή άλλως ευθυνόφοβες, αν και πολλές φορές η απειλή του «χτισίµατος» ή πράξεων βίας αιωρούνταν πάνω από κάθε δύ σκολη απόφαση που καλούνταν να λάβουν. Αυτό ωστόσο δεν δικαιολογεί γιατί το λεγόµενο Στέκι Βιολογικού στο ΑΠΘ τελούσε υπό κατάληψη για 34 (!) ολόκληρα χρόνια ή γιατί το κυλικείο της Νοµικής στο ΕΚΠΑ δεν το λειτουργεί ούτε το πανεπιστήµιο ούτε κάποιος ιδιώτης, αλλά είναι αυτοδιαχειριζόµενο από «αντιεξουσιαστές»…
Η λεγόµενη Πανεπιστηµιακή Αστυνοµία απο δείχθηκε ένα ατυχές και ανεφάρµοστο στην πράξη σχέδιο, ενώ οι υπόλοιπες προβλέψεις του ίδιου εκείνου νόµου έχουν υιοθετηθεί στην πραγµατικότητα από ελάχιστα ΑΕΙ και µε τρόπο διστακτικό. Οι πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις και λοιποί διοικούντες πολύ µικρή ζέση έδειξαν την τελευταία τετραετία για να συστήσουν «Μονά δα Ασφάλειας και Προστασίας», να δηµιουργήσουν «Επιτροπή Ασφάλειας και Προστασίας ΑΕΙ» ή να φτιάξουν τον «Κανονισµό Ελεγχόµενης Πρόσβασης ΑΕΙ», όπως ορίζει ο ψηφισµένος νόµος. Ούτε κάποιο κίνηµα καθηγητών ή φοιτητών είδαµε βέβαια να αναπτύσσεται υπέρ των µέτρων ασφαλείας στους πανεπιστηµιακούς χώρους ώστε να προστατεύονται η έρευνα και η διδασκαλία.
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια το «ταµπού» της παρουσίας της Αστυνοµίας εντός των ΑΕΙ -µόνο βέβαια εφόσον κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο- έσπασε, καταλήψεις διαλύθηκαν, δηλώσεις κυβερνητικών για το «ρωµαλέο φοιτητικό κίνηµα» που θα αποκρούσει τους ταραξίες ανήκουν στο παρελθόν. Το πρόβληµα περιορίστηκε, αλλά δεν εξαφανίστηκε. Η σχετική συζήτηση είχε φύγει λίγο έως πολύ από τη δηµόσια σφαίρα µέχρι που έγινε η εισβολή κρανοφόρων στη Νοµική Αθηνών, µε άγνωστη αιτία ή αφορµή αλλά γνωστό αποτέλεσµα, τον σοβαρό τραυµατισµό ενός φοιτητή και την τροµοκράτηση άλλων όπως και καθηγητών. Αν ήταν φοιτητές οι τραµπούκοι που επιτέθηκαν ή όχι ούτε το γνωρζουµε ούτε πιθανότατα θα το µάθουµε.
Μπορούµε όµως να πούµε µε σχετική σιγουριά το εξής: πιο σηµαντικό από τα όποια νέα µέτρα ληφθούν είναι τόσο η Πολιτεία όσο και οι πρυτάνεις των πανεπιστηµίων, οι κοσµήτορες των σχολών και οι πρόεδροι των τµηµάτων να έχουν τη βούληση να δηµιουργήσουν ένα περιβάλλον ασφαλείας για φοιτητές και διδάσκοντες και βέβαια για το διοικητικό προσωπικό και να δείξουν έµπρακτα ότι το εννοούν και πως δεν θα κάνουν πίσω.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή
Ας µη σταθούµε στα ηθικά διδάγµατα της ταινίας για τα παιδιά πλουσίων που «καρφώνουν» τους συµµαθητές τους. ∆εν διεκδικούµε αξιώσεις κινηµατογραφικής κριτικής σε αυτή τη στήλη εξάλλου. Ας σταθούµε σε κάτι άλλο: µια παρόµοια ταινία δεν θα µπορούσε εξαρχής να είχε γυριστεί ποτέ στην Ελλάδα. Όχι γιατί δεν έχουµε απόστρατους αξιωµατικούς, εργαζόµενους εφήβους ή κακοµαθηµένα πλουσιόπαιδα. Αλλά γιατί είναι παντελώς απούσα η οποιαδήποτε κουλτούρα αναζήτησης ευθυνών και επιβολής ποινών σε οποιονδήποτε µαθητή ή φοιτητή, οτιδήποτε και αν έχει κάνει. Για δεκαετίες ολόκληρες, όχι µπογιά να έριχναν, αλλά ολόκληρο τοίχο να γκρέµιζαν, οι φοιτητές είχαν a priori δίκιο και σίγουρα κάποια καλή δικαιολογία που το έκαναν. Η Εκκλησία θέτει (όχι µε ακρίβεια βέβαια) ως «κατώφλι» της ενσυνείδητης αµαρτίας τα 12 ή 13 χρόνια, η κοινωνία θεωρεί ότι οι νέοι είναι άµοιροι ευθυνών τουλάχιστον µέχρι τα 30 τους χρόνια…
Στα πανεπιστήµια, επί σειρά δεκαετιών, φοιτητές -αλλά σε πολλές περιπτώσεις και εξωπανεπιστηµιακοί- χτύπαγαν φοιτητές, απειλούσαν καθηγητές, έχτιζαν τις εισόδους στα γραφεία πρυτάνεων, καταλάµβαναν παράνοµα χώρους και µόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις κάποιος ετιµωρείτο. Η διαδικασία άρσης του πανεπιστηµιακού ασύλου είχε περισσότερες δικλίδες ασφαλείας και από τη διαδικασία ενεργοποίησης του πυρηνικού οπλοστασίου των Ηνωµένων Πολιτειών µέχρι το 2019 που καταργήθηκε πλήρως. Οι κυβερνήσεις διαχρονικά φοβούνταν µήπως κάποιος φοιτητής τραυµατιστεί σοβαρά από την Αστυνοµία και η κατάσταση µετά ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Οι πρυτανικές Αρχές ήταν σε αυτό το θέµα -και παραµένουν εν πολλοίς- ούτως ή άλλως ευθυνόφοβες, αν και πολλές φορές η απειλή του «χτισίµατος» ή πράξεων βίας αιωρούνταν πάνω από κάθε δύ σκολη απόφαση που καλούνταν να λάβουν. Αυτό ωστόσο δεν δικαιολογεί γιατί το λεγόµενο Στέκι Βιολογικού στο ΑΠΘ τελούσε υπό κατάληψη για 34 (!) ολόκληρα χρόνια ή γιατί το κυλικείο της Νοµικής στο ΕΚΠΑ δεν το λειτουργεί ούτε το πανεπιστήµιο ούτε κάποιος ιδιώτης, αλλά είναι αυτοδιαχειριζόµενο από «αντιεξουσιαστές»…
Η λεγόµενη Πανεπιστηµιακή Αστυνοµία απο δείχθηκε ένα ατυχές και ανεφάρµοστο στην πράξη σχέδιο, ενώ οι υπόλοιπες προβλέψεις του ίδιου εκείνου νόµου έχουν υιοθετηθεί στην πραγµατικότητα από ελάχιστα ΑΕΙ και µε τρόπο διστακτικό. Οι πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις και λοιποί διοικούντες πολύ µικρή ζέση έδειξαν την τελευταία τετραετία για να συστήσουν «Μονά δα Ασφάλειας και Προστασίας», να δηµιουργήσουν «Επιτροπή Ασφάλειας και Προστασίας ΑΕΙ» ή να φτιάξουν τον «Κανονισµό Ελεγχόµενης Πρόσβασης ΑΕΙ», όπως ορίζει ο ψηφισµένος νόµος. Ούτε κάποιο κίνηµα καθηγητών ή φοιτητών είδαµε βέβαια να αναπτύσσεται υπέρ των µέτρων ασφαλείας στους πανεπιστηµιακούς χώρους ώστε να προστατεύονται η έρευνα και η διδασκαλία.
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια το «ταµπού» της παρουσίας της Αστυνοµίας εντός των ΑΕΙ -µόνο βέβαια εφόσον κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο- έσπασε, καταλήψεις διαλύθηκαν, δηλώσεις κυβερνητικών για το «ρωµαλέο φοιτητικό κίνηµα» που θα αποκρούσει τους ταραξίες ανήκουν στο παρελθόν. Το πρόβληµα περιορίστηκε, αλλά δεν εξαφανίστηκε. Η σχετική συζήτηση είχε φύγει λίγο έως πολύ από τη δηµόσια σφαίρα µέχρι που έγινε η εισβολή κρανοφόρων στη Νοµική Αθηνών, µε άγνωστη αιτία ή αφορµή αλλά γνωστό αποτέλεσµα, τον σοβαρό τραυµατισµό ενός φοιτητή και την τροµοκράτηση άλλων όπως και καθηγητών. Αν ήταν φοιτητές οι τραµπούκοι που επιτέθηκαν ή όχι ούτε το γνωρζουµε ούτε πιθανότατα θα το µάθουµε.
Μπορούµε όµως να πούµε µε σχετική σιγουριά το εξής: πιο σηµαντικό από τα όποια νέα µέτρα ληφθούν είναι τόσο η Πολιτεία όσο και οι πρυτάνεις των πανεπιστηµίων, οι κοσµήτορες των σχολών και οι πρόεδροι των τµηµάτων να έχουν τη βούληση να δηµιουργήσουν ένα περιβάλλον ασφαλείας για φοιτητές και διδάσκοντες και βέβαια για το διοικητικό προσωπικό και να δείξουν έµπρακτα ότι το εννοούν και πως δεν θα κάνουν πίσω.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή
