Η Ελλάδα και οι ΑΟΖ σε Νότια και Ανατολική Μεσόγειο
Άρθρο γνώμης
Η Ελλάδα µπορεί να κάνει όχι µια σωρευτική πρόταση προς την Αγκυρα, το Κάιρο και την Τρίπολη ξεχωριστά, αλλά µια πρόταση που θα αφορά τη γεωπολιτική περιοχή συνολικά προς την Ουάσινγκτον.
Μενελαος Τασιοπουλος
Στην εποχή του Ντ. Τραµπ στον Λευκό Οίκο δηµιουργείται ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για την επίλυση όλων των διαφορών σωρευτικά στη χάραξη των ΑΟΖ και των θαλάσσιων οικονοµικών ζωνών τόσο στην Ανατολική όσο και στη Νότια Μεσόγειο. Η Ελλάδα µπορεί να κάνει όχι µια σωρευτική πρόταση προς την Αγκυρα, το Κάιρο και την Τρίπολη ξεχωριστά, αλλά µια πρόταση που θα αφορά τη γεωπολιτική περιοχή συνολικά προς την Ουάσινγκτον.
Υπάρχουν νέα δεδοµένα µετά την προεδρία Μπάιντεν στις ΗΠΑ, που µπορούν να δηµιουργήσουν κινητικότητα. Πρώτον, ο χαρακτήρας του Ντ. Τραµπ. Επιθυµεί πάντα συνολικές, γρήγορες και εντυπωσιακές λύσεις, χωρίς πολλές διπλωµατικού τύπου διεργασίες και διαπραγµατεύσεις κλασικού τύπου. ∆εύτερον, στη σηµερινή Ουάσινγκτον αρέσει να δίνει λύσεις ειρήνης σε συνολικά προβλήµατα και χρονίζουσες διαφορές µε έναν µόνιµο τρόπο, που µπορεί να εξηγηθεί σε πρακτικό επίπεδο µε απλά λόγια. Τρίτον, η διεθνής πολιτική, όπως εκφράζεται από τον σηµερινό Λευκό Οίκο, έχει συναλλακτικό οικονοµικό χαρακτήρα. Τέταρτον, για να ξεκινήσεις µια σηµαντική συζήτηση στην Ουάσινγκτον, θα πρέπει στην εισαγωγή της να περιγράψεις ποιο θα είναι το κέρδος για την αµερικανική οικονοµία και τις επιχειρήσεις. Πέµπτον, για να εισηγηθείς µια λύση ταυτόχρονα σε πολλά και περίπλοκα ζητήµατα, θα πρέπει να έχεις βρει τον «µίτο της Αριάδνης», σύµφωνα µε την αρχαιοελληνική παράδοση, που καλύτερα από όλους µπορούν τελικά να εκφράσουν οι Ελληνες.
Στη Νότια και Ανατολική Μεσόγειο τα κρίσιµα ζητήµατα που µας αφορούν ή στα οποία εµπλεκόµαστε σε σχέση µε τις θαλάσσιες οικονοµικές ζώνες είναι: Η ολιστική συµφωνία µε την Αίγυπτο για τη χάραξη των ΑΟΖ. Υφίσταται επί του παρόντος η µερική συµφωνία από το 2020. Η συµφωνία µε τη Λιβύη, που, εφόσον παραµένει ενιαία και η οµάδα Χαφτάρ που κυριαρχεί στη Βεγγάζη έχει συγκλίνει µε την προσωρινή κυβέρνηση στην Τρίπολη, δεν χρήζει διαφορετικών συµφωνιών. Η συµφωνία για τις ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου, οι συµφωνίες Ελλάδας-Τουρκίας και η συµφωνία Τουρκίας-Κύπρου. Τέλος, η συµφωνία Ελλάδας-Κύπρου. Είναι ήδη δεδοµένο ότι σπουδαίες αµερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, όπως η ExxonMobil ή η Chevron, έχουν εµπλακεί και έχουν επιχειρησιακό ενδιαφέρον για διάφορα κοιτάσµατα στην περιοχή, ασχέτως συνόρων. Οι εταιρείες αυτές χρειάζονται για να λειτουργήσουν περιβάλλον ασφαλείας για τις επενδύσεις τους. Σταθερό, δηλαδή, νοµικό και θεσµικό σύστηµα ως προς τον ορισµό των εθνικών συνόρων των κρατών της περιοχής. Τουτέστιν µόνιµες συµφωνίες για τις ΑΟΖ από τα γειτονικά, παραπλήσια κράτη. ∆εν θέλουν, ουσιαστικά, υπερβατικά επεκτατικά σχήµατα και αυθαιρεσίες τύπου µνηµονίου Τουρκίας-Λιβύης, που περιπλέκουν χωρίς ορίζοντα τα δεδοµένα. Η Ελλάδα, στενός σύµµαχος των ΗΠΑ, του Ισραήλ και αραβικών χωρών, ειδικά µε τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, την Αίγυπτο ή την Ιορδανία και σε ανοιχτές διαβουλεύσεις µε την Τουρκία, µπορεί να εισηγηθεί στην Ουάσινγκτον µια συνολική λύση για τα ζητήµατα αυτά της γεωπολιτικής περιοχής. Η βάση της λύσης αυτής, για να είναι ενιαία, θα πρέπει να έχει σταθερά θεµέλια. Αυτά δεν µπορεί να είναι παρά οι αποφάσεις του ∆ικαίου της Θάλασσας. Αυτό έχει ως κεντρική σταθερά ότι τα νησιά δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες και όχι µόνον χωρικά ύδατα.
Σε αυτήν την εύλογη νοµική βάση µπορούν να επιλυθούν όλα τα δυσχερή ζητήµατα που έχουν προκύψει στην περιοχή, πολλά εκ των οποίων προάγουν επεκτατική διάθεση, άρα πολεµικές συγκρούσεις και όχι ειρηνική και µόνιµη επίλυση. Οι ΗΠΑ και η προεδρία Τραµπ ιδανικά θα ήθελαν µέσα σε έναν χρόνο να έχουν υπάρξει συµφωνίες είτε στη βάση της «µέσης γραµµής» είτε µε τρόπο οριστικό και µόνιµο, όπως, για παράδειγµα, η χρονίζουσα διαφορά µέχρι πρότινος Ελλάδας-Ιταλίας, που κατέληξε, έπειτα από διµερείς συνοµιλίες, σε οριστική διευθέτηση. Για να υπάρξουν γρήγορα και εντυπωσιακά αποτελέσµατα πριν από τις επόµενες εκλογές στις ΗΠΑ και για να εξυπηρετηθούν σε προβλεπτούς χρόνους τα συµφέροντα και η ασφάλεια των επενδύσεων των αµερικανικών εταιρειών, αρκεί µια αρχική σύνοδος των γειτονικών χωρών στο σύνολό τους, όπου, µε την πρωτοβουλία και τον ισχυρό λόγο των ΗΠΑ, θα γίνει αποδεκτή ως ενιαία βάση των συµφωνιών η πρόβλεψη ∆ικαίου ότι τα νησιά έχουν οικονοµικές ζώνες. Οι συµφωνίες που θα συνυπογραφούν υπό την υψηλή εποπτεία των ΗΠΑ και του προέδρου Τραµπ θα µπορεί να είναι διµερείς ή µε παραποµπή σε διεθνή διαιτησία µε συνυποσχετικό εφαρµογής, αλλά πάντα στην ίδια νοµική βάση. Σε χρονικό διάστηµα που δεν θα υπερβεί -αν µια τέτοια φόρµα γίνει δεκτή από την Ουάσινγκτον- το 2026, θα έχουν απελευθερωθεί από πλευράς «γεωπολιτικού ρίσκου» όλες οι θαλάσσιες ζώνες στις περιοχές τόσο για έρευνες και εξόρυξη όσο και για τα καλώδια που έχουν προγραµµατισθεί, τα θαλάσσια πάρκα, ακόµα και για τον EastMed, εφόσον το σχήµα 3+1 τον επαναφέρει στο προσκήνιο. Και µπορεί κάποιος να διερωτηθεί αν υπάρχουν προοπτικές επιχειρησιακής συνεκµετάλλευσης σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Η απάντηση µπορεί να είναι ότι η συγκρότηση των κονσόρτσιουµ των εταιρειών είναι ιδιωτική υπόθεση και δεν εναπόκειται στις αµιγώς κρατικές πολιτικές.
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
Υπάρχουν νέα δεδοµένα µετά την προεδρία Μπάιντεν στις ΗΠΑ, που µπορούν να δηµιουργήσουν κινητικότητα. Πρώτον, ο χαρακτήρας του Ντ. Τραµπ. Επιθυµεί πάντα συνολικές, γρήγορες και εντυπωσιακές λύσεις, χωρίς πολλές διπλωµατικού τύπου διεργασίες και διαπραγµατεύσεις κλασικού τύπου. ∆εύτερον, στη σηµερινή Ουάσινγκτον αρέσει να δίνει λύσεις ειρήνης σε συνολικά προβλήµατα και χρονίζουσες διαφορές µε έναν µόνιµο τρόπο, που µπορεί να εξηγηθεί σε πρακτικό επίπεδο µε απλά λόγια. Τρίτον, η διεθνής πολιτική, όπως εκφράζεται από τον σηµερινό Λευκό Οίκο, έχει συναλλακτικό οικονοµικό χαρακτήρα. Τέταρτον, για να ξεκινήσεις µια σηµαντική συζήτηση στην Ουάσινγκτον, θα πρέπει στην εισαγωγή της να περιγράψεις ποιο θα είναι το κέρδος για την αµερικανική οικονοµία και τις επιχειρήσεις. Πέµπτον, για να εισηγηθείς µια λύση ταυτόχρονα σε πολλά και περίπλοκα ζητήµατα, θα πρέπει να έχεις βρει τον «µίτο της Αριάδνης», σύµφωνα µε την αρχαιοελληνική παράδοση, που καλύτερα από όλους µπορούν τελικά να εκφράσουν οι Ελληνες.
Στη Νότια και Ανατολική Μεσόγειο τα κρίσιµα ζητήµατα που µας αφορούν ή στα οποία εµπλεκόµαστε σε σχέση µε τις θαλάσσιες οικονοµικές ζώνες είναι: Η ολιστική συµφωνία µε την Αίγυπτο για τη χάραξη των ΑΟΖ. Υφίσταται επί του παρόντος η µερική συµφωνία από το 2020. Η συµφωνία µε τη Λιβύη, που, εφόσον παραµένει ενιαία και η οµάδα Χαφτάρ που κυριαρχεί στη Βεγγάζη έχει συγκλίνει µε την προσωρινή κυβέρνηση στην Τρίπολη, δεν χρήζει διαφορετικών συµφωνιών. Η συµφωνία για τις ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου, οι συµφωνίες Ελλάδας-Τουρκίας και η συµφωνία Τουρκίας-Κύπρου. Τέλος, η συµφωνία Ελλάδας-Κύπρου. Είναι ήδη δεδοµένο ότι σπουδαίες αµερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, όπως η ExxonMobil ή η Chevron, έχουν εµπλακεί και έχουν επιχειρησιακό ενδιαφέρον για διάφορα κοιτάσµατα στην περιοχή, ασχέτως συνόρων. Οι εταιρείες αυτές χρειάζονται για να λειτουργήσουν περιβάλλον ασφαλείας για τις επενδύσεις τους. Σταθερό, δηλαδή, νοµικό και θεσµικό σύστηµα ως προς τον ορισµό των εθνικών συνόρων των κρατών της περιοχής. Τουτέστιν µόνιµες συµφωνίες για τις ΑΟΖ από τα γειτονικά, παραπλήσια κράτη. ∆εν θέλουν, ουσιαστικά, υπερβατικά επεκτατικά σχήµατα και αυθαιρεσίες τύπου µνηµονίου Τουρκίας-Λιβύης, που περιπλέκουν χωρίς ορίζοντα τα δεδοµένα. Η Ελλάδα, στενός σύµµαχος των ΗΠΑ, του Ισραήλ και αραβικών χωρών, ειδικά µε τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, την Αίγυπτο ή την Ιορδανία και σε ανοιχτές διαβουλεύσεις µε την Τουρκία, µπορεί να εισηγηθεί στην Ουάσινγκτον µια συνολική λύση για τα ζητήµατα αυτά της γεωπολιτικής περιοχής. Η βάση της λύσης αυτής, για να είναι ενιαία, θα πρέπει να έχει σταθερά θεµέλια. Αυτά δεν µπορεί να είναι παρά οι αποφάσεις του ∆ικαίου της Θάλασσας. Αυτό έχει ως κεντρική σταθερά ότι τα νησιά δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες και όχι µόνον χωρικά ύδατα.
Σε αυτήν την εύλογη νοµική βάση µπορούν να επιλυθούν όλα τα δυσχερή ζητήµατα που έχουν προκύψει στην περιοχή, πολλά εκ των οποίων προάγουν επεκτατική διάθεση, άρα πολεµικές συγκρούσεις και όχι ειρηνική και µόνιµη επίλυση. Οι ΗΠΑ και η προεδρία Τραµπ ιδανικά θα ήθελαν µέσα σε έναν χρόνο να έχουν υπάρξει συµφωνίες είτε στη βάση της «µέσης γραµµής» είτε µε τρόπο οριστικό και µόνιµο, όπως, για παράδειγµα, η χρονίζουσα διαφορά µέχρι πρότινος Ελλάδας-Ιταλίας, που κατέληξε, έπειτα από διµερείς συνοµιλίες, σε οριστική διευθέτηση. Για να υπάρξουν γρήγορα και εντυπωσιακά αποτελέσµατα πριν από τις επόµενες εκλογές στις ΗΠΑ και για να εξυπηρετηθούν σε προβλεπτούς χρόνους τα συµφέροντα και η ασφάλεια των επενδύσεων των αµερικανικών εταιρειών, αρκεί µια αρχική σύνοδος των γειτονικών χωρών στο σύνολό τους, όπου, µε την πρωτοβουλία και τον ισχυρό λόγο των ΗΠΑ, θα γίνει αποδεκτή ως ενιαία βάση των συµφωνιών η πρόβλεψη ∆ικαίου ότι τα νησιά έχουν οικονοµικές ζώνες. Οι συµφωνίες που θα συνυπογραφούν υπό την υψηλή εποπτεία των ΗΠΑ και του προέδρου Τραµπ θα µπορεί να είναι διµερείς ή µε παραποµπή σε διεθνή διαιτησία µε συνυποσχετικό εφαρµογής, αλλά πάντα στην ίδια νοµική βάση. Σε χρονικό διάστηµα που δεν θα υπερβεί -αν µια τέτοια φόρµα γίνει δεκτή από την Ουάσινγκτον- το 2026, θα έχουν απελευθερωθεί από πλευράς «γεωπολιτικού ρίσκου» όλες οι θαλάσσιες ζώνες στις περιοχές τόσο για έρευνες και εξόρυξη όσο και για τα καλώδια που έχουν προγραµµατισθεί, τα θαλάσσια πάρκα, ακόµα και για τον EastMed, εφόσον το σχήµα 3+1 τον επαναφέρει στο προσκήνιο. Και µπορεί κάποιος να διερωτηθεί αν υπάρχουν προοπτικές επιχειρησιακής συνεκµετάλλευσης σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Η απάντηση µπορεί να είναι ότι η συγκρότηση των κονσόρτσιουµ των εταιρειών είναι ιδιωτική υπόθεση και δεν εναπόκειται στις αµιγώς κρατικές πολιτικές.
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
