Οι κοινωνίες έµαθαν την έννοια του φασισµού στον Μεσοπόλεµο. Εκτοτε υπάρχει η απορία αν πρόκειται απλώς για µία ιδεολογία ή αποτελεί ένα είδος συµπεριφοράς που εµφανίζεται και στις προσωπικές ζωές. Αυτή η δεύτερη έννοια επιβεβαιώνεται σχεδόν καθηµερινά. Και όχι µόνο στις ζωές των ανθρώπων, αλλά και στον συγγενή τοµέα του φασισµού, την πολιτική. Εποµένως είναι λογικό και το ερώτηµα αν υπάρχει φασισµός και στην Ελλάδα. Και το ερώτηµα αυτό δεν το τοποθετούµε στο πλαίσιο της πιθανής εκπροσώπησης σε πολιτικό επίπεδο της συγκεκριµένης ιδεολογίας. Οπως δηλαδή εµφανίζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η σύγχρονη µορφή του φασισµού.

Ναι, έχουµε καθηµερινά παραδείγµατα φασιστικής νοοτροπίας τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό. Εκδηλώνεται αυτή η νοοτροπία µε εµµονή σε αναπόδεικτες επιχειρηµατολογίες. Στις συκοφαντήσεις µε έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων. Σε συνωµοσιολογικές συµπεριφορές. Στις σπιλώσεις όσων εκφέρουν διαφορετική άποψη. Στην καταδίκη της διαφορετικής γνώµης. Στη µονοπώληση της κοινωνικής ευαισθησίας ή του δικαίου. Στην άρνηση της διαφορετικής εκτίµησης. Στην επίσης µονοπώληση της αυθεντικότητας και της εντιµότητας. Υπάρχουν προϋποθέσεις για εκδήλωση τέτοιων συµπεριφορών. Aπό τις βασικές είναι η µωροφιλοδοξία. Επίσης η αγνόηση της πραγµατικότητας που δεν ευνοεί την προσωπική άποψη που θέλει κάποιος να προωθήσει. Ακόµη, ένα χαµηλό επίπεδο µόρφωσης που κάνει πιο εύκολο το να παρασυρθεί κάποιος από φασιστικές Σειρήνες. Επιπλέον, ο φασισµός κάνει θόρυβο. Κι εδώ στην Ελλάδα έχουµε πολλούς θορυβούντες.

Ας µην ξεγελιόµαστε. Οπαδός του φασισµού, εκών άκων, βάσει της συµπεριφοράς του, έστω και αν υποστηρίζει ότι είναι δηµοκράτης, µπορεί να είναι ο καθένας. Αλλά και αυτός που άκριτα ακολουθεί αυτόν τον καθένα. Είναι µία υπόγεια και υπονοµευτική πρακτική, τις συνέπειες της οποίας σε µία κοινωνία και σε ένα κράτος αδυνατούν να αντιληφθούν όσοι υιοθετούν φασιστικές συµπεριφορές, µε τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν. Στο παλαιό βιβλίο του για την υπονόµευση εκ των έσω των δηµοκρατιών ο Ζαν-Φρανσουά Ρεβέλ αναφέρεται κυρίως στα «παράθυρα» που αφήνουν οι δηµοκρατίες ώστε ο κοµµουνισµός να τις εξουδετερώσει. Ανετα θα µπορούσε να υποκατασταθεί ο κοµµουνισµός της εποχής εκείνης, στον οποίον αναφερόταν ο Ρεβέλ, µε τον φασισµό, αφού άλλωστε και η πρακτική µε την οποία εκδηλωνόταν στην πράξη ο κοµµουνισµός, φασισµός ήταν.

Αν παραδεχθούµε ότι πράγµατι ισχύουν ορισµένα χαρακτηριστικά στο έθνος µας, τότε µπορεί να καταλάβει κάποιος ότι υπάρχει γόνιµο έδαφος να αναπτυχθούν φασισµοί και στα καθ’ ηµάς. Η αντίδραση σ’ αυτούς βρίσκονται στα χέρια των κοινωνιών, εφ’ όσον όµως µπορέσουν να αντιληφθούν πόσο υπονοµευτική µιας δηµοκρατικής κανονικότητας είναι η συµπεριφορά κάποιων, ειδικά στην πολιτική, µε το περιεχόµενο µιας ξεπερασµένης ιδεολογίας, αλλά πάντα παρούσας.


Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή