Για δεύτερη φορά µέσα σε τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση βάζει στον πάγο τις προοπτικές ένταξης της Τουρκίας στους κόλπους της ευρωπαϊκής οικογένειας –χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι και µία τέτοια διεύρυνση προς την ασιατική πλευρά δεν συνιστά ένα απαράδεκτο «ξεχείλωµα» της ΕΕ. Έτσι τουλάχιστον όπως είχαν φανταστεί την Ευρώπη οι αρχικοί εµπνευστές της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

∆ύο παράγοντες είναι αυτοί που συνεχίζουν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην απόσταση µεταξύ ΕΕ και Τουρκίας ως προς την εισδοχή της τελευταίας. Ο ένας είναι η εµµονή Ερντογάν στην παγίωση και de jure της de facto διχοτόµησης της Κύπρου, τη διχοτόµηση δηλαδή ενός κράτους-µέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Τούρκος πρόεδρος έναντι πάσης άλλης λύσης προκρίνει την ύπαρξη δύο κρατών. Γι’ αυτό, άλλωστε, επισκέφτηκε τα Κατεχόµενα ώστε να προβάλλει διεθνώς την επιδίωξή του αυτή. Ο άλλος παράγοντας, που έχει να κάνει µε τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις οποίες καταπατάει το τουρκικό καθεστώς, αφορούν τον τρόπο λειτουργίας της ∆ηµοκρατίας στην Τουρκία και την επιδείνωση της λειτουργίας αυτής, µε αποκορύφωµα τις διώξεις των πολιτικών αντιπάλων του Τούρκου προέδρου, όπως η φυλάκιση του Εκρέµ Ιµάµογλου.

Η ευρωπαϊκή απόφαση µε συντριπτική µάλιστα πλειοψηφία, έχει τη σηµασία της. ∆ιότι, αν και αναγνωρίζεται η γεωστρατηγική σηµασία της Τουρκίας, πάνω στην οποία βασίζει και τους εκβιασµούς της διεθνούς κοινότητας ο Τούρκος πρόεδρος, εν τούτοις το τουρκικό αυτό πλεονέκτηµα δεν υπερισχύει ώστε η Ευρώπη να αποδεχθεί την ένταξη σε αυτήν µιας χώρας που καταπατάει τις βασικές ευρωπαϊκές αρχές επί των οποίων έχει θεµελιωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ερώτηµα που εδώ και χρόνια πάντως κυριαρχεί είναι αν τελικώς οι δύο πλευρές, δηλαδή η ευρωπαϊκή και η τουρκική, θέλουν η µία την άλλη. Οπότε οι προϋποθέσεις που θέτει κάθε φορά η ΕΕ και αγνοεί η Τουρκία είναι ένα παιχνίδι προσχηµάτων ώστε να µην αποκαλύπτονται οι πραγµατικές διαθέσεις της µίας και της άλλης πλευράς. Ειδικώς δε, της ευρωπαϊκής που έχει νωπές στ’ αυτιά της τις παροτρύνσεις Ερντογάν προς τους συµπατριώτες του Τούρκους που διαβιούν στην Ευρώπη να κατακτήσουν ως κοινωνία τη Γηραιά Ήπειρο!

∆ιαχρονικά, έτσι όπως δείχνουν οι κατά καιρούς έρευνες της κοινής γνώµης στη γείτονα, ο τουρκικός λαός είναι στην πλειοψηφία του εναντίον της εισόδου της χώρας του στην ΕΕ. Σε παλαιότερη έρευνα, µάλιστα, αναδεικνυόταν ότι το 78% του πληθυσµού δεν εµπιστευόταν την Ευρώπη. Επίσης σε δηµοσκόπηση που είχε διενεργήσει το τουρκικό Ίδρυµα Στρατηγικών Μελετών, το 70% των Τούρκων ζητούσε τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων.

Ακόµη και σήµερα είναι συντριπτικά υψηλό το ποσοστό των Τούρκων που θεωρούν ότι η ΕΕ αδικεί τη χώρα τους, καθώς δεν µπορούν να αντιληφθούν -και σ’ αυτό βεβαίως δεν βοηθάει και η τουρκική πολιτική ηγεσία- ότι οφείλουν να συνετιστούν σε όλα όσα έχουν συµµορφωθεί όλα τα µέλη της ΕΕ αλλά και τα υποψήφια προς ένταξη.

Υπάρχει και σήµερα µία σηµαντική πλειονότητα υψηλόβαθµων υπαλλήλων της τουρκικής διοίκησης που επιλέγουν άλλες εναλλακτικές συµµαχίες: τον τουρκόφωνο κόσµο, το Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία η οποία εδώ και χρόνια έχει γίνει ο δεύτερος σηµαντικός εµπορικός εταίρος της Τουρκίας, µετά τη Γερµανία.

Το συµπέρασµα είναι ότι οι Τούρκοι δεν αισθάνονται Ευρωπαίοι. Ως πιο φιλικές χώρες θεωρούν το Αζερµπαϊτζάν και το Πακιστάν. Με άλλα λόγια, η Τουρκία γαντζώνεται στην ασιατική της πλευρά, που απέχει βεβαίως πολύ απ’ ο,τιδήποτε ευρωπαϊκό.

Από την άλλη πλευρά, δεν είναι και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Μερικά από τα εναντίον της τουρκικής ένταξης επιχειρήµατα που προβάλλουν µπορούν να κατανεµηθούν σε διάφορες κατηγορίες.

  • Από ιστορικής, λόγου χάριν, πλευράς οι Ευρωπαίοι πολέµησαν µέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα για να απελευθερωθούν από τον τουρκικό ζυγό.
  • Από γεωγραφικής πλευράς, το 95% του εδάφους της βρίσκεται στην Ασία.
  • Από θρησκευτικής πλευράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεµελιώσει την ταυτότητά της στις ιουδαιοχριστιανικές αξίες, ενώ από πλευράς ηθικών αξιών, µετράει και το γεγονός ότι η Τουρκία πεισµόνως αρνείται την αναγνώριση του ιστορικού γεγονότος της Γενοκτονίας των Αρµενίων, πράγµα που αποτελεί σοβαρό µειονέκτηµα ώστε να αποκτήσει η γείτων χώρα την ιδιότητα του µέλους της ΕΕ.
  • Από κοινωνική οπτική, δεν µπορεί να µη ληφθεί υπ’ όψιν η µεγάλη ανισορροπία µεταξύ του δυτικού τµήµατος της Τουρκίας που βρίσκεται πιο κοντά στο ευρωπαϊκό επίπεδο και του ανατολικού που είναι υπανάπτυκτο. Η ανισορροπία αυτή µπορεί δυνητικώς να εξελιχθεί σε πηγή κοινωνικής αναταραχής.
  • Από οικονοµικής πλευράς, επίσης δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η µεγάλη απόσταση µεταξύ του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Τουρκίας και του µέσου ευρωπαϊκού των «27».
  • Τέλος, όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας µε τους γείτονές της, (α) πολλοί Ευρωπαίοι υποστηρίζουν ότι η Ένωση δεν µπορεί να αρχίσει διαπραγµατεύσεις ένταξης µε µία χώρα της οποίας τα στρατεύµατα κατέχουν ακόµη τµήµα ευρωπαϊκού εδάφους, που είναι η Βόρειος Κύπρος, ενώ αρνούνται να αναγνωρίσουν και κράτος-µέλος της ΕΕ, δηλαδή την Κυπριακή ∆ηµοκρατία, (β) η ΕΕ θα κινδυνεύσει µε διάλυση κάποια στιγµή, αν συνεχίσει τη χωρίς τέλος διεύρυνση, βάζοντας έτσι τέλος σε κάθε πιθανότητα να παίξει ένα σηµαντικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις.