Η χώρα μας βρίσκεται καιρό τώρα αντιμέτωπη με μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις της σύγχρονης ιστορίας της: τη δημογραφική συρρίκνωση, που αποτελεί εθνικό κίνδυνο. Η μείωση των γεννήσεων, η συνεχής αύξηση του προσδόκιμου ζωής και το λεγόμενο brain drain, δηλαδή η μετανάστευση νέων επιστημόνων, διαμορφώνουν μια κοινωνία που γερνάει, μικραίνει και αποδυναμώνεται. Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το 2024 καταγράφηκαν 62.624 γεννήσεις, σημειώνοντας σημαντική πτώση από τις 71.455 γεννήσεις του 2023. Η Eurostat εκτιμά ότι ο ελληνικός πληθυσμός θα μειωθεί κατά 14% έως το 2050, ενώ θα φτάσει τα 7,3 εκατομμύρια έως το 2100. Οι άνω των 65 ετών φτάνουν πλέον περίπου το 23% του πληθυσμού - δηλαδή σχεδόν ένας στους τέσσερις κατοίκους αυτής της χώρας. Η σταθερή μείωση του αριθμού των γεννήσεων σε σχέση με τους θανάτους έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ σε ορισμένες περιοχές, κυρίως σε αγροτικές και παραμεθόριες, παρατηρείται πληθυσμιακή αποψίλωση. Παράλληλα, η αναλογία ηλικιωμένων προς εργαζόμενους μεταβάλλεται ραγδαία, επιβαρύνοντας το ασφαλιστικό σύστημα, τις κοινωνικές παροχές και τη λειτουργία της οικονομίας συνολικά. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν είναι πολλοί και διαφορετικοί. Οικονομικά, σημαίνει λιγότερους φορολογούμενους και χαμηλότερη παραγωγικότητα. Κοινωνικά, εντείνεται η πίεση στις υπηρεσίες Υγείας και πρόνοιας, ενώ διαταράσσεται η ισορροπία των γενεών. Και βέβαια η ερήμωση της υπαίθρου επηρεάζει όχι την πρωτογενή παραγωγή αλλά και θέματα εθνικής συνοχής και ασφάλειας.

Η Ελλάδα μετατρέπεται σε χώρα συνταξιούχων, χωρίς τον δυναμισμό της νεολαίας και χωρίς το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για να υποστηρίξει την ανάπτυξη. Όλα αυτά σημαίνουν ότι απαιτούνται άμεσα γενναίες και μακρόπνοες πολιτικές. Αρχικά, είναι κρίσιμη η ουσιαστική στήριξη των νέων οικογενειών: οικονομικά κίνητρα, φθηνότερη στέγαση, προσβάσιμη Παιδεία και ποιοτική φροντίδα για τα παιδιά μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ταυτόχρονα, η αγορά εργασίας χρειάζεται παρεμβάσεις προς όφελος των νέων και των γυναικών, με ευελιξία αλλά και ασφάλεια, ώστε η γέννηση παιδιών να μην αντιμετωπίζεται ως άγχος και ρίσκο. Παράλληλα, απαιτείται στρατηγική πολιτικής για την ορθολογική ένταξη μεταναστών που επιθυμούν να ζήσουν και να εργαστούν στην Ελλάδα. Και βέβαια η τόνωση της ζωής στην περιφέρεια -με υποδομές, επενδύσεις και πρόσβαση σε υπηρεσίες- είναι απολύτως απαραίτητη για την αντιστροφή της εσωτερικής μετανάστευσης και το ξαναγέννημα της υπαίθρου. Το Δημογραφικό δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Είναι ο καθρέφτης της συλλογικής προοπτικής του Ελληνισμού. Χωρίς πληθυσμιακή ανανέωση, καμία μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει μακροπρόθεσμο αντίκρισμα. Η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν αφορά μόνο τα οικονομικά μεγέθη αλλά την ίδια την αντίληψή μας για το μέλλον της Ελλάδας. Που υπό τις παρούσες δημογραφικές συνθήκες διαγράφεται ζοφερό.

Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή