Υπνική άπνοια: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ύπουλη νόσο - Τι λέει στο parapolitika.gr ο Εμμανουήλ Βαγιάκης

Δεν είναι απλώς και μόνον ότι ταλαιπωρούμε τον ή τη σύντροφό μας κατά τη διάρκεια του ύπνου, το βράδυ, είναι κυρίως ότι η υπνική άπνοια υποτιμάται από τους πολίτες, τους ασθενείς, ως νόσος και, παρά το γεγονός ότι αυτή η νόσος δύναται να επηρεάσει κρίσιμα τη λειτουργία της καρδιάς μας, σχετικά λίγοι είναι οι ασθενείς οι οποίοι προσέρχονται στα ειδικά ιατρεία μελέτης ύπνου και ακόμη λιγότεροι αποδέχονται να φορούν την ειδική μάσκα κατά τη διάρκεια του ύπνου τους.

Ο επιστημονικός υπεύθυνος του Εργαστηρίου - Κέντρου Διαταραχών Ύπνου του νοσοκομείου της Αθήνας «Ευαγγελισμός», Εμμανουήλ Βαγιάκης, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υπνολογίας, μιλά σήμερα στο parapolitika.gr, μας διαφωτίζει για άγνωστες πτυχές της υπνικής άπνοιας και διαλύει ορισμένους μύθους οι οποίοι συνδέονται με τη νόσο. Κυρίως, ο Εμμανουήλ Βαγιάκης μας εξηγεί την μεγάλη σημασία και την αξία, που έχει για την ποιότητα της ζωής μας, αλλά και για την συνολική σωματική και ψυχική υγεία μας, ο καλός και ήσυχος ύπνος και η απαλλαγή μας από τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας.

Οι αιτίες για την υπνική άπνοια

Γιατρέ, ποιες είναι οι βασικές, οι κύριες αιτίες για την ανάπτυξη υπνικής άπνοιας, σύμφωνα και με την βιβλιογραφία και με την κλινική εμπειρία σας;

Οι κύριες αιτίες για την ανάπτυξη υπνικής άπνοιας είναι:

· Το σωματικό βάρος: όσο πιο παχύσαρκο είναι ένα άτομο, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτύξει υπνική άπνοια.

· Το φύλο: οι άντρες έχουν τριπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν υπνική άπνοια σε σχέση με τις γυναίκες. Μετά την εμμηνόπαυση, όμως, αυξάνεται η συχνότητα και στις γυναίκες, φτάνοντας αυτή των αντρών.

· Ανατομικοί λόγοι: μπορεί να υπάρχουν ειδικά ανατομικά χαρακτηριστικά που προκαλούν στένωση του φάρυγγα, όπως υπερμεγέθεις αμυγδαλές ή κοντή κάτω γνάθος.

Τελικά, γιατρέ, έχουμε κάποια ασφαλή εκτίμηση για την διάδοση της υπνικής άπνοιας στον γενικό πληθυσμό της χώρας μας; Και κάτι άλλο: Η γεωγραφική θέση μίας χώρας δύναται να επιδεινώνει την διάδοση της νόσου;

Στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμη μελέτη στον γενικό πληθυσμό για να διαπιστωθεί το πόσο διαδεδομένη είναι η υπνική άπνοια. Ωστόσο, μελέτες σε άλλες χώρες δείχνουν ότι εργαστηριακά -δηλαδή με παθολογική μελέτη ύπνου- η άπνοια είναι πολύ συχνή: υπερβαίνει το 1/3 του πληθυσμού στα άτομα μέσης ηλικίας. Πολλοί από αυτούς εμφανίζουν συμπτώματα όπως κόπωση, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, πρωινούς πονοκεφάλους, μειωμένη μνήμη και προσοχή.

Τη νύχτα, αυτά τα άτομα φαίνεται ότι παρουσιάζουν άπνοιες, τις οποίες παρατηρούν συχνά όσοι κοιμούνται δίπλα τους. Μερικές φορές ξυπνούν έντρομοι, σαν να πνίγονται. Μπορεί επίσης να έχουν νυχτερινή συχνουρία και το πρωί ξυπνούν κουρασμένοι, σαν να μην κοιμήθηκαν καλά ή με πονοκέφαλο . Η υπέρταση και η κολπική μαρμαρυγή είναι συχνές καταστάσεις σε αυτά τα άτομα.

Η γεωγραφική θέση μιας χώρας δεν σχετίζεται με την εμφάνιση και τη διάδοση της νόσου. Ωστόσο, υπάρχουν εθνοτικοί και φυλετικοί παράγοντες που επηρεάζουν: για παράδειγμα, οι Αφροαμερικανοί εμφανίζουν πιο συχνά υπνική άπνοια από τους λευκούς Αμερικανούς. Οι Ασιάτες εμφανίζουν συχνότερα υπνική άπνοια επίσης.

Πόσο κοντά στην ανακοπή καρδιάς βρίσκεται διαρκώς ένας ασθενής με πολύ βαριά υπνική άπνοια;

Ο ασθενής με υπνική άπνοια έχει ένα σοβαρό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου, ιδιαίτερα αρτηριακής υπέρτασης και καρδιακών αρρυθμιών.

Αν όμως είναι κατά τ’ άλλα υγιής και δεν έχει ιστορικό καρδιοπάθειας, οι πιθανότητες για ανακοπή καρδιάς ή αιφνίδιο θάνατο είναι πολύ χαμηλές.

Μας ενδιαφέρουν περισσότερο οι καρδιοπαθείς συμπολίτες μας, οι οποίοι ήδη έχουν κακή αιμάτωση και οξυγόνωση της καρδιάς λόγω στεφανιαίας νόσου. Σε αυτούς, κατά τη διάρκεια της άπνοιας, παρατηρείται επιπλέον επιδείνωση της οξυγόνωσης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το πρόβλημα της αιμάτωσης και οξυγόνωσης του μυοκαρδίου. Αυτό αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για αρρυθμιολογικό επεισόδιο.

Με την ευκαιρία, ας ξεκαθαρίσουμε έναν μύθο: Μέσα στα πολλά νοσήματα τα οποία έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει το κάπνισμα και το τσιγάρο, ορισμένοι διατηρούν εδραία πεποίθηση ότι για την υπνική άπνοια του ή της συντρόφου τους ευθύνεται η κακή, ασφαλώς, συνήθειά του να καπνίζει αρειμανίως. Πόσο μακριά από την πραγματικότητα είναι αυτή η πεποίθηση;

Το κάπνισμα είναι αποδεδειγμένα βλαβερό για πολλά συστήματα και προκαλεί πλήθος παθήσεων δεν χρειάζεται καν να συμπεριληφθεί η υπνική άπνοια για να πειστούμε να το διακόψουμε.

Παρ’ όλα αυτά, θεωρείται ότι το κάπνισμα μπορεί να επιδεινώσει την υπνική άπνοια, καθώς προκαλεί φλεγμονή στον φάρυγγα, δηλαδή κάποιο οίδημα, και αυτό στενεύει περαιτέρω τον αεραγωγό. Όμως, αυτή η επίδραση είναι σχετικά μικρή.

Άρα, δεν αναμένεται μεγάλη βελτίωση της υπνικής άπνοιας μόνο από τη διακοπή του καπνίσματος, παρόλο που η διακοπή του παραμένει απαραίτητη για λόγους υγείας.

Υπάρχει ακίνδυνη υπνική άπνοια; Υπάρχει επίπεδο της νόσου, το οποίο να θεωρείται ανάξιο λόγου και ανάξιο για να χορηγηθεί η μάσκα κατά τη διάρκεια του ύπνου;

Η υπνική άπνοια είναι μια κατάσταση που εξαρτάται από το πόσες άπνοιες κάνει κανείς ανά ώρα ύπνου. Θεωρείται ότι πάνω από 5 άπνοιες/ώρα είναι παθολογικός αριθμός.

Ωστόσο, δεν ξεκινάμε ειδική θεραπεία με αναπνευστικές συσκευές αν οι άπνοιες δεν ξεπερνούν τις 15 ανά ώρα, εκτός κι αν υπάρχουν συνοδά προβλήματα (π.χ. υπέρταση ή καρδιολογικά προβλήματα) ή έντονη συμπτωματολογία, κυρίως ημερήσια υπνηλία.

Η υπνηλία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής γιατί εκτός της μείωσης της εργασιακής απόδοσης και της πτώσης της ποιότητας ζωής μπορεί να οδηγήσει σε τροχαία ή εργατικά ατυχήματα.

Η εμφάνιση συμπτωμάτων είναι πολύ ισχυρό κριτήριο για να αποφασιστεί αν χρειάζεται η χρήση αναπνευστικής συσκευής.

Ο τρόπος της διατροφής ενός ασθενή, ο οποίος μπορεί να μην είναι καν υπέρβαρος, έχει τη δυνατότητα να τον οδηγήσει σε υπνική άπνοια;

Το είδος της διατροφής δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την υπνική άπνοια. Σημασία έχουν τα παραπανίσια κιλά.

Ωστόσο, από έρευνες που έγιναν στη χώρα μας από το Εργαστήριο-Κέντρο Διαταραχών Ύπνου του «Ευαγγελισμού» σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με υπνική άπνοια, στην προσπάθειά τους να χάσουν βάρος, είναι καλύτερα να ακολουθούν τη Μεσογειακή διατροφή, η οποία φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική στη μείωση των επεισοδίων άπνοιας.

Γιατρέ, ποιος είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο δεν έχουμε κάποια φαρμακευτική θεραπεία για την υπνική άπνοια, με αποτέλεσμα η κύρια θεραπευτική αγωγή να παραμένει η μάσκα κατά τη διάρκεια του ύπνου;

Δεν έχουμε μέχρι στιγμής κάποια φαρμακευτική θεραπεία για την υπνική άπνοια, γιατί η φυσιολογία της πάθησης είναι πολύπλοκη.

Η άπνοια οφείλεται σε σύγκλειση του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου για μικρό χρονικό διάστημα. Ο εγκέφαλος το αντιλαμβάνεται και δίνει σήμα για να ανοίξει ξανά ο φάρυγγας.

Δεν είναι εύκολο να παρέμβουμε φαρμακευτικά σε αυτή τη διαδικασία, γιατί φάρμακα που επηρεάζουν τον φάρυγγα και τον μυϊκό τόνο έχουν επιδράσεις σε όλο το σώμα, οπότε μπορεί η ζημιά να είναι μεγαλύτερη από το όφελος.

Γι’ αυτό μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ειδικό φάρμακο για την αποφρακτική υπνική άπνοια. Η κύρια θεραπευτική προσέγγιση παραμένει η αναπνευστική μάσκα (CPAP).

Υπάρχουν επίσης:

· Συσκευές προώθησης της κάτω γνάθου, για άτομα με λίγες άπνοιες και όσους δεν αντέχουν ή δεν επιθυμούν τη μάσκα.

· Χειρουργικές επεμβάσεις στον φάρυγγα, αν υπάρχει συγκεκριμένη ανατομική ανωμαλία, π.χ. υπερτροφία αμυγδαλών.

· Η επέμβαση στη μύτη για διάνοιξή της δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τις αποφρακτικές άπνοιες, γιατί η σύγκλειση δεν γίνεται στη μύτη αλλά στον φάρυγγα.