Η Mastermind Analytics κάνει την πρώτη ανάλυση έρευνας στην Ελλάδα, ίσως και στην Ευρώπη, με βάση τα ψυχογραφικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων τα οποία δίνουν πιο καθαρή εικόνα της εκλογικής αγοράς. Η έρευνα διεξήχθη πριν 2 μήνες από γνωστή εταιρία δημοσκοπήσεων και η ανάλυση έγινε από την Mastermind Analytics. Σκοπός του άρθρου/ανάλυσης αυτού είναι μια πρώτη «γνωριμία» με τις ομάδες ψηφοφόρων τις οποίες “έδωσαν” τα δεδομένα. Η κατάτμηση έγινε με βάση την αυτοτοποθέτηση ψηφοφόρων σε 5 άξονες πολιτικής: Αυτούς της οικονομίας, τους είδους εξουσίας και κοινωνίας που επιθυμούν, του τρόπου ζωής που έχουν και το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουν τον κόσμο. Είναι οι άξονες πάνω στους οποίους πατάνε τα σημαντικά θέματα. Όπως βλέπετε το σύνολο των ψηφοφόρων βρίσκεται σχεδόν στο μέσο σε όλους άξονες πολιτικής (βρίσκεται λίγο εγγύτερα στη διάκριση εξουσιών από την κυριαρχία ομοιογένειας και στο μοντέρνο τρόπο ζωής από τον παραδοσιακό). Όμως μέσα στις ομάδες ψηφοφόρων υπάρχουν τεράστιες διαφορές.

Οι ψηφοφόροι χωρίζονται σε 8 ομάδες (εικόνα). Για να τις κατανοήσουμε, θα πρέπει να βγάλουμε από το μυαλό μας όσα ξέρουμε περι δεξιάς – αριστεράς. Πάμε να γνωρίσουμε τις ομάδες μία μία κάνοντας μια σύντομη περιγραφή.

Πρώτα οι Σοσιαλδιεθνιστές (11%)

Υποστηρικτές της σοσιαλιστικής οικονομίας, του μοντέρνου τρόπου ζωής και του διεθνισμού. Θέλουν την ενίσχυση της διαφορετικότητας μέσα στην κοινωνία. Είναι το βασικό κοινό, ο πυρήνας των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης ΚΚΕ & ΜεΡΑ25 λαμβάνουν υψηλά ποσοστά σε αυτήν την ομάδα (τριπλάσια από τα ποσοστά του 2019).

2. Σοσιαλκεντρώοι (16%)

Πιο κοντά στο μέσο στους άξονες, κινούνται λίγο περισσότερο προς τη σοσιαλιστική οικονομία, τον μοντέρνο τρόπο ζωής και την κυριαρχία της ομοιογένειας στην κοινωνία, δίχως όμως να ξεχωρίζει κάποιος άξονας πολύ. Είναι η δεύτερη καλύτερη ομάδα για το ΣΥΡΙΖΑ, με μεγάλη διαφορά από την πρώτη. Εδώ κινείται καλά και η ΝΔ.

3. Μοντέρνοι Συγκεντρωτικοί (9%)

Πιο κοντά στη σοσιαλιστική οικονομία αλλά και στο συγκεντρωτικό τρόπο εξουσίας. Επίσης εγγύτερα του μοντέρνου τρόπου ζωής (σε μεγάλο βαθμό) και του διεθνισμού (σε μικρότερο). Είναι η τρίτη ισχυρότερη ομάδα ψηφοφόρων για ΝΔ. Υψηλά ποσοστά σε αυτήν την ομάδα έχει επίσης το ΚΙΝΑΛ (διπλάσια από το μέσο όρο).

4. Συντηρητικοί Κεντρώοι (10%)

Η δεύτερη ομάδα των κεντρώων είναι και αυτή κοντά στο μέσο σε όλους τους άξονες Είναι όμως πιο παραδοσιακή και επιθυμεί περισσότερο συγκεντρωτική εξουσία από τους σοσιαλκεντρώους. Είναι η δεύτερη πιο δυνατή ομάδα για ΝΔ.

5. Φιλελεύθεροι (14%)

Υπέρμαχοι φιλελεύθερης οικονομίας, διάκρισης εξουσιών και ενίσχυσης διαφορετικότητας στην κοινωνία. Ακολουθούν μοντέρνο τρόπο ζωής και είναι υπέρ του διεθνισμού. Η πολύ μεγάλη τους πλειοψηφία ψηφίζει ΝΔ – ΚΙΝΑΛ & ΣΥΡΙΖΑ.

6. Συντηρητικοί Φιλελεύθεροι (18%)

Φιλελεύθεροι όσον αφορά την οικονομία και υπέρμαχοι της αστικής δημοκρατίας. Συντηρητικοί όσον αφορά τον τρόπο ζωής και υπέρ του εθνοκεντρισμού. Ομάδα ψηφοφόρων στην οποία κυριαρχεί η ΝΔ.

7. Μοντέρνοι εθνοκεντρικοί (8%)

Υπέρ της φιλελεύθερης οικονομίας, της διάκρισης των εξουσιών και περισσότερο του μοντέρνου τρόπου ζωής. Από την άλλη υπέρ της κυριαρχίας της ομοιογένειας κοινωνία και του εθνοκεντρισμού. Είναι η πιο δυνατή ομάδα ψηφοφόρων για τη ΝΔ.

8. Συντηρητικοί εθνοκεντρικοί (13%)

Ελάχιστα πιο κοντά στη σοσιαλιστική οικονομία και τη διάκριση των εξουσιών. Σαφώς υπέρ της κυριαρχίας ομοιογένειας στην κοινωνία, του παραδοσιακού τρόπου ζωής και του εθνοκεντρισμού. Είναι η ομάδα ψηφοφόρων στην οποία έχει διαρροές η ΝΔ. Εδώ βρίσκονται πολύ ψηλά το “άλλο κόμμα” και η ΧΑ.

Μετά από αυτή τη γρήγορη γνωριμία με τις ομάδες ψηφοφόρων, εάν τις βάλουμε όλες επάνω στους άξονες έχουμε την ακόλουθη εικόνα.

Στις ερωτήσεις που αφορούν το πως βλέπουν την πολιτική οι ομάδες ψηφοφόρων, όπως είναι λογικό, διαφέρουν αρκετά. Όσον αφορά την εσωτερική αποτελεσματικότητα (το εάν πιστεύουν πως η ψήφος έχει σημασία, πως έχουν τα προσόντα να συμμετέχουν στην πολιτική κλπ) βλέπουμε τους σοσιαλδιεθνιστές να κινούνται ψηλότερα από όλες τις υπόλοιπες ομάδες ψηφοφόρων. Από την άλλη οι συντηρητικοί κεντρώοι δείχνουν να βρίσκονται στο πιο χαμηλό σημείο πάλι άνω του μέσου (κλίμακα 1-7). Χαμηλά επίπεδα εσωτερικής αποτελεσματικότητας σημαίνουν χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στην πολιτική. Στο ενδιαφέρον για την πολιτική συναντάμε πάλι στο υψηλότερο επίπεδο τους σοσιαλδιεθνιστές και στο χαμηλότερο τους συντηρητικούς κεντρώους. Εδώ βλέπουμε πως οι εθνοκεντρικοί έχουν κι αυτοί υψηλό. Δηλαδή μεγαλύτερο ενδιαφέρον δείχνουν οι υπέρμαχοι του διεθνισμού και αυτοί του εθνοκεντρισμού. Όσον αφορά τα επίπεδα κυνισμού απέναντι στην πολιτική και τους πολιτικούς με διαφορά πρώτη ομάδα είναι οι συντηρητικοί εθνοκεντρικοί. Αυτό εξηγεί και την συμπεριφορά στην κάλπη. Αξίζει να σημειωθεί πως οι συντηρητικοί κεντρώοι (με τη χαμηλότερη εσωτερική αποτελεσματικότητα & ενδιαφέρον για την πολιτική) είναι και δεύτεροι σε πολιτικό κυνισμό.

Όταν οι ψηφοφόροι ρωτήθηκαν για τα συναισθήματά τους για την κατάσταση στη χώρα η εικόνα ήταν η παρακάτω. Οι σοσιαλδιεθνιστές (πυρήνας ψηφοφόρων ΣΥΡΙΖΑ – ΚΚΕ – ΜεΡΑ25) είχε με διαφορά τα χαμηλότερα θετικά (ελπίδα, ικανοποίηση, αισιοδοξία, ενθουσιασμό) και υψηλότερα αρνητικά συναισθήματα (φόβος, ντροπή, θυμός, απογοήτευση). Από την άλλη οι συντηρητικοί φιλελεύθεροι και οι μοντέρνοι εθνοκεντρικοί (δηλαδή ομάδες στις οποίες η ΝΔ είναι δυνατή) έχουν τα υψηλότερα επίπεδα θετικών συναισθημάτων και τα χαμηλότερα αρνητικών. Και πάλι εδώ οι συντηρητικοί κεντρώοι είναι δεύτεροι στα αρνητικά και δεύτεροι από το τέλος στα θετικά συναισθήματα. Στην ερώτηση για την πορεία της χώρας οι συντηρητικοί φιλελεύθεροι και μοντέρνοι εθνοκεντρικοί έχουν την καλύτερη εικόνα ενώ με τεράστια διαφορά οι σοσιαλδιεθνιστές έχουν τη χειρότερη. Δεύτερη ομάδα με τη χειρότερη εικόνα για την πορεία της χώρας είναι οι συντηρητικοί εθνοκεντρικοί. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται που βρίσκονται οι ομάδες ψηφοφόρων όταν ρωτήθηκαν για τις πιθανότητες να ψηφίσουν ΝΔ & ΣΥΡΙΖΑ. Όπως βλέπουμε ο ΣΥΡΙΖΑ πατάει σε μιάμιση ομάδα ψηφοφόρων ενώ η ΝΔ έχει να παίρνει από αρκετές περισσότερες, οι οποίες όμως πατάνε σε συγκεκριμένες τοποθετήσεις. Άλλες ομάδες κερδίζονται με τοποθέτηση σε ένα άξονα, άλλες με άλλον (Εξαρτάται από τη σημαντικότητα των αξόνων για τους ψηφοφόρους).

Αφού γνωρίσαμε τις ομάδες ψηφοφόρων πάμε να συγκρίνουμε μεταξύ τους όσες είναι κοντά σε κάποιους άξονες και να δούμε τις διαφορές.

Πρώτα η σύγκριση μεταξύ σοσιαλδιεθνιστών & φιλελευθέρων.

Μπορεί σας ονόματα να ακούγονται διαφορετικά όμως στην πραγματικότητα οι δύο αυτές ομάδες ψηφοφόρων έχουν μιαμιση διαφορά. Διαφέρουν λίγο ως προς τα επίπεδα διεθνισμού, αλλά η κύρια διαφορά είναι η οικονομία όπου η μία βρίσκεται στη μία άκρη του άξονα και η άλλη στην άλλη. Στους άλλες τρεις άξονες βρίσκονται πολύ κοντά. Γι αυτό και η ταύτιση τους από συντηρητικούς και εθνοκεντρικούς ψηφοφόρους και η ονοματοδοσία «φιλελέφτ».

Η μιαμιση όμως αυτή διαφορά είναι αρκετή (σε συνδυασμό με τις τοποθετήσεις κομμάτων) για να τους κάνει να έχουν διαφορετική εκλογική συμπεριφορά (εικόνα). Η διαφορά στις απόψεις για την οικονομία δηλαδή τους κάνει σε ένα βαθμό να έχουν διαφορετική αντιμετώπιση προς ΝΔ & ΣΥΡΙΖΑ. Όμως, να πούμε εδώ πως κύριο ρόλο στη διαφορετική εικόνα εκλογικής συμπεριφοράς παίζουν και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας πολιτικών. Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο οι πολιτικοί επικοινωνούν με τους ψηφοφόρους. Οι φιλελεύθεροι βρίσκονται μακριά από τον τρόπο επικοινωνίας της ηγετικής ομάδας ΣΥΡΙΖΑ και σαφώς εγγύτερα σε αυτόν της ΝΔ.

Επόμενες ομάδες για σύγκριση, η άνω των φιλελευθέρων με αυτή των συντηρητικών φιλελευθέρων.

Όπως φαίνεται από το πίνακα οι ομάδες αυτές βρίσκονται πολύ κοντά σε τρεις άξονες (οικονομία, είδος εξουσίας & κοινωνία) όμως απέχουν πολύ στον τρόπο ζωής και το πως βλέπουν τον κόσμο με τους μεν φιλελεύθερους να βρίσκονται πιο κοντά στο διεθνισμό, τους δε συντηρητικούς φιλελεύθερους στον εθνοκεντρισμό.

Αυτές οι διαφορές είναι ο κύριος λόγος για τη διαφορετική εκλογική συμπεριφορά (εικόνα). Όσο περισσότερο «φεύγουν» προς τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και τον εθνοκεντρισμό, τόσο πιο κοντά στη ΝΔ και μακριά από το ΣΥΡΙΖΑ βρίσκονται.

Επόμενες ομάδες σύγκρισης αυτές του κέντρου.

Όπως φαίνεται οι δύο ομάδες αυτές βρίσκονται σχετικά κοντά σε όλους τους άξονες εκτός από αυτόν του τρόπου ζωής.

Οι διαφορές τους, μαζί με τις τοποθετήσεις των κομμάτων τους κάνουν να έχουν τις παρακάτω (μικρές σχετικά) διαφορές στην κάλπη, με το ΣΥΡΙΖΑ να πηγαίνει καλύτερα στους σοσιαλκεντρώους από ότι στους συντηρητικούς κεντρώους και τη ΝΔ το ανάποδο.

Επόμενη σύγκριση αυτών των δύο «σοσιαλιστικών» ομάδων ψηφοφόρων.

Όπως φαίνεται οι σοσιαλκεντρώοι δεν είναι τόσο σοσιαλιστές στην οικονομία όπως οι σοσιαλδιεθνιστές. Επίσης οι δύο ομάδες ψηφοφόρων διαφέρουν αρκετά και στους υπόλοιπους άξονες με μεγαλύτερη απόσταση να έχουν σε αυτόν της κοινωνίας και της αντίληψης του κόσμου, με τους σοσιαλκεντρώους να είναι κοντά στο μέσο ενώ τους σοσιαλδιεθνιστές κοντά στο άκρο του διεθνισμού στον τελευταίο.

Οι διαφορετικές αυτές τοποθετήσεις τους οδηγούν σε μεγάλο βαθμό σε διαφορετική εκλογική συμπεριφορά (εικόνα) με το ΣΥΡΙΖΑ να κυριαρχεί και τη ΝΔ να είναι παντελώς απούσα στους σοσιαλδιεθνιστές ενώ στους σοσιαλκεντρώους να βρίσκονται σχεδόν στα ίδια επίπεδα. Αυτή η σύγκριση δείχνει και τη δυσκολία που έχει ο ΑΤ να κινηθεί σε άλλο χώρο πλην των σοσιαλδιεθνιστών. Για να προσεγγίσει τους σοσιαλκεντρώους (ή τους φιλελεύθερους) θα πρέπει να φύγει από τοποθετήσεις των σοσιαλδιεθνιστών (οι οποίοι έχουν το υψηλότερο ενδιαφέρον για την πολιτική και την υψηλότερη εσωτερική αποτελεσματικότητα). Το τελευταίο σημαίνει πως εάν ο ΣΥΡΙΖΑ φύγει από τις τοποθετήσεις τους θα φύγουν κι αυτοί από εκείνον. Έτσι η «στροφή προς το κέντρο» για την οποία μιλούν πολλοί περισσότερο θεωρία είναι παρά γίνεται στην πράξη.

Τελευταία σύγκριση αυτή των εθνοκεντρικών ομάδων.

Όπως φαίνεται οι ομάδες αυτές βρίσκονται κοντά στους άξονες του είδους εξουσίας, και της αντίληψης κόσμου, λιγότερο σε αυτόν της κοινωνίας αλλά να διαφέρουν όμως στην οικονομία και στον τρόπο ζωής.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σχεδόν ανύπαρκτος στις ομάδες αυτές. Η ΝΔ κυριαρχεί στους μοντέρνους εθνοκεντρικούς, δείχνει όμως να αντιμετωπίζει πρόβλημα στους συντηρητικούς εθνοκεντρικούς το οποίο βασίζεται στην τοποθέτηση της ΝΔ αλλά και τη σημαντικότητα συγκεκριμένων αξόνων για τη συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων.

Αυτή ήταν μια σύντομη παρουσίαση του πρώτου μέρους του τρόπου με τον οποίο αναλύουμε την εκλογική αγορά. Μέσα στην ανάλυση βάζουμε και άλλους παράγοντες (πχ χαρακτηριστικά προσωπικότητας, τοποθετήσεις πολιτικών/κομμάτων κλπ) οι οποίοι μας δίνουν μια συνολική και καθαρή εικόνα της εκλογικής αγοράς, δεν είναι της παρούσης. Σκοπός εδώ ήταν να κάνουμε μια σύντομη γνωριμία με την ανάλυση βάση ψυχογραφικών χαρακτηριστικών, τις ομάδες ψηφοφόρων, να δούμε τις σημαντικές διαφορές τους και πως συνδέονται με τα δύο μεγαλύτερα κόμματα. Και να ξεφύγουμε από το, άχρηστο πλέον, δεξιά-αριστερά και τις αναλύσεις με δημογραφικά χαρακτηριστικά που δημιουργούν θολή εικόνα. Ελπίζω να τα καταφέραμε