Λίγες ώρες απέμειναν για να ξεκινήσει η διαδικασία αντικατάστασης των σέρβικων πινακίδων με νέες, οι οποίες θα φέρουν την ένδειξη της «Δημοκρατίας του Κοσόβου», και το Κοσσυφοπέδιο θυμίζει… «καζάνι που βράζει».

Η κρίση που προκάλεσε τον περασμένο Ιούλιο η πρόθεση της κυβέρνησης του Κοσόβου να ομογενοποιήσει τα διακριτικά κυκλοφορίας για το σύνολο των πολιτών της χώρας έχει κάνει το «διπλωματικό θερμόμετρο» να χτυπήσει «κόκκινο», σε σημείο που ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ να κάνει λόγο για ενδεχόμενη «κλιμάκωση της βίας» στην περιοχή, το επόμενο διάστημα.

Η διαμάχη για τις πινακίδες αυτοκινήτων στο Κόσοβο, λοιπόν, απειλεί να ξεσπάσει σε ανοιχτή αναταραχή και σε μια από τις πιο σοβαρές περιφερειακές κρίσεις των τελευταίων ετών, καθώς οι εντάσεις μεταξύ της Σερβίας και της αποσχισθείσας πρώην επαρχίας της συνεχίζουν να «φουντώνουν».

Η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ εξέφρασαν ανησυχία μετά από περισσότερες από οκτώ ώρες έκτακτων συνομιλιών στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα  που απέτυχαν να επιλύσουν τη διαφωνία σχετικά με τα σχέδια του Κοσόβου να επιβάλει πρόστιμο σε Σέρβους κατοίκους που αρνούνται να παραδώσουν τις πινακίδες τους που εκδόθηκαν από το Βελιγράδι.

Την Τρίτη, λίγες ώρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας στις 7 το πρωί, όταν η αστυνομία επρόκειτο να αρχίσει να επιβάλλει τα πρόστιμα των 150 ευρώ, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι συμφώνησε να δοθεί παράταση για άλλες 48 ώρες, αναφέροντας ότι «είναι χαρούμενος που θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ και την ΕΕ» για την εξεύρεση λύσης.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι και οι δύο πλευρές έχουν επιδείξει «πλήρη έλλειψη σεβασμού των διεθνών τους υποχρεώσεων» και θα φέρουν «την πλήρη ευθύνη για οποιαδήποτε κλιμάκωση της βίας που θα μπορούσε να συμβεί στο έδαφος τις επόμενες ημέρες».

Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Νεντ Πράις, εξέφρασε την ανησυχία της Ουάσιγκτον, καλώντας και τις δύο πλευρές να κάνουν «παραχωρήσεις για να διασφαλίσουν ότι δεν θα θέσουμε σε κίνδυνο δεκαετίες ειρήνης που κερδήθηκε με κόπο σε μια ήδη εύθραυστη περιοχή».

Ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ – το οποίο διατηρεί 3.700 ειρηνευτικά στρατεύματα που εξακολουθούν να αναπτύσσονται στο Κόσοβο– δήλωσε «απογοητευμένος που δεν ήταν δυνατό να λυθεί η διαμάχη για τις πινακίδες» και κάλεσε με τη σειρά του σε «ρεαλιστικές λύσεις» για να αποφευχθεί οποιαδήποτε κλιμάκωση.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι εντάσεις μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα έχουν φουντώσει τις τελευταίες εβδομάδες καθώς το ζήτημα των πινακίδων έχει γίνει το επίκεντρο μιας μακροχρόνιας διαφωνίας που χρονολογείται από την επίσημη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008.

Το καθεστώς του Κοσόβου

Ενώ περίπου 100 χώρες έχουν αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο, του οποίου οι 1,8 εκατομμύρια κάτοικοι είναι στην πλειοψηφία τους Αλβανοί, και του έχει χορηγηθεί ένταξη σε αρκετούς διεθνείς θεσμούς, η Σερβία και οι βασικοί σύμμαχοί της, Ρωσία και Κίνα, αρνούνται να το πράξουν.

Το σύνταγμα της Σερβίας ορίζει το Κόσοβο ως μέρος της εθνικής της επικράτειας και πολλοί από τους περίπου 50.000 Σέρβους στο βόρειο τμήμα της πρώην επαρχίας παραμένουν πιστοί στο Βελιγράδι, το οποίο τους παρέχει σημαντική οικονομική και πολιτική υποστήριξη.

Οι ντόπιοι σε περίπου δώδεκα σερβικούς θύλακες απορρίπτουν την εξουσία της Πρίστινα, φέρουν τη σερβική σημαία, χρησιμοποιούν το νόμισμά της και περίπου 10.000 αρνούνται σταθερά να ανταλλάξουν τις σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας πριν από την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου.

Η Πρίστινα άρχισε να εφαρμόζει το σχέδιο ανταλλαγής πολλών σταδίων που περιελάμβανε προειδοποιήσεις, πρόστιμα και τελικά απαγορεύσεις οδικής κυκλοφορίας την 1η Νοεμβρίου, προκαλώντας έντονη αντίσταση και μαζική παραίτηση Σέρβων αστυνομικών, δικαστών, εισαγγελέων και άλλων αξιωματούχων στο Κοσσυφοπέδιο.

Ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, τον οποίο το Κοσσυφοπέδιο κατηγορεί ότι υποδαυλίζει σκόπιμα τις εντάσεις, έχει προειδοποιήσει για «κόλαση στο έδαφος» εάν η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου προσπαθήσει να επιβάλει πρόστιμα ή απαγορεύσεις και προειδοποίησε ότι οι δύο πλευρές βρίσκονται «στα πρόθυρα σύγκρουσης».

Ο Μπορέλ ανέφερε ότι η ΕΕ, η οποία έχει επίσης μια αποστολή 130 μελών στο Κοσσυφοπέδιο, είχε προτείνει έναν συμβιβασμό που θα μπορούσε να εμποδίσει την κλιμάκωση, αλλά ενώ ο Βούτσιτς τον αποδέχτηκε, ο Κούρτι, ο οποίος θέλει ευρύτερες διαπραγματεύσεις για την εξομάλυνση των σχέσεων, δεν το έκανε.

Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ είπε ότι η κατάσταση έστειλε «ένα πολύ αρνητικό πολιτικό μήνυμα» δεδομένου ότι και οι δύο πλευρές την έχουν θέσει ως στόχο για την ΕΕ.

Προέτρεψε την Πρίστινα να αναστείλει όλα τα περαιτέρω βήματα που σχετίζονται με την εκ νέου ταξινόμηση οχημάτων στο βόρειο Κόσοβο και τη Σερβία να σταματήσει την έκδοση νέων πινακίδων κυκλοφορίας. Και οι δύο πλευρές χρειάζονταν «χώρο και χρόνο για να αναζητήσουν μια βιώσιμη λύση», σημείωσε.

Προς τη Ρωσία η Βουλγαρία

Οι Βρυξέλλες καλούνται να αντιμετωπίσουν άμεσα και κάτι ακόμα, καθώς η συμφωνία που επετεύχθη ανάμεσα στην υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βουλγαρίας και στην πετρελαϊκή εταιρία ρωσικών συμφερόντων Lukoil Neftochim Bulgaria «σπάει» το πετρελαϊκό εμπάργκο της ΕΕ, ανατρέποντας τα μέχρι σήμερα δεδομένα στη διάθεση του ρωσικού αργού πετρελαίου επί ευρωπαϊκού εδάφους.

Ειδικότερα, αφού η ρωσική εταιρία δεσμεύτηκε ότι αρχίσει να καταβάλλει το πραγματικό ποσό των φόρων που της αντιστοιχεί στη Βουλγαρία, η υπηρεσιακή κυβέρνηση της χώρας συμφώνησε για τη συνέχεια της λειτουργίας της σε πλήρη δυναμικότητα, εξάγοντας δηλαδή πετρελαιοειδή στην ΕΕ μέχρι το τέλος του 2024.

«Πετύχαμε ένα πολύ σημαντικό βήμα – από την 1η Ιανουαρίου 2023, η Lukoil θα μεταφέρει όλη την παραγωγή, τα έσοδα και τους φόρους που θα καταβάλλονται στη Βουλγαρία και όχι, όπως συνέβαινε πριν, στην Ολλανδία ή την Ελβετία», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Αναπληρωτής Πρωθυπουργός, Χρίστο Αλεξίεφ.

Υπενθυμίζεται ότι οι Βρυξέλλες απαγόρευσαν την αγορά, εισαγωγής ή μεταφοράς ρωσικού αργού πετρελαίου από τις 5 Δεκεμβρίου 2022, όπως και άλλων, ρωσικών διυλισμένων προϊόντων πετρελαίου από τις 5 Φεβρουαρίου 2023 αντίστοιχα, εμπόδια.