Η νέα ελληνική κυβέρνηση έδειξε την έξοδο στους ελεγκτές της τρόικας. Την ίδια ώρα και η Κομισιόν επιθυμεί μία δημοκρατικότερη μορφή επιτήρησης. Το τέλος της τρόικας διαφαίνεται, ωστόσο όχι άμεσα, γράφει η Deutsche Welle.

«Η Ελλάδα πετά έξω την τρόικα», σημείωναν σε τίτλους τους πολλά μέσα ενημέρωσης στον απόηχο της συνάντησης του έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη με τον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα.

Ωστόσο, σε δηλώσεις του κ. Βαρουφάκη στο BBC μετά το πέρας της συνάντησης, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών έκανε σαφή διάκριση ανάμεσα στους θεσμικούς εταίρους της Ελλάδας - με τους οποίους η κυβέρνηση είναι απολύτως πρόθυμη να συζητήσει, όπως διευκρίνισε - και στην τριμερή επιτροπή ελεγκτών, που επισκέπτονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα την Ελλάδα για να ελέγξουν την εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος. Όπως τόνισε ο Γιάνης Βαρουφάκης, το πρόγραμμα αυτό δεν έχει φέρει επωφελή αποτελέσματα στα πέντε χρόνια εφαρμογής του.

Το έργο και οι μέθοδοι της τρόικας στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες δεν αμφισβητούνται όμως μόνο από τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Όπως επισημαίνει ο Σβεν Γκίγκολντ, ευρωβουλευτής των Γερμανών Πρασίνων, «η ανεργία αυξήθηκε παντού, η ανάπτυξη μειώθηκε, τα χρέη είναι υψηλότερα από ό,τι είχε προβλεφθεί. Στη βάση των κριτηρίων που η ίδια θέτει, η τρόικα δεν έκανε πουθενά καλή δουλειά».

«Η τρόικα έχει κάνει τον κύκλο της»

Γνωμοδότηση του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Δικαίου στη Βρέμη, που δημοσιεύθηκε το 2014, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η τρόικα συνιστούν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς οδήγησαν σε σημαντική περιστολή των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών στις χώρες που πλήττονται από την κρίση.

Την άποψη αυτή δεν συμμερίζεται ο Αλεξάντερ Γκραφ Λάμπσντορφ, ευρωβουλευτής των Γερμανών Φιλελευθέρων. Όπως υπογράμμισε, «η ιδέα πίσω από την τρόικα είναι να επιβλέπει αν οι χώρες της κρίσης τηρούν τις συμφωνίες τους. Αυτό λειτούργησε σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία. Ως εκ τούτου, θεωρώ λάθος να εγκαταλείψουμε αυτήν την ιδέα στην περίπτωση της Ελλάδας, καθώς η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίση και να χρειάζεται βοήθεια».

Η συνεργασία της τρόικας με τις ελληνικές κυβερνήσεις έφερε την Ελλάδα σε καλό δρόμο, θεωρεί ο ’νσγκαρ Μπέλκε, καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Ντούισμπουργκ-Έσεν. Ωστόσο, όπως εκτιμά ο ίδιος, «η τρόικα έχει κάνει τον κύκλο της. Κατά τη γνώμη μου, δεν θα είναι πλέον απαραίτητη για νέα προγράμματα βοήθειας».

Είναι γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί πολλά επιχειρήματα κατά του σχήματος που συνθέτουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είχε δηλώσει πέρυσι ότι η τρόικα έχει ελλιπή δημοκρατική νομιμοποίηση. Οι επιτροπές των μη εκλεγμένων τεχνοκρατών που επέβαλαν όρους σε δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις προκαλούσαν συχνά αγανάκτηση στην Ελλάδα και όχι μόνο. Η συνεργασία μεταξύ των τριών θεσμών δεν υπήρξε σε καμία περίπτωση ιδανική.

Για παράδειγμα, το ΔΝΤ επέρριψε το 2013 στην Κομισιόν ότι δεν είναι σε θέση να συμβάλει αρκετά στον εντοπισμό μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην τόνωση της ανάπτυξης, επειδή «έδινε μεγαλύτερη αξία στην τήρηση των ευρωπαϊκών προδιαγραφών παρά στην ανάπτυξη». Πάντως, την ίδια χρονιά το ΔΝΤ έπρεπε να παραδεχθεί ότι είχε υποτιμήσει τις καταστροφικές επιπτώσεις της πολιτικής λιτότητας στην ελληνική οικονομία.
Υπάρχουν εναλλακτικές στην τρόικα

Βεβαίως, το γεγονός ότι επιστρατεύθηκε το ΔΝΤ στα προγράμματα που εφαρμόστηκαν έως τώρα οφείλεται και στις πιέσεις της γερμανικής κυβέρνησης, η οποία είχε εκτιμήσει ότι η Κομισιόν δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί μόνη της την κρίση, υπενθυμίζει ο ’νσγκαρ Μπέλκε.

Ο Γερμανός οικονομολόγος επισημαίνει ότι σαφώς υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές αντί της τρόικας. Ως παράδειγμα αναφέρει την ανάληψη των σχετικών καθηκόντων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Με τον έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου ο ESM θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο. Ωστόσο, κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο, τονίζει ο κ. Μπέλκε, καθώς προϋποθέτει αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών, που θα πρέπει να εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια.

Το πιθανότερο σενάριο για την Ελλάδα, σύμφωνα με τον ’νσγκαρ Μπέλκε, είναι ένα είδος συμβιβασμού. Όπως εξηγεί, «αν ο Τσίπρας αναγνωρίσει ότι δεν έχει διαφορετικές επιλογές από τον Σαμαρά και επέλθει τελικά συμφωνία για παράταση του προγράμματος με ηπιότερους όρους, μπορεί να περιοριστεί λίγο η επιρροή του ΔΝΤ και της ΕΚΤ. Η τρόικα θα συνεχίσει να εργάζεται στην Ελλάδα για τους επόμενους μήνες ή για λίγα χρόνια, αλλά δεν θα χρησιμοποιηθεί μελλοντικά για άλλες χώρες σε πρόγραμμα».