Το σύνολο της πορτογαλικής αριστεράς, τα κόμματα της οποίας διαθέτουν την πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο, τάχθηκε σήμερα υπέρ ενός ψηφίσματος που απορρίπτει το πρόγραμμα της δεξιάς κυβέρνησης, προκαλώντας την παραίτησή της, πριν συμπληρωθούν 11 ημέρες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της. Αυτή ήταν η πιο βραχύβια κυβέρνηση εδώ και 40 και πλέον χρόνια, δηλαδή μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα της Ιβηρικής, το 1974.

Χάρη σε μια συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της κεντροαριστεράς και της αριστεράς, γεγονός χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία της Πορτογαλίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) φιλοδοξεί να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση και να τερματίσει την πολιτική λιτότητας που έθεσε σε εφαρμογή το 2011 ο συνασπισμός της δεξιάς, που κέρδισε μεν τις βουλευτικές εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, απώλεσε όμως την πλειοψηφία των εδρών που διέθετε στη Βουλή. Το αποτέλεσμα των εκλογών του περασμένου μήνα σηματοδότησε την «ήττα της πολιτικής λιτότητας που ασκείτο τα τελευταία τέσσερα χρόνια», έκρινε το PS στο κείμενο που εγκρίθηκε απόψε από 123 βουλευτές, έναντι 107 της δεξιάς συμπολίτευσης που το καταψήφισαν.

«Το πρόγραμμα αυτής της κυβέρνησης δεν αποτελεί απάντηση στη βούληση που εξέφρασαν οι Πορτογάλοι για αλλαγή. Η Πορτογαλία έχει ανάγκη μια άλλη κυβέρνηση», ανέφερε ο γενικός γραμματέας του PS Αντόνιου Κόστα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του πριν από την ψηφοφορία. Η επόμενη κίνηση ανήκει στον πρόεδρο Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα, ο οποίος οφείλει βάσει του Συντάγματος να ορίσει εντολοδόχο πρωθυπουργό. Ο Καβάκο Σίλβα, ο οποίος ανήκει στη δεξιά και θα αποχωρήσει από τον θώκο στις αρχές της επόμενης χρονιάς, έχει ήδη πάντως εκφράσει έντονες επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να σχηματιστεί κυβέρνηση συμμαχίας της κεντροαριστεράς και της αριστεράς.

Ο Κόστα έχει διαβεβαιώσει επανειλημμένα ότι η υποστήριξη της ριζοσπαστικής αριστεράς —η οποία επικρίνει με οξείς τόνους την ΕΕ και ειδικά τους δημοσιονομικούς της κανόνες— δεν θα θέσει υπό αμφισβήτηση τις δεσμεύσεις της Λισαβόνας έναντι των διεθνών πιστωτών της. Το PS συνήψε τρεις χωριστές συμφωνίες με το Αριστερό Μπλοκ, το Κομμουνιστικό Κόμμα και τους Πράσινους. Αυτή η συμμαχία χωρίς ιστορικό προηγούμενο θα επιτρέψει στους Σοσιαλιστές να σχηματίσουν μια «σταθερή, υπεύθυνη, συγκροτημένη και διαρκή κυβέρνηση», την οποία τα κόμματα της αριστεράς θα υποστηρίζουν χωρίς να συμμετέχουν σε αυτήν.

Η απερχόμενη συντηρητική κυβέρνηση επανέλαβε σε έντονο τόνο ότι η αποπομπή της υπάρχει κίνδυνος να ωθήσει την Πορτογαλία σε μια τροχιά παρόμοια με αυτή της Ελλάδας. Ο Κόστα τόνισε ότι «το ταμπού έσπασε», «το τείχος έπεσε»: δημιουργείται «ένα νέο πολιτικό πλαίσιο», συνέχισε, «η παλιά πλειοψηφία δεν μπορεί να υποκρίνεται ότι είναι αυτό που έπαψε να είναι».

Εκατοντάδες υποστηρικτές της κυβέρνησης συγκεντρώθηκαν έξω από το κοινοβούλιο, απήγγειλαν τον εθνικό ύμνο και φώναξαν συνθήματα υπέρ του πρωθυπουργού. Μια άλλη ομάδα συγκεντρωμένων, κυρίως μέλη του συνδικάτου CGTP, φώναζε αντιθέτως συνθήματα υπέρ της αριστεράς. Ο Πέντρο Πάσους Κοέλιου προειδοποίησε ότι η νέα κυβέρνηση θα οδηγήσει τη χώρα στην «καταστροφή», ενώ η υπουργός Οικονομικών Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκι εκτίμησε πως η εμπιστοσύνη των επενδυτών μειώνεται και εάν δεν τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Λισαβόνας για τη μείωση του δημοσίου ελλείμματος, μπορεί να ξεσπάσει νέα κρίση χρέους και να χρειαστεί ξανά μνημόνιο.

«Δεν χρειάζεται να φανταστούμε τις συνέπειες, αρκεί να κοιτάξουμε την πρόσφατη εμπειρία στην Ελλάδα και το κόστος της προσπάθειάς της να τερματίσει τη λιτότητα... Περισσότερη ύφεση, περισσότερη φτώχεια, περισσότερη ανεργία και μεγαλύτερη εξάρτηση από τις πιστωτές», υποστήριξε η Αλμπουκέρκι.

Η διαδικασία για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης ενδέχεται να διαρκέσει, βαθαίνοντας τις ανησυχίες για την πολιτική σταθερότητα στην Πορτογαλία, που ήδη τον περασμένο μήνα παρέβη την προθεσμία για την υποβολή του σχεδίου του προϋπολογισμού της για το 2016 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.