Η ΕΕ και η Τουρκία συνήψαν μια χωρίς προηγούμενο και αμφιλεγόμενη συμφωνία με στόχο να μπει ένα τέλος στη ροή των μεταναστών προς την Ευρώπη, όμως η εφαρμογή της αναμένεται ότι θα είναι πολύ περίπλοκη.
Το βασικό μέτρο της, "προσωρινό και έκτακτο", προβλέπει την επιστροφή στην Τουρκία όλων των μεταναστών που θα φθάνουν από την Κυριακή στα ελληνικά νησιά, περιλαμβανομένων των αιτούντων άσυλο, όπως των Σύρων που διαφεύγουν του πολέμου.
"Είναι μια ιστορική ημέρα", δήλωσε χθες ο τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου. "Σήμερα συνειδητοποιήσαμε ότι η Τουρκία και η ΕΕ έχουν το ίδιο πεπρωμένο".
Καθώς μια ανθρωπιστική κρίση επαπειλείται στην Ελλάδα, όπου 46.000 μετανάστες είναι αποκλεισμένοι σε κακές συνθήκες μπροστά στη λεγόμενη "οδό των Βαλκανίων" που έχει πλέον κλείσει, η πίεση προς τους Ευρωπαίους για να βρουν επιτέλους μια λύση ήταν πολύ μεγάλη.
Μετά την άφιξη 1,2 εκ. μεταναστών πέρυσι, οι περισσότεροι από τους οποίους διέφευγαν από τους πολέμους στη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, η ΕΕ διχάσθηκε όσο ποτέ άλλοτε τους τελευταίους μήνες όσον αφορά την απάντηση που θα έπρεπε να δώσει.
 
"Δεν είμαστε υπερήφανοι"
Ορισμένα κράτη μέλη ήταν απρόθυμα μέχρι την τελευταία στιγμή, φοβούμενα ότι η επιστροφή στην Τουρκία ανθρώπων που ζητουν άσυλο είναι παράνομη ή δείχνοντας απροθυμία να κάνουν υπερβολικά πολλές παραχωρήσεις στην Τουρκία, η οποία κατηγορείται για αυταρχική παρέκκλιση.
"Δεν είναι μια πολύ καλή συμφωνία, όμως ήμασταν υποχρεωμένοι να την συνάψουμε. Κανείς δεν είναι υπερήφανος γι' αυτήν, όμως δεν έχουμε εναλλακτική", συνόψισε ένας διπλωμάτης.
Η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δήλωσε χθες ότι "κρίσιμη" σημασία θα έχει ο τρόπος με τον οποίο θα εφαρμοστεί η συμφωνία. "Οι πρόσφυγες έχουν ανάγκη προστασίας και όχι απόρριψης", πρόσθεσε η Αρμοστεία σε ανακοινωσή της.
Συγκεντρώσεις υπέρ της υποδοχής των προσφύγων αναμένεται να πραγματοποιηθούν σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων το Λονδίνο, η Βιέννη και η Αθήνα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβεβαίωσε πως ο μηχανισμός θα εφαρμοστεί με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Κάθε αιτών άσυλο που θα φθάνει από αύριο Κυριακή στις ελληνικές ακτές θα έχει το δικαίωμα η αίτησή του να εξετάζεται ατομικά καθώς και το δικαίωμα να προσφεύγει κατά της απόφασης για επιστροφή του.
"Μας περιμένει ένα ηράκλειο έργο", παραδέχθηκε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Πράγματι θα πρέπει να οργανωθεί σε χρόνο ρεκόρ στα ελληνικά νησιά μια περίπλοκη επιχείρηση επιμελητείας.
Για κάθε Σύρο που θα στέλνεται πίσω στην Τουρκία, οι Ευρωπαίοι δεσμεύθηκαν να "μετεγκαθιστούν" στην ΕΕ έναν άλλον Σύρο από την Τουρκία. Το ανώτατο όριο για τις μετεγκαταστάσεις αυτές θα είναι οι 72.000 θέσεις που προσφέρονται στην Ευρώπη.
Οι επιστροφές αυτές "θα αρχίσουν από τις 4 Απριλίου", διαβεβαίωσε η γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ, η οποία διαδραμάτισε ρόλο κλειδί στη σύναψη αυτής της συμφωνίας.
 
Λιβυκό μέτωπο
Οι Ευρωπαίοι δέχθηκαν να επιταχύνουν τη διαδικασία της απελευθέρωσης των θεωρήσεων εισόδου για τους τούρκους υπηκόους, υπογραμμίζοντας όμως ότι δεν θα υποχωρήσουν στα προαπαιτούμενα.
Ξεπέρασαν επίσης τις ισχυρές επιφυλάξεις της Κύπρου ώστε να υποσχεθούν στην Τουρκία ότι θα ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο (για τα οικονομικά και τον προϋπολογισμό) στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ.
Στο οικονομικό τομέα, η ΕΕ δεσμεύεται να επιταχύνει την καταβολή μιας βοήθειας 3 δισεκ. ευρώ, την οποία έχει ήδη υποσχεθεί στην Τουρκία για τους 2,7 εκατ. πρόσφυγες που η χώρα αυτή έχει υποδεχθεί. Επίσης η ΕΕ άνοιξε την πόρτα για έναν νέο φάκελο με το ίδιο ποσό έως τα τέλη του 2018.
Μπροστά στις επικρίσεις, οι Ευρωπαίοι επανέλαβαν ότι χρειάζεται να δοθεί ένα ισχυρό σινιάλο για να "σπάσει το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών" στο Αιγαίο, όπου από την αρχή της χρονιάς περισσότεροι από 460 μετανάστες έχουν χάσει τη ζωή τους από πνιγμό.
Από την αρχή της χρονιάς, περισσότεροι από 143.000 άνθρωποι έφθασαν στην Ελλάδα μέσω της Τουρκίας. Μόνον η Ελλάδα είδε πέρυσι να περνούν από το έδαφός της περισσότεροι από ένα εκατομμύριο μετανάστες.
Η ΕΕ δήλωσε επίσης ότι είναι έτοιμη να αντιδράσει αν συγκεκριμενοποιηθεί κάποια μετακίνηση των μεταναστευτικών οδών προς τη Λιβύη ή τη Βουλγαρία. Πολλές χιλιάδες μετανάστες προερχόμενοι από τη Λιβύη διασώθηκαν μέσα σε τρεις ημέρες στη νότια Μεσόγειο, προκαλώντας φόβους για ένα νέο μέτωπο στη μεταναστευτική κρίση.