«Ο πολίτης είναι απέναντι σε ένα αδιέξοδο, κοιτάει το μέλλον με τρομερή απαισιοδοξία», δήλωσε στα Παραπολιτικά 90,1 και στην εκπομπή «Αυτή η μάσκα μένει» με την δημοσιογράφο Ντέπυ Γκολεμά, η ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα στην Α’ Ψυχιατρική κλινική στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Μίνα Μαρούγκα, αναφορικά με τη ψυχολογία των πολιτών ενόψει της πανδημίας του κοροναϊού.

Στην ερώτηση γιατί οι πολίτες είναι τόσο θυμωμένοι αυτή την εποχή, η κ. Μαρούγκα απάντησε: «Είμαστε πολύ περισσότερο θυμωμένοι απ’ ότι ήμασταν στο πρώτο κύμα της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσο προχωρούν οι μελέτες σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο βλέπουμε τα επίπεδα του θυμού του Έλληνα να αυξάνονται σημαντικά σε σύγκριση με τα επίπεδα του θυμού πολιτών άλλων κρατών ανά την υφήλιο στην ίδια χρονική φάση. ‘’Σκοράρουμε’’ τρεις φορές πιο ψηλά στην κατηγορία του θυμού».

«Το γιατί είναι μια πολύ καλή ερώτηση και έχει αρκετές αναγνώσεις, μια από αυτές είναι ότι αν μιλάμε για την Ελλάδα ειδικά η προηγούμενη οικονομική κρίση μας έχει αφήσει μια ήδη βαθιά πληγή. Αυτό φάνηκε από τις μελέτες και τις έρευνες του τότε, αποτυπώθηκε, αυτό που καταγράφουμε σήμερα είναι το πώς το προηγούμενο τραύμα προστίθεται σε αυτό που διανύουμε τώρα Ο πολίτης είναι απέναντι σε ένα αδιέξοδο, κοιτάει το μέλλον με τρομερή απαισιοδοξία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Θα σας μιλήσω για την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού, απέναντι σε μια απειλή που αδυνατεί να συλλάβει ο νους, απέναντι σε μια απειλή που χρειάζεται να εξηγηθεί με κάποιο τρόπο, το γιατί των ανθρώπων κάτω από το γεγονός ότι δεν βαστούν άλλο δημιουργείται μια δυσλειτουργική αμυντική διαδικασία που είναι η ροπή στο φαντασιακό, που είναι το να κατασκευαστούν θύτες και αντίπαλοι και να καλλιεργηθούν διχασμοί και να υφανθούν σκοτεινά συμφέροντα. Αυτή τη στιγμή ένας άνθρωπος που νιώθει απελπισμένος, που δεν εμπιστεύεται τον ορθό λόγο, την επιστήμη, και έχει ανάγκη να κατασκευάσει αποδιοπομπαίους τράγους για να ρίξει το τις πταιει θυμώνει, εξοργίζεται. Θυμώνει με τον γείτονα, θυμώνει στο δρόμο όταν οδηγεί», διευκρίνισε η ίδια.

ΔΗΜ.: Με τον εαυτό του θυμώνει;

«Αυτό είναι το bottom line , το πρόβλημα αυτό που δεν κάνουμε πολλοί να αντικρίσουμε τον καθρέφτη μας. Οπότε είναι πολύ πιο εύκολο να κατασκευάσουμε έναν αντίπαλο για να αποδώσουμε όλο το αρνητικό συναίσθημα που φέρουμε, και ας μην εκπλαγούμε φτάνοντας στην ανακάλυψη του εμβολίου εάν παρατηρήσουμε τους συνωμοσιολόγους του πρώτου κύματος να εξελίσσονται σε μέλη ενός αντι-εμβολιαστικού κινήματος. Αρνούμαστε να εκπαιδευτούμε στο πως να κουβαλήσουμε το βάρος της πραγματικής ζωή», εξήγησε η συνεργάτιδα στην Α’ Ψυχιατρική κλινική στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

ΔΗΜ.: Να σας ρωτήσω με κάτι άλλο με αφορμή ένα γεγονός που έγινε αυτές τις μέρες και που αφορά μια σύγκρουση πραγμάτων και ιδεών ανάμεσα σε έναν άνθρωπο ο οποίος κάνει μια θεάρεστη πράξη , ταΐζει ανθρώπους που δεν έχουν φαγητό, και σε μια εξαίρετη τραγουδίστρια η οποία μπλέχτηκε κάπως εκεί και εκεί πάνω έγινε αυτό που λέμε «ο κανιβαλισμός των Ελλήνων». Δηλαδή το τι άκουσε αυτή η γυναίκα στα social media από ανθρώπους που την έχουν φαντάζομαι αποθεώσει και χειροκροτήσει στις ατέλειωτες συναυλίες που έχει δώσει. Γιατί κανιβαλίζουμε τόσο εύκολα χωρίς να ξέρουμε ακριβώς την ουσία των πραγμάτων γιατί πιστεύω ότι σφαιρικά δεν έχουμε την πλήρη άποψη.

«Γιατί έχουμε την ανάγκη να αποδώσουμε το θυμό μας σε κάποιον τρίτο. Ο θυμός είναι κάτι το οποίο μπορεί να μου το προκαλέσετε εσείς αλλά να τον ξεσπάσω κάπου αλλού, το θέμα είναι η ανάγκη των ανθρώπων να μιλήσουν, να εκτονώσουν όλο το βαρύ τους συναίσθημα», σημείωσε.

ΔΗΜ:Ο οποίος μπορεί να βγει κατά φάσεις

«Σαφώς, κατά κύματα και δεν είναι ανάγκη να απευθύνεται στο πρόσωπο που τον προκάλεσε γιατί αν δεν μπορώ να στραφώ απέναντι στον άνδρα μου ή στα παιδιά μου γιατί μένω μαζί τους αυτό το δύσκολο καιρό και αν δεν μπορώ να εκτονώσω το θυμό μου σε αυτούς ή αν δεν μπορώ να εκτονώσω το θυμό μου στον προϊστάμενο μου ο οποίος θεωρώ ότι μου φέρεται άδικα αυτό τον καιρό της πανδημίας, τα social media είναι ένα καζάνι που βράζει, ένα εύκολος τρόπος να βγάλω όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα σε κάποιον άνθρωπο το οποίο δεν θα τον δω, δεν τον κοιτάω στα μάτια», απάντησε η κ. Μαρούγκα.

ΔΗΜ: Είναι σημαντικό αυτό που λέτε ότι το άγνωστο του ανθρώπου μπορεί να είναι πιο εύκολο στο να σε κάνει να τον κανιβαλίσεις.

«Αυτή η ένταξη σε μια γενικότερη ομάδα αντί δημιουργεί μια ψευτο-συνοχή δηλαδή εμείς ανήκουμε στην ομάδα αυτών που κατακρίνουν την ενέργεια της τραγουδίστριας , μεταξύ μας ταυτόχρονα με την αντίθεσή μας απέναντι σε αυτό το πρόσωπο δημιουργείται ένας ιστός δήθεν συνύπαρξης και υπαγόμαστε στον ίδιο παρονομαστή αυτών που είναι απέναντι σε μια τέτοια πράξη για παράδειγμα», πρόσθεσε η ίδια.

ΔΗΜ: Φαντάζομαι τώρα στο Αιγινήτειο θα ζείτε μια κόλαση

«Όλοι οι άνθρωποι που δουλεύουν στιγμή στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι πραγματικά πολύ επιφορτισμένοι», υπογράμμισε μεταξύ άλλων.

ΔΗΜ: Το καταλαβαίνω απόλυτα αυτό. Έχετε κάποια στοιχεία στα χέρια σας, μια έρευνα που λεει ότι για συναισθήματα που αλληλοσυγκρούονται δηλαδή είναι ο θυμός και η αλληλεγγύη για παράδειγμα, είμαστε πρώτοι στο θυμό αλλά είμαστε πρώτοι και στην αλληλεγγύη, αυτό δεν είναι πολύ περίεργο;

«Βλέπετε τις αντιφάσεις! Είναι πράγματι πολύ περίεργο, η έρευνα στην οποία αναφέρεστε είναι μια έρευνα που γίνεται τουλάχιστον σε 40 χώρες ανά την υφήλιο, από την Ελλάδα συμμετέχει η πανεπιστημιακή Ψυχιατρική κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το τμήμα του κ. Μποζίκα. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα από τη μια πλευρά σε αυτή τη φάση της πανδημίας βλέπουμε οι Έλληνες να σκοράρουν τρείς φορές υψηλότερα στα επίπεδα του θυμού και από την άλλη να σκοράρουν στα πιο υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με τους πολίτες των υπόλοιπων χωρών που συμμετέχουν, στα επίπεδα αλληλεγγύης και μάλιστα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Δηλαδή αυτή η αλληλεγγύη στην οποία αναφερόμαστε παρατηρήθηκε να αυξάνεται στους Έλληνες όλων των ηλικιακών ομάδων. Είμαστε ένας λαός αντιφάσεων», πρόσθεσε.

ΔΗΜ: Είναι εντυπωσιακό, είμαστε όντως ένας λαός που συντρέχουμε αλλά είμαστε και ένας λαός τεραστίων αντιφάσεων.

«Αυτό που ήθελα να πω σε σχέση με αυτή την αντίφαση είναι ότι και στη μοναξιά επίσης σκοράραμε σε αυτή τη φάση της πανδημίας πολύ ψηλά», δήλωσε.

ΔΗΜ.: Η μοναξιά τι συναισθήματα μας φέρνει;

«Αυτή τη στιγμή βλέπουμε ότι οργανώνεται ένα καταθλιπτικό σύνδρομο στον Έλληνα παρά ένα αγχώδες. Δηλαδή ενώ έχουμε συμπτώματα άγχους πολύ έντονα κλινικά στην ομάδα την πληθυσμιακή οργανώνεται μια καταθλιπτική τάση και όχι μια αγχώδης τάση. Και επειδή την περάσαμε και πάλι πολύ πρόσφατα και επειδή μόλις βγήκαμε από αυτή και ξεκινήσαμε να παίρνουμε τις πρώτες δειλές ανάσες και είπαμε ‘’πάει τελείωσε ας σηκωθούμε πάλι από τις στάχτες’’,και τώρα που το είπαμε μας βρίσκει αυτό εξηγείται και το καταθλιπτικό σύνδρομο που οργανώνεται», απάντησε.

ΔΗΜ: Ποιο είναι το πιο επικίνδυνο να είσαι καταθλιπτικός ή να φοβάσαι τη μοναξιά;

«Εδώ μιλάτε για μια διάκριση που φεύγει πέρα η ανάλυσή της από την covid », ανέφερε η ίδια.

ΔΗΜ: Ναι αλλά παίζει πολύ μεγάλο ρόλο ο παράγοντας covid και στις δύο

«Ναι γιατί ξέρετε το να φοβάσαι τη μοναξιά σε συνθήκες κανονικές έχει μια παθογένεια αλλά είναι διαφορετικό γιατί εδώ βλέπουμε το αίσθημα του αβοήθητου να κυριαρχεί πάρα πολύ σε φαντασιακά σενάρια, δηλαδή ένας άνθρωπος που μπορεί να είναι και λειτουργικός ακόμα πόσο μάλλον κάποιος ο οποίος μπορεί να είναι ηλικιωμένος ή να χρειάζεται βοήθεια για τον οποιοδήποτε λόγο, έχει αντικειμενικούς λόγους να ανησυχεί αλλά ακόμα και άνθρωπος που δεν έχουν αντικειμενικούς λόγους να ανησυχούν και διαβιούν μόνοι καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να φοβούνται τη μοναξιά σε αυτές τις συνθήκες», επισήμανε.

ΔΗΜ: Ή να ανησυχούν για το άγνωστο που μπορεί να τους συμβεί

«Ακριβώς. Από την άλλη πλευρά σε συνθήκες κανονικές η μοναχικότητα θα έπρεπε να είναι μια συνθήκη που την απολαμβάνει κανείς για να μπορεί να είναι ολοκληρωμένα συνδεδεμένος με τους άλλους», υπογράμμισε η ίδια.

ΔΗΜ: Ας πάμε σε αυτό το κίνημα συνομωσιολογίας που το θεωρώ εξαιρετικά ενδιαφέρον. Αυτό αφορά το εμβόλιο να υποθέσω; Βέβαια έχουμε και για τον covid κίνημα συνομωσιολογίας.

«Λέμε ότι θα μετατοπιστεί, κατά πάσα πιθανότητα, αυτή η ομάδα πάντως σε κάθε περίπτωση η γραμμή της θετικής ψυχολογίας λεει να κοιτάξουμε, να εστιαστούμε, στο καλό νέο των ερευνών που είναι το αίσθημα αλληλεγγύης, να εστιαστούμε στο τι μπορούμε να καταφέρουμε ως κοινότητα καθώς επίσης και στην μεγαλύτερη εμπιστοσύνη που φαίνεται ότι προκύπτει έπειτα από πολλά χρόνια με αυτή την περιπέτεια που περνάμε, στην ιατρική επιστήμη. Δηλαδή από τη μια πλευρά έχουμε αυτούς που λέτε ότι δεν θα έχουν «δουλειά» πια και θα διαλέξουν έναν άλλο ρόλο αυτό των αντιεμβολιαστων, και από την άλλη έχουμε κάθε λόγο να πορευόμαστε προς το φως και να αφήνουμε τέτοιες φωνές να απομονώνονται. Επίσης θα ήθελα να σας πω ότι σε ότι αφορά γενικά όλες αυτές τις θεωρίες συνομωσίας μας ρωτούν πολλοί πως απαντάμε σε αυτό. Μόνο με ενσυναίσθηση και το λεω αυτό γιατί πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι είναι πολυ αβοήθητοι και πάρα πολύ μόνοι μέσα σε αυτό το που βιώνουν», σημείωσε.

ΔΗΜ: Αυτό κάνει τους ανθρώπους να έχουν συμπτώματα συνομωσιολογίας;

«Ναι. Τους κάνει η άρνηση να εκπαιδευτούν στο πως να κουβαλήσουν το βάρος της πραγματικής ζωής, ακριβώς επειδή δεν μπορούν», απάντησε.

ΔΗΜ: Κατά πλειοψηφία θα συμφωνήσω αλλά υπάρχουν και επώνυμοι άνθρωποι και επιστήμονες οι οποίοι ανήκουν σε κινήματα συνομωσιολογίας. Το είδαμε και στον covid με λαμπρούς επιστήμονες που κουβαλάνε ένα κάρο πτυχία, θα το δούμε φαντάζομαι και στα εμβόλια. Που πάει να πει δηλαδή ότι δεν είναι μόνοι, δεν έχουν άγνοια

«Καταλαβαίνω τι λέτε και μιλάτε για τη γνώση που θα έπρεπε να εξοπλίζει έναν άνθρωπο. Μα βλέπουμε και πολύ καλλιεργημένους και καταρτισμένους ανθρώπους να ασπάζονται τέτοιου είδους θεωρίες και η απάντηση σε αυτό είναι ότι τέτοιου είδους απαντήσεις έχουν να κάνουν με τον αρχέγονο φόβο του θανάτου απέναντι στον οποίο δεν υπάρχουν πτυχία, δεν υπάρχουν κατηγορίες, δεν υπάρχουν φυλές, ηλικίες», δήλωσε η κ. Μαρούγκα.

«Δηλαδή η αντίληψη, το φίλτρο μέσα από το οποίο περνάει ο νους όλη αυτή την πληροφορία, την απειλητική για τον ίδιο, έχει να κάνει περισσότερο με τη δική του επεξεργασία και αν βλέπουμε ανθρώπους οι οποίοι είναι και καταρτισμένοι και επιστήμονες να ασπάζονται όλη αυτή την ψευδολογική είναι επειδή δεν μπορούν να κουβαλήσουν το βάρος της πραγματικής ζωής. Είναι ένας τόπος φαντασιακού όταν απειλείσαι με το θάνατο όσο πιο εξοπλισμένος είσαι, όσο πιο κοντά στον ορθό λόγο βρίσκεσαι τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να μην καταφύγεις σε ψευτο-σενάρια. Αυτό δεν σημαίνει ότι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει μόρφωση δεν θα καταφύγει σε ψευτοσενάρια, μπορεί να μην έχει μεγαλώσει για παράδειγμα σε συνθήκες στοργής και το πτυχίο...το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Τα συναισθηματικά εφόδια δηλαδή που έχει λάβει κάποιος είναι πάρα πολύ σημαντικά για το πώς θα σταθεί σήμερα απέναντι στη συνομωσία», εξήγησε.

ΔΗΜ: Έχετε απόλυτο δίκιο. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ ήταν χαρά που μας μιλήσατε μας δώσατε πολύ καλά στοιχεία. Δώστε ένα κουράγιο στον κόσμο που μας ακούει

«Είναι αλήθεια ότι σμιλευτήκαμε σε πολύ συμπυκνωμένο χρόνο με την απώλεια. Ζούμε ένα συλλογικό πένθος. Το πένθος για την απώλεια του μαζί, το πένθος για την απώλεια του αγγίγματος όμως στην ψυχολογία λέμε ότι το τρίτο στάδιο του πένθους είναι αυτό της διαπραγμάτευσης. Αυτή τη στιγμή στο κατώφλι της αναμονής του εμβολίου έχουμε μια επιλογή φτάνοντας στο στάδιο της διαπραγμάτευσης που κάνουμε για το αύριο, έχουμε την επιλογή να σηκώσουμε το πέπλο της άγνοιας, να εστιαστούμε στη συλλογική μας προσπάθεια που κάναμε όλο αυτό τον καιρό και να ξεκινήσουμε να μιλάμε για την προσμονή πέρα από το άγχος και πέρα από τη νόσο. Για την προσμονή για μια καλύτερη μέρα, και ευτυχώς που το πραγματικό επιμένει δίνοντας το πρόσταγμα για το προχώρημα της ζωής μακριά από δρόμους καθήλωσης του νου, φόβου και άρνησης δηλαδή μακριά από τα αδιέξοδα», κατέληξε.