Στην Πολωνία η μεταρρύθμιση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ξεκίνησε το 2016 με το αιτολογικό από τη συντηρητική κυβέρνηση ότι έπρεπε να «καθαρίσει» ένα διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα. Ξεκίνησε από τις αλλαγές στο Συνταγματικό Δικαστήριο για να ακολουθήσουν αλλαγές στο Ανώτατο Δικαστήριο και στο Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο.

Συνδυαστικά, η κυβέρνηση και η πλειοψηφία της στο κοινοβούλιο μπορεί να ελέγχουν κάθε δικαστή και εισαγγελέα στη χώρα. Όπως ήταν αναμενόμενο, η «μεταρρύθμιση» προκάλεσε αντιδράσεις, τόσο στην Πολωνία από την αντιπολίτευση όσο και από την Ε.Ε. Σημειώνεται ότι στις Βρυξέλλες υπάρχει ένας αντίπαλος της πολωνικής κυβέρνησης: ο Ντόναλντ Τουσκ, πρώην πρωθυπουργός της χώρας, ο οποίος προέρχεται από κόμμα της αντιπολίτευσης.

Το δεξιό, συντηρητικό και ευρωσκεπτικιστικό PiS ελέγχει την πολιτική στη Βαρσοβία - ο πρόεδρός του Γιάροσλαβ Καζίνσκι μπορεί να μην έχει, τυπικά, καμία κυβερνητική θέση (πρωθυπουργός ήταν η έμπιστή του Μπεάτα Σίντλο και τώρα ο Ματέους Μοραβιέβσκι), αλλά θεωρείται ουσιαστικά ότι ο ίδιος «λύνει και δένει».

Δημιουργήθηκαν κάποιες ελπίδες ότι η Βαρσοβία θα έκανε πίσω στο όλο θέμα, καθώς ο πρόεδρος της χώρας Ντούντα άσκησε βέτο. Αυτό έγινε το καλοκαίρι του 2017. Όμως, οι νέες εκδοχές των νομοθετικών κειμένων δεν έπεισαν την πολωνική αντιπολίτευση και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ούτε και την Ε.Ε.

Τελικά, έπειτα από μήνες προειδοποιήσεων, η Κομισιόν ενεργοποίησε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ε.Ε. τη διαδικασία της επιβολής κυρώσεων κατά της Πολωνίας, που μπορεί να στερήσει από τη Βαρσοβία το δικαίωμα ψήφου στους θεσμούς της Ένωσης, εάν η πολωνική κυβέρνηση επιμείνει στις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε στον τομέα της δικαιοσύνης.

«Με βαριά καρδιά ενεργοποιήσαμε το άρθρο 7» δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς. Το άρθρο 7 προβλέπει μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες μέχρι και την αναστολή του δικαιώματος ψήφου μίας χώρας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε περίπτωση κατάφωρης παραβίασης του κράτους δικαίου. Βέβαια οι διαδικασίες και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών είναι τέτοια, που μάλλον δύσκολα θα τελεσφορήσει. Για να μην αναφερθεί κανείς στο βέτο που ετοιμάζει η Ουγγαρία, η μόνη χώρα που στέκεται ευλαβικά στο πλευρό της Πολωνίας.