Η διαχρονική σχέση της Ελλάδας με τις Ηνωμένες Πολιτείες εξελίσσεται σταδιακά σε άρρηκτη συμμαχία. Η χώρα μας αποτελεί, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, εκτός από κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ, και εγγυήτρια δύναμη στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο ενώ οι εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βελτιώνονται διαρκώς. Η δραστήρια παρουσία του έμπειρου αμερικανού πρέσβη, Τζέφρι Πάιατ, που έμπρακτα έχει αποδείξει ότι θέλει να καταστήσει την Ελλάδα βασικό συνομιλητή των ΗΠΑ στην περιοχή, ενισχύει προς αυτή την κατεύθυνση.

Η σχέση, όμως, των δύο πλευρών δεν σταματά μόνο σε αριθμούς και διπλωματικές επαφές αλλά εξελίσσεται και στο πεδίο της κουλτούρας, της συνάφειας δύο μεγάλων πολιτισμών και τον αλληλοσεβασμό στην παράδοση της κάθε χώρας.

Μέσα από ένα πρόσφατο ταξίδι μου στις Ηνωμένες Πολιτείες, είχα την ευκαιρία να εξάγω χρήσιμα συμπεράσματα για τη διείσδυση της ελληνικής κουλτούρας και του πολιτισμού στη χώρα. Για την οικονομία του λόγου θα απαριθμήσω τέσσερα -από τα, ομολογουμένως, πολύ περισσότερα- σημεία που συνάντησα στις ΗΠΑ και μαρτυρούν τους ισχυρούς πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών:

α. Το μνημείο που χτίστηκε όπως ο Παρθενώνας

Στην πρώτη στάση μου στην Ουάσινγκτον, είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ το Lincoln Memorial, το μνημείο που την τελευταία τριετία δέχεται, κατά μέσο όρο, 7,94 εκατ. επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Το μνημείο του Λίνκολν είναι στην πραγματικότητα ένας ναός με 36 κίονες δωρικού ρυθμού – όσες και οι πολιτείες εκείνη την περίοδο. Στο εσωτερικό του, εκεί όπου βρίσκεται το άγαλμα του 16ου προέδρου των ΗΠΑ, υπάρχει η εξής επιγραφή: «Σε αυτόν τον ναό, όπως και στις καρδιές των ανθρώπων για τους οποίους έσωσε την Ένωση, η μνήμη του Αβραάμ Λίνκολν διαφυλάσσεται για πάντα».

Σύμφωνα με τον ξεναγό, ο αρχιτέκτονας Χένρι Μπέικον σχεδίασε το μνημείο στο πρότυπο του Παρθενώνα γιατί πίστευε πως ο άντρας που υπερασπίστηκε τη Δημοκρατία στις ΗΠΑ θα έπρεπε να έχει για επιστέγασμά του ένα δημιούργημα που προσιδιάζει στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία, την Ελλάδα.

Η απόφαση του Μπέικον να διαφυλάξει την κληρονομιά του Λίνκολν σε έναν ναό εφάμιλλο του κάλλους της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής μαρτυρά τον σεβασμό και την επιρροή της ελληνικής κουλτούρας στον αμερικανικό πολιτισμό. Οι ξεναγοί του μνημείου συχνά αναφέρονται στις επιρροές από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την πολιτιστική σύνδεση στη βάση των αρχών και των αξιών που οικοδόμησαν την Αρχαία Ελλάδα αλλά και στη συνάφεια ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς που, όπως συχνά αναφέρουν, φτάνει μέχρι και σήμερα.

β. Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα στα σχολεία

Στην πτήση από Ουάσινγτον για Πίτσμπεργκ, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω μία φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών. Τα ενδιαφέροντά της περιστρέφονταν γύρω από την αριστοτελική διάκριση του πολιτεύματος και τη συμβολή της θεωρίας του στην επιστήμη ενώ η ίδια μου ανέφερε ότι «για την Ελλάδα μαθαίνουμε ήδη από το σχολείο».

Πιο συγκεκριμένα, οι αναφορές στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την προσφορά του στην παγκόσμια κοινότητα ξεκινούν, όπως ανέφερε η ίδια, από το σχολείο. Οι μαθητές διδάσκονται για τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Η προσέγγιση των καθηγητών είναι να τεθούν στο επίκεντρο οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ως κήρυκες του λόγου (λογικής) που δομεί τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Εξάλλου, το πρωί της επόμενης ημέρας συζητούσα με τους μαθητές του Taylor Allderdice High School για την ηθική και τη δημοσιογραφία. Μαθαίνοντας την καταγωγή μου, με ρώτησαν περισσότερα πράγματα για την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό. Ορισμένοι από αυτούς ήξεραν πολλά πράγματα για τη χώρα, ακριβώς επειδή τα είχαν ακούσει στο σχολείο. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η πλειονότητα των Αμερικανών δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις εκτός των ΗΠΑ, οι γνώσεις τους πάνω στο ελληνικό στοιχείο ήταν εντυπωσιακές. Αισθάνθηκα περηφάνια και βαθιά δικαίωση για το ενδιαφέρον τους πάνω στην ελληνική πραγματικότητα.

γ. «Greece: Eleftheria, Democracy, Beauty»

«Greece: Eleftheria, Democracy, Beauty», έτσι μου περιέγραψε ένας φιλέλληνας καθηγητής πανεπιστημίου από το Φοίνιξ την Ελλάδα. Γνωριστήκαμε στη Σάντα Φε και μόλις έμαθε την καταγωγή μου θέλησε να συζητήσουμε για την Ελλάδα. Ο ίδιος διδάσκει ελληνική και σλαβική ιστορία και είχε ζήσει στο παρελθόν στη χώρα μας ενώ τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα κινούνταν, μεταξύ άλλων, και γύρω από τις σημερινές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας.

Στο βλέμμα του, όπως και σε όποιου άλλου Αμερικανού έχει διαβάσει, ταξιδέψει ή ζήσει στη χώρα μας, διέκρινε κανείς εύκολα τον θαυμασμό όταν αναφερόταν στην Ελλάδα και την ελληνική ιστορία αλλά και τη θλίψη για τη σημερινή κατάσταση της χώρας.

Όπως μου είπε, είχε μια κρυφή πεποίθηση ότι αυτό το περήφανο Έθνος θα καταφέρει να ανταπεξέλθει απέναντι στις δυσκολίες που διέρχεται και σύντομα στα διεθνή fora και το δημόσιο διάλογο θα κυριαρχήσει εκ νέου η Ελλάδα ως κοιτίδα πολιτισμού. Αυτή η γνώμη φαίνεται να είναι διάχυτη και μεταξύ των υπολοίπων ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες που σέβονται και εκτιμούν την Ελλάδα για την προσφορά της στην παγκόσμια κοινότητα.

δ. Τα ελληνικά καφέ και τα εστιατόρια

«Όλοι στη γειτονιά αγαπούν την ελληνική κουζίνα», μου εξηγεί ένας εστιάτορας στο Zorba’s και συνεχίζει: «Η Ελλάδα, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, είναι στην άλλη πλευρά του κόσμου και, πολλές φορές, υπάρχει η ανάγκη να νιώσουμε κι εμείς κάτι λίγο από πατρίδα. Δεν είμαστε, όμως, μόνο εμείς αλλά και οι Αμερικανοί που διαρκώς επιλέγουν την ελληνική κουζίνα για ένα γεύμα τους».

Η Ελλάδα στα μάτια των Αμερικανών είναι ταυτισμένη και με το ελληνικό φαγητό. Ήδη από προηγούμενες δεκαετίες, η ομογένεια είχε συνδεθεί με την ελληνική κουζίνα καθώς το επιχειρηματικό ενδιαφέρον τους επικεντρώθηκε, κατά κύριο λόγο, στη δημιουργία των περίφημων «Greek Restaurants». Ενίοτε, τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα των Ελλήνων άνοιγαν τόσα εστιατόρια και τόσο πυκνά το ένα στο άλλο που γίνονταν ακόμη και ανέκδοτο: «Τι κάνει ένας Έλληνας όταν συναντά έναν άλλον Έλληνα; Ανοίγουν ένα εστιατόριο». Πλέον, το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Έλληνα έχει καταστήσει το παραδοσιακό ελληνικό φαγητό ως αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής κουλτούρας.

Η διεισδυτικότητα της ελληνικής κουζίνας στις ΗΠΑ δεν περιορίζεται πλέον μόνο στα εστιατόρια. Οι παραδοσιακές αμερικανικές οικογένειες συμπεριλαμβάνουν στα γεύματά τους ελληνικές γεύσεις ενώ αναζητούν προϊόντα που φέρουν τη «σφραγίδα» της Ελλάδας στα διάφορα μάρκετ. Η Ελλάδα έχει γίνει πλέον κομμάτι του τραπεζιού, του πολιτισμού και της καθημερινότητάς τους.