Swift: Το υπερόπλο των κυρώσεων κατά της Μόσχας
Στις διαπραγματεύσεις της Δύσης για τις κυρώσεις στη Ρωσία τις τελευταίες ημέρες κομβικό ρόλο έπαιξε το παγκόσμιο σύστημα διασυνοριακών πληρωμών Swift. Από χτες, μία προς μία οι χώρες, ακόμα και αυτές που είχαν εκφράσει έντονες διαφωνίες για ρωσικό αποκλεισμό από το SWIFT, δήλωναν πως πλέον αυτός είναι μια σοβαρή πιθανότητα. Μάλιστα, κυβερνήτης κεντρικής τράπεζας χώρας της ευρωζώνης που μίλησε διατηρώντας την ανωνυμία του στο πρακτορείο Reuters δήλωνε χτες πως είναι «ζήτημα ημερών» o αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών.
Τελικά, αργά χτες το βράδυ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και άλλες συμμαχικές χώρες συμφώνησαν να αποκλείσουν κάποιες ρωσικές τράπεζες από το σύστημα Swift. Ειδικότερα, ΕΕ, ΗΠΑ, Βρετανία και Καναδάς αποφάσισαν να προχωρήσουν στον αποκλεισμό ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων την αποφασιστικότητά τους για την επιβολή μέτρων «που θα απομονώσουν περαιτέρω τη Ρωσία στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα», σημειώνοντας ότι τα μέτρα θα εφαρμοστούν εντός των προσεχών ημερών.
Λίγο αργότερα, η Κοινότητα για την Παγκόσμια Διατραπεζική Οικονομική Επικοινωνία (SWIFT) δήλωσε πως ετοιμάζεται να εφαρμόσει τις επόμενες ημέρες τα νέα μέτρα που αποφάσισαν χώρες της Δύσης, τα οποία στοχεύουν ορισμένες ρωσικές τράπεζες σε αντίποινα για την επίθεση της Μόσχας στην Ουκρανία.
«Συνεργαζόμαστε με τις ευρωπαϊκές αρχές» αναφέρεται σε ανακοίνωση της SWIFT, που αναμένει λεπτομερώς τα στοιχεία των τραπεζών που θα υπόκεινται σε περιορισμούς, συμπληρώνοντας ότι «προετοιμαζόμαστε για να συμμορφωθούμε με τις επίσημες οδηγίες».
Τι σημαίνει ο αποκλεισμός από το SWIFT
Αν και δεν αποφασίστηκε εξ ολοκλήρου κατάργηση του SWIFT για τις ρωσικές τράπεζες, παρόλα αυτά αποτελεί μια «γροθιά στο στομάχι» της ρωσικής οικονομίας, που δυσκολεύει πολύ, καθυστερεί και κοστίζει πολύ παραπάνω την προσπάθειά της να εισπράξει χρήματα για αγαθά, υπηρεσίες και φυσικό αέριο από τους διεθνείς πελάτες της. Σχεδόν κάθε διατραπεζική συναλλαγή εκτός συνόρων καθίσταται επί της ουσίας αδύνατη ή τέλος πάντων…. αναχρονιστική, ακριβή και δύσκολη.
Το πρόβλημα είναι ότι το μέτρο αυτό αν και δυνατής εμβέλειας έχει αντίκτυπο και σε άλλες χώρες που είναι εξαρτώμενες οικονομικά από τη Ρωσία του Πούτιν. Θα είχε άμεσες συνέπειες σε κόστος και σε χρόνο τόσο στη διεκπεραίωση των χρηματοοικονομικών συναλλαγών πάσης φύσεως, αλλά και ευρύτερες συνέπειες στη τροφοδοσία ενέργειας και άλλων υλών.
Μιλάμε για τη Ρωσία που τροφοδοτεί με φυσικό αέριο μεταξύ 35% με 40% των αναγκών της Ευρώπης και όχι μόνο. Ένα απλό παράδειγμα, είναι ότι οι πάσης φύσεως συναλλαγές από και προς την Gazprom διενεργούνται μέσω του Swift. Αυτός είναι ένας από τους λόγους, όχι ο μοναδικός, που κάποιες χώρες μεταξύ των οποίων οι Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία, Ουγγαρία εξέφραζαν μέχρι και το πρωί του Σαββάτου αμφιβολίες για τη χρησιμοποίησή του στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής το βράδυ της περασμένης Πέμπτης.
Ο εξ ολοκλήρου αποκλεισμός της Ρωσίας από το SWIFT θα παρεμπόδιζε τον εφοδιασμό τους με τις σημαντικές πρώτες ύλες σε φυσικό αέριο και άλλα αγαθά(τα σιτηρά είναι ένα άλλο τεράστιο κομμάτι).
Η απαγόρευση του Swift δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με άλλο τρόπο (εκτός Swift) οι διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Όπως όμως προαναφέρθηκε, μία λύση εκτός του συστήματος Swift δεν είναι απλά μία άλλη εναλλακτική. Είναι ένα δύσκολο, δύσβατο και δυσπρόσιτο μονοπάτι, που επηρεάζει αρνητικά και τον παράγοντα χρόνου (δηλαδή οι εισπράξεις ή οι εξοφλήσεις θα καθυστερούσαν σημαντικά) και το παράγοντα χρήματος (θα υπήρχε αξιόλογη επιβάρυνση του συνολικού κόστους).
Ούτως ή άλλως, οι ρωσικές τράπεζες έχουν μπει στην blacklist των διεθνών αγορών για δανεισμό, για άντληση κεφαλαίων, για οποιαδήποτε χρηματοδότηση σε δολάριο, άρα ως έναν βαθμό, έχουν ήδη υποστεί εμμέσως σημαντικές κυρώσεις καθώς δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν τη διεθνή και μεγάλη πελατεία τους και να διαχειρισθούν το τεράστιο ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων (asset management).
Στο μεταξύ, στη συζήτηση περί απαγόρευσης του Swift, υπεισέρχεται και μία άλλη παράμετρος όσο και αν δεν είναι πρώτιστης σημασίας. Αφορά στις ανησυχίες ορισμένων πλευρών, που εδράζονται στο ότι η απαγόρευση της χρήσης Swift για τις ρωσικές τράπεζες, θα ενθάρρυνε ενδεχομένως τη χρήση αντίστοιχων μηχανισμών και συστημάτων που θα δημιουργούσε η ίδια η Ρωσία ή η Κίνα, σε μια συγκυρία, που πρωταγωνιστικό ρόλο στα συστήματα πληρωμών παίζει το αμερικανικό δολάριο…
Τι ακριβώς είναι το SWIFT
Αν και το Swift είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται καθημερινά στις συναλλαγές του κοινού- προφανώς και στις ελληνικές τράπεζες – αρκετοί είναι οι συναλλασσόμενοι που «γκούγκλαραν» τις τελευταίες ημέρες τον όρο, να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται.
Το Swift (Society for Woldwide Interbank Financial Telecommunication) είναι λοιπόν η Παγκόσμια Εταιρία Διατραπεζικών Χρηματοοικονομικών Τηλεπικοινωνιών, με απλά λόγια, ένα διεθνές δίκτυο ανταλλαγής μηνυμάτων, αποστολής πληροφοριών και εντολών, μεταξύ των τραπεζών σε όλο τον κόσμο. Έχει έδρα το Βέλγιο και εποπτεύεται από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας.
Μοναδικές επιλεκτικές εξαιρέσεις για ευνόητους λόγους έχουν αποτελέσει το Ιράν και η Βόρεια Κορέα.
Το Swift είναι μια κοινότητα με περισσότερα από 11.000 τραπεζικά ιδρύματα σε 200 χώρες . Μέσω αυτού διευκολύνεται διασυνοριακά το εμπόριο, οι ξένες επενδύσεις και εν γένει η διαχείριση της οικονομίας κάθε χώρας.
Η αναθεώρηση της στάσης των Ευρωπαίων
Όπως προαναφέρθηκε, αρχικά συγκεκριμένες χώρες εξέφρασαν αμφιβολίες για τον ρωσικό αποκλεισμό από το SWIFT, εν αντιθέσει με τις χώρες της Βαλτικής που από την αρχή τον υποστήριξαν.
Ωστόσο, από την Παρασκευή βλέπουμε αλλαγή της στάσης της Γαλλίας, με τον υπουργό Οικονομικών Λεμέρ να δηλώνει: «Ορισμένα κράτη μέλη έχουν εκφράσει επιφυλάξεις, η Γαλλία δεν είναι ένα από αυτά τα κράτη».
Η Δύση θα πρέπει να αποκόψει τη Ρωσία από το σύστημα Swift για τις διεθνείς διατραπεζικές συναλλαγές, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η Ουκρανία θα πέσει μέσα σε λίγες ημέρες, προειδοποίησε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Τσεχίας, Μίλος Ζέμαν τους ομολόγους του των χωρών της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Στη συνέχεια, χθες Σάββατο, έγινε γνωστό πως ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δέχεται ασφυκτικές πιέσεις να αλλάξει στάση. Μάλιστα, το βράδυ η οι υπουργοί Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ και Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ ανακοίνωσαν πως η Γερμανία συμφώνησε σε «στοχευμένους και λειτουργικούς» περιορισμούς του συστήματος SWIFT για τη Ρωσία.
Επίσης, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντομίρ Ζελένσκι δήλωσε πως ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι σε τηλεφωνική τους επικοινωνία του γνωστοποίησε ότι η Ιταλία είναι υπέρ του αποκλεισμού της Μόσχας από το SWIFT.
Κατόπιν, τη σκυτάλη πήρε η Κύπρος, με τον υπουργό Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Πετρίδη, να δίνει θετική -για την Ουκρανία- απάντηση στη στάση που θα κρατήσει η Μεγαλόνησος για το ζήτημα. «Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απάντησαν στις παράνομες ρωσικές στρατιωτικές ενέργειες στην Ουκρανία με οικονομικές κυρώσεις έναντι της Ρωσίας», ανέφερε σε ανάρτησή του ο κ. Πετρίδης στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
Από την πλευρά της και η Ελλάδα, στηρίζει τον ρωσικό αποκλεισμό από το SWIFT, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.
Από τις ΗΠΑ, διέρρευσε πως είναι θέμα ωρών ο διατραπεζικός αποκλεισμός της Ρωσίας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είχε δηλώσει από τα ξημερώματα της Παρασκευής πως το Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει την πρόταση αρκεί να γίνει συντεταγμένα με τους λοιπούς Ευρωπαίους συμμάχους.
Τελικά, αργά χτες το βράδυ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και άλλες συμμαχικές χώρες συμφώνησαν να αποκλείσουν κάποιες ρωσικές τράπεζες από το σύστημα Swift. Ειδικότερα, ΕΕ, ΗΠΑ, Βρετανία και Καναδάς αποφάσισαν να προχωρήσουν στον αποκλεισμό ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων την αποφασιστικότητά τους για την επιβολή μέτρων «που θα απομονώσουν περαιτέρω τη Ρωσία στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα», σημειώνοντας ότι τα μέτρα θα εφαρμοστούν εντός των προσεχών ημερών.
Λίγο αργότερα, η Κοινότητα για την Παγκόσμια Διατραπεζική Οικονομική Επικοινωνία (SWIFT) δήλωσε πως ετοιμάζεται να εφαρμόσει τις επόμενες ημέρες τα νέα μέτρα που αποφάσισαν χώρες της Δύσης, τα οποία στοχεύουν ορισμένες ρωσικές τράπεζες σε αντίποινα για την επίθεση της Μόσχας στην Ουκρανία.
«Συνεργαζόμαστε με τις ευρωπαϊκές αρχές» αναφέρεται σε ανακοίνωση της SWIFT, που αναμένει λεπτομερώς τα στοιχεία των τραπεζών που θα υπόκεινται σε περιορισμούς, συμπληρώνοντας ότι «προετοιμαζόμαστε για να συμμορφωθούμε με τις επίσημες οδηγίες».
Τι σημαίνει ο αποκλεισμός από το SWIFT
Αν και δεν αποφασίστηκε εξ ολοκλήρου κατάργηση του SWIFT για τις ρωσικές τράπεζες, παρόλα αυτά αποτελεί μια «γροθιά στο στομάχι» της ρωσικής οικονομίας, που δυσκολεύει πολύ, καθυστερεί και κοστίζει πολύ παραπάνω την προσπάθειά της να εισπράξει χρήματα για αγαθά, υπηρεσίες και φυσικό αέριο από τους διεθνείς πελάτες της. Σχεδόν κάθε διατραπεζική συναλλαγή εκτός συνόρων καθίσταται επί της ουσίας αδύνατη ή τέλος πάντων…. αναχρονιστική, ακριβή και δύσκολη.
Το πρόβλημα είναι ότι το μέτρο αυτό αν και δυνατής εμβέλειας έχει αντίκτυπο και σε άλλες χώρες που είναι εξαρτώμενες οικονομικά από τη Ρωσία του Πούτιν. Θα είχε άμεσες συνέπειες σε κόστος και σε χρόνο τόσο στη διεκπεραίωση των χρηματοοικονομικών συναλλαγών πάσης φύσεως, αλλά και ευρύτερες συνέπειες στη τροφοδοσία ενέργειας και άλλων υλών.
Μιλάμε για τη Ρωσία που τροφοδοτεί με φυσικό αέριο μεταξύ 35% με 40% των αναγκών της Ευρώπης και όχι μόνο. Ένα απλό παράδειγμα, είναι ότι οι πάσης φύσεως συναλλαγές από και προς την Gazprom διενεργούνται μέσω του Swift. Αυτός είναι ένας από τους λόγους, όχι ο μοναδικός, που κάποιες χώρες μεταξύ των οποίων οι Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία, Ουγγαρία εξέφραζαν μέχρι και το πρωί του Σαββάτου αμφιβολίες για τη χρησιμοποίησή του στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής το βράδυ της περασμένης Πέμπτης.
Ο εξ ολοκλήρου αποκλεισμός της Ρωσίας από το SWIFT θα παρεμπόδιζε τον εφοδιασμό τους με τις σημαντικές πρώτες ύλες σε φυσικό αέριο και άλλα αγαθά(τα σιτηρά είναι ένα άλλο τεράστιο κομμάτι).
Η απαγόρευση του Swift δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με άλλο τρόπο (εκτός Swift) οι διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Όπως όμως προαναφέρθηκε, μία λύση εκτός του συστήματος Swift δεν είναι απλά μία άλλη εναλλακτική. Είναι ένα δύσκολο, δύσβατο και δυσπρόσιτο μονοπάτι, που επηρεάζει αρνητικά και τον παράγοντα χρόνου (δηλαδή οι εισπράξεις ή οι εξοφλήσεις θα καθυστερούσαν σημαντικά) και το παράγοντα χρήματος (θα υπήρχε αξιόλογη επιβάρυνση του συνολικού κόστους).
Ούτως ή άλλως, οι ρωσικές τράπεζες έχουν μπει στην blacklist των διεθνών αγορών για δανεισμό, για άντληση κεφαλαίων, για οποιαδήποτε χρηματοδότηση σε δολάριο, άρα ως έναν βαθμό, έχουν ήδη υποστεί εμμέσως σημαντικές κυρώσεις καθώς δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν τη διεθνή και μεγάλη πελατεία τους και να διαχειρισθούν το τεράστιο ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων (asset management).
Στο μεταξύ, στη συζήτηση περί απαγόρευσης του Swift, υπεισέρχεται και μία άλλη παράμετρος όσο και αν δεν είναι πρώτιστης σημασίας. Αφορά στις ανησυχίες ορισμένων πλευρών, που εδράζονται στο ότι η απαγόρευση της χρήσης Swift για τις ρωσικές τράπεζες, θα ενθάρρυνε ενδεχομένως τη χρήση αντίστοιχων μηχανισμών και συστημάτων που θα δημιουργούσε η ίδια η Ρωσία ή η Κίνα, σε μια συγκυρία, που πρωταγωνιστικό ρόλο στα συστήματα πληρωμών παίζει το αμερικανικό δολάριο…
Τι ακριβώς είναι το SWIFT
Αν και το Swift είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται καθημερινά στις συναλλαγές του κοινού- προφανώς και στις ελληνικές τράπεζες – αρκετοί είναι οι συναλλασσόμενοι που «γκούγκλαραν» τις τελευταίες ημέρες τον όρο, να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται.
Το Swift (Society for Woldwide Interbank Financial Telecommunication) είναι λοιπόν η Παγκόσμια Εταιρία Διατραπεζικών Χρηματοοικονομικών Τηλεπικοινωνιών, με απλά λόγια, ένα διεθνές δίκτυο ανταλλαγής μηνυμάτων, αποστολής πληροφοριών και εντολών, μεταξύ των τραπεζών σε όλο τον κόσμο. Έχει έδρα το Βέλγιο και εποπτεύεται από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας.
Μοναδικές επιλεκτικές εξαιρέσεις για ευνόητους λόγους έχουν αποτελέσει το Ιράν και η Βόρεια Κορέα.
Το Swift είναι μια κοινότητα με περισσότερα από 11.000 τραπεζικά ιδρύματα σε 200 χώρες . Μέσω αυτού διευκολύνεται διασυνοριακά το εμπόριο, οι ξένες επενδύσεις και εν γένει η διαχείριση της οικονομίας κάθε χώρας.
Η αναθεώρηση της στάσης των Ευρωπαίων
Όπως προαναφέρθηκε, αρχικά συγκεκριμένες χώρες εξέφρασαν αμφιβολίες για τον ρωσικό αποκλεισμό από το SWIFT, εν αντιθέσει με τις χώρες της Βαλτικής που από την αρχή τον υποστήριξαν.
Ωστόσο, από την Παρασκευή βλέπουμε αλλαγή της στάσης της Γαλλίας, με τον υπουργό Οικονομικών Λεμέρ να δηλώνει: «Ορισμένα κράτη μέλη έχουν εκφράσει επιφυλάξεις, η Γαλλία δεν είναι ένα από αυτά τα κράτη».
Η Δύση θα πρέπει να αποκόψει τη Ρωσία από το σύστημα Swift για τις διεθνείς διατραπεζικές συναλλαγές, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η Ουκρανία θα πέσει μέσα σε λίγες ημέρες, προειδοποίησε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Τσεχίας, Μίλος Ζέμαν τους ομολόγους του των χωρών της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Στη συνέχεια, χθες Σάββατο, έγινε γνωστό πως ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δέχεται ασφυκτικές πιέσεις να αλλάξει στάση. Μάλιστα, το βράδυ η οι υπουργοί Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ και Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ ανακοίνωσαν πως η Γερμανία συμφώνησε σε «στοχευμένους και λειτουργικούς» περιορισμούς του συστήματος SWIFT για τη Ρωσία.
Επίσης, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντομίρ Ζελένσκι δήλωσε πως ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι σε τηλεφωνική τους επικοινωνία του γνωστοποίησε ότι η Ιταλία είναι υπέρ του αποκλεισμού της Μόσχας από το SWIFT.
Κατόπιν, τη σκυτάλη πήρε η Κύπρος, με τον υπουργό Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Πετρίδη, να δίνει θετική -για την Ουκρανία- απάντηση στη στάση που θα κρατήσει η Μεγαλόνησος για το ζήτημα. «Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απάντησαν στις παράνομες ρωσικές στρατιωτικές ενέργειες στην Ουκρανία με οικονομικές κυρώσεις έναντι της Ρωσίας», ανέφερε σε ανάρτησή του ο κ. Πετρίδης στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
Από την πλευρά της και η Ελλάδα, στηρίζει τον ρωσικό αποκλεισμό από το SWIFT, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.
Από τις ΗΠΑ, διέρρευσε πως είναι θέμα ωρών ο διατραπεζικός αποκλεισμός της Ρωσίας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είχε δηλώσει από τα ξημερώματα της Παρασκευής πως το Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει την πρόταση αρκεί να γίνει συντεταγμένα με τους λοιπούς Ευρωπαίους συμμάχους.
