Citi: Στα πρόθυρα νέου ενεργειακού και πληθωριστικού σοκ
Οι τιμές του πετρελαίου έχουν ξεπεράσει τα 100 δολάρια/βαρέλι αυτή την εβδομάδα, αλλά η κίνηση του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου είναι πολύ μεγαλύτερη. Αυτό έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις στο βραχυπρόθεσμο προφίλ πληθωρισμού, όπως επισημαίνει η Citigroup. Για την Ευρωζώνη, εκτιμά ότι ο αντίκτυπος του φυσικού αερίου θα μπορούσε να είναι 2,5 φορές μεγαλύτερος από το Brent.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, σε καμία περίπτωση δεν έχουμε δει την κορύφωση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, η οποία βραχυπρόθεσμα θα συμβεί τον Απρίλιο και θα αγγίξει το 6,2% σε ετήσια βάση. Τα στοιχεία του Ιανουαρίου έδειξαν συνεχή ισχύ στις τιμές βασικών αγαθών, περαιτέρω επιτάχυνση στις τιμές των τροφίμων (η οποία είναι πιθανό να χειροτερέψει λόγω των γεγονότων Ρωσίας/Ουκρανίας) και τις επιπτώσεις του ανοίγματος της οικονομίας. Ωστόσο, η Citi εξακολουθεί να αναμένει πως τα μεγάλα αποτελέσματα βάσης το 2023 θα ωθήσουν τον πληθωρισμό κάτω από το 2% το επόμενο έτος.
Οι μακροοικονομικές επιπτώσεις
Η αξιολόγηση των μακροοικονομικών επιπτώσεων των τελευταίων γεγονότων στην Ουκρανία είναι εξαιρετικά δύσκολη, τονίζει η Citi. Από τη μία πλευρά, οι οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία δεν είχαν ανακάμψει πραγματικά ποτέ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και τις κυρώσεις που ακολούθησαν, επομένως ο άμεσος αντίκτυπος στο εμπόριο της ΕΕ, τις χρηματοοικονομικές σχέσεις και την έκθεση σε περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να είναι σχετικά μικρή.
Από την άλλη, ωστόσο, η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση φαίνεται πιο σοβαρή από τις προηγούμενες κρίσεις στην περιοχή και πιθανώς συνεπάγεται μεγαλύτερους κινδύνους, κυρίως από την άποψη πιθανών διαταραχών στην προσφορά ρωσικών εμπορευμάτων ή/και περαιτέρω σημαντικών αυξήσεων των τιμών. Το 40% των αναγκών φυσικού αερίου της Ευρώπης καλύπτεται από ρωσικό αέριο. Και το φυσικό αέριο είναι η πιο σημαντική εισροή πρωτογενούς ενέργειας στους περισσότερους οικονομικούς τομείς της Ευρωζώνης – όχι μόνο για την ηλεκτρική ενέργεια και τη θέρμανση των νοικοκυριών, αλλά και για τη λειτουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων και επιχειρήσεων. Η ΕΚΤ εκτίμησε πρόσφατα ότι ένα υποθετικό σοκ 10% στο φυσικό αέριο θα μπορούσε να μειώσει την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της Ευρωζώνης κατά περίπου 0,7%.
Παρά την υψηλή αβεβαιότητα, η πρόσφατη τροπή των γεγονότων συνεπάγεται την επανεκτίμηση του προφίλ ανάπτυξης-πληθωρισμού, δεδομένου του εξωγενούς πληθωρισμού που οφείλεται στην προσφορά και των αρνητικών επιπτώσεων του στα πραγματικά εισοδήματα. Αυτός, κατά την άποψη της Citi, είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες, τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα αξιολογήσουν τις πρόσφατες εξελίξεις.
Οι εκτιμήσεις για πληθωρισμό και πετρέλαιο
Η Citi εκτιμά ότι η κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας θα ωθήσει υψηλότερα τον βραχυπρόθεσμο πληθωρισμό μέσω των υψηλότερων τιμών των ενεργειακών εμπορευμάτων. Αυτή η επίδραση δεν είναι απροσδόκητη, αλλά 1) η σοβαρότητα της κρίσης υποδηλώνει περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις τιμών και πιθανώς οι διακοπές της προσφοράς είναι μια πραγματική πιθανότητα τώρα και 2) αυτό συμβαίνει σε ήδη αυξημένες τιμές ενέργειας και πληθωρισμό, επιδεινώνοντας το σοκ στην πραγματική οικονομία.
Οι τιμές του Brent έφτασαν τα 105 δολάρια/βαρέλι, από 90 δολάρια στις αρχές Φεβρουαρίου (+17%) και 75 δολάρια το φθινόπωρο. Οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου αντέδρασαν ακόμη πιο έντονα, από περίπου 70 €/MWh τον περασμένο μήνα σε 131 €/MWh, αύξηση 90%.
Σύμφωνα με την ιστορία, μια αύξηση 10% στις τιμές του Brent προσθέτει 0,20-0,25% στον πληθωρισμό της Ευρωζώνης τους επόμενους 6 έως 12 μήνες, με το μεγαλύτερο μέρος της μετακύλισης να συμβαίνει τους πρώτους δύο μήνες. Ωστόσο, τα ιστορικά δεδομένα δείχνουν επίσης ότι οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τείνουν να κινούνται πολύ «κοντά». Αυτό δεν συνέβη τους τελευταίους μήνες αλλά και μετά το ξέσπασμα της κρίσης Ρωσίας/Ουκρανίας. Μια τέτοια διαφορετική δυναμική είναι θεμελιώδης: η τιμή του φυσικού αερίου και όχι του πετρελαίου είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας των τελικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης που πληρώνουν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και επιχειρήσεις και η κύρια πηγή εισροής πρωτογενούς ενέργειας για άλλους οικονομικούς τομείς.
Επομένως, η Citi υπολογίζει τις ειδικές «ευαισθησίες» του πληθωρισμού της Ευρωζώνης σε σχέση με τις τιμές του φυσικού αερίου. Για οποιαδήποτε αύξηση 10% στις τιμές του φυσικού αερίου, ο πληθωρισμός της ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται κατά 0,6% τους επόμενους 12 μήνες και ο πληθωρισμός του φυσικού αερίου κατά 1,8% σε ελαφρώς μικρότερο ορίζοντα. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση 10% στις τιμές του φυσικού αερίου έχει προσθέσει ιστορικά περίπου 0,06% στον συνολικό πληθωρισμό. Επομένως, το τελευταίο άλμα τιμών κατά 90% θα προσθέσει πάνω από 0,5% στον πληθωρισμό τους επόμενους 12 μήνες.
Συγκριτικά, η ευαισθησία του πληθωρισμού στο πετρέλαιο μόνο είναι περίπου 0,15% για κάθε 10% μεταβολή στις τιμές του Brent. Έτσι, η πρόσφατη κίνηση του Brent (+17% από τις αρχές Φεβρουαρίου) θα προσθέσει λίγο πάνω από 0,2% στον πληθωρισμό.
Οι εκτιμήσεις αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη τις κρατικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στον περιορισμό των επιπτώσεων στα νοικοκυριά. Έχουν ήδη ληφθεί γενναιόδωρα μέτρα το 2021 και η Citi αναμένει περισσότερα, ειδικά δεδομένης της φύσης του νέου σοκ τιμών. Ωστόσο, δεν εκτιμά ότι αυτές οι παρεμβάσεις θα αντισταθμίσουν μεγάλο μέρος του σοκ, όπως συνέβη τους τελευταίους μήνες.
Τέλος, η Citi τονίζει πως η κρίση στην Ουκρανία θα αυξήσει περαιτέρω τις τιμές των προϊόντων διατροφής, είτε άμεσα μέσω της αύξησης των τιμών των βασικών προϊόντων διατροφής είτε έμμεσα μέσω του υψηλότερου ενεργειακού κόστους για τους παραγωγούς τροφίμων, ενώ προσθέτει πως οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό από μια περαιτέρω κλιμάκωση στην Ουκρανία παραμένουν προφανώς ανοδικοί.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, σε καμία περίπτωση δεν έχουμε δει την κορύφωση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, η οποία βραχυπρόθεσμα θα συμβεί τον Απρίλιο και θα αγγίξει το 6,2% σε ετήσια βάση. Τα στοιχεία του Ιανουαρίου έδειξαν συνεχή ισχύ στις τιμές βασικών αγαθών, περαιτέρω επιτάχυνση στις τιμές των τροφίμων (η οποία είναι πιθανό να χειροτερέψει λόγω των γεγονότων Ρωσίας/Ουκρανίας) και τις επιπτώσεις του ανοίγματος της οικονομίας. Ωστόσο, η Citi εξακολουθεί να αναμένει πως τα μεγάλα αποτελέσματα βάσης το 2023 θα ωθήσουν τον πληθωρισμό κάτω από το 2% το επόμενο έτος.
Οι μακροοικονομικές επιπτώσεις
Η αξιολόγηση των μακροοικονομικών επιπτώσεων των τελευταίων γεγονότων στην Ουκρανία είναι εξαιρετικά δύσκολη, τονίζει η Citi. Από τη μία πλευρά, οι οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία δεν είχαν ανακάμψει πραγματικά ποτέ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και τις κυρώσεις που ακολούθησαν, επομένως ο άμεσος αντίκτυπος στο εμπόριο της ΕΕ, τις χρηματοοικονομικές σχέσεις και την έκθεση σε περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να είναι σχετικά μικρή.
Από την άλλη, ωστόσο, η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση φαίνεται πιο σοβαρή από τις προηγούμενες κρίσεις στην περιοχή και πιθανώς συνεπάγεται μεγαλύτερους κινδύνους, κυρίως από την άποψη πιθανών διαταραχών στην προσφορά ρωσικών εμπορευμάτων ή/και περαιτέρω σημαντικών αυξήσεων των τιμών. Το 40% των αναγκών φυσικού αερίου της Ευρώπης καλύπτεται από ρωσικό αέριο. Και το φυσικό αέριο είναι η πιο σημαντική εισροή πρωτογενούς ενέργειας στους περισσότερους οικονομικούς τομείς της Ευρωζώνης – όχι μόνο για την ηλεκτρική ενέργεια και τη θέρμανση των νοικοκυριών, αλλά και για τη λειτουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων και επιχειρήσεων. Η ΕΚΤ εκτίμησε πρόσφατα ότι ένα υποθετικό σοκ 10% στο φυσικό αέριο θα μπορούσε να μειώσει την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της Ευρωζώνης κατά περίπου 0,7%.
Παρά την υψηλή αβεβαιότητα, η πρόσφατη τροπή των γεγονότων συνεπάγεται την επανεκτίμηση του προφίλ ανάπτυξης-πληθωρισμού, δεδομένου του εξωγενούς πληθωρισμού που οφείλεται στην προσφορά και των αρνητικών επιπτώσεων του στα πραγματικά εισοδήματα. Αυτός, κατά την άποψη της Citi, είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες, τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα αξιολογήσουν τις πρόσφατες εξελίξεις.
Οι εκτιμήσεις για πληθωρισμό και πετρέλαιο
Η Citi εκτιμά ότι η κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας θα ωθήσει υψηλότερα τον βραχυπρόθεσμο πληθωρισμό μέσω των υψηλότερων τιμών των ενεργειακών εμπορευμάτων. Αυτή η επίδραση δεν είναι απροσδόκητη, αλλά 1) η σοβαρότητα της κρίσης υποδηλώνει περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις τιμών και πιθανώς οι διακοπές της προσφοράς είναι μια πραγματική πιθανότητα τώρα και 2) αυτό συμβαίνει σε ήδη αυξημένες τιμές ενέργειας και πληθωρισμό, επιδεινώνοντας το σοκ στην πραγματική οικονομία.
Οι τιμές του Brent έφτασαν τα 105 δολάρια/βαρέλι, από 90 δολάρια στις αρχές Φεβρουαρίου (+17%) και 75 δολάρια το φθινόπωρο. Οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου αντέδρασαν ακόμη πιο έντονα, από περίπου 70 €/MWh τον περασμένο μήνα σε 131 €/MWh, αύξηση 90%.
Σύμφωνα με την ιστορία, μια αύξηση 10% στις τιμές του Brent προσθέτει 0,20-0,25% στον πληθωρισμό της Ευρωζώνης τους επόμενους 6 έως 12 μήνες, με το μεγαλύτερο μέρος της μετακύλισης να συμβαίνει τους πρώτους δύο μήνες. Ωστόσο, τα ιστορικά δεδομένα δείχνουν επίσης ότι οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τείνουν να κινούνται πολύ «κοντά». Αυτό δεν συνέβη τους τελευταίους μήνες αλλά και μετά το ξέσπασμα της κρίσης Ρωσίας/Ουκρανίας. Μια τέτοια διαφορετική δυναμική είναι θεμελιώδης: η τιμή του φυσικού αερίου και όχι του πετρελαίου είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας των τελικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης που πληρώνουν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και επιχειρήσεις και η κύρια πηγή εισροής πρωτογενούς ενέργειας για άλλους οικονομικούς τομείς.
Επομένως, η Citi υπολογίζει τις ειδικές «ευαισθησίες» του πληθωρισμού της Ευρωζώνης σε σχέση με τις τιμές του φυσικού αερίου. Για οποιαδήποτε αύξηση 10% στις τιμές του φυσικού αερίου, ο πληθωρισμός της ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται κατά 0,6% τους επόμενους 12 μήνες και ο πληθωρισμός του φυσικού αερίου κατά 1,8% σε ελαφρώς μικρότερο ορίζοντα. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση 10% στις τιμές του φυσικού αερίου έχει προσθέσει ιστορικά περίπου 0,06% στον συνολικό πληθωρισμό. Επομένως, το τελευταίο άλμα τιμών κατά 90% θα προσθέσει πάνω από 0,5% στον πληθωρισμό τους επόμενους 12 μήνες.
Συγκριτικά, η ευαισθησία του πληθωρισμού στο πετρέλαιο μόνο είναι περίπου 0,15% για κάθε 10% μεταβολή στις τιμές του Brent. Έτσι, η πρόσφατη κίνηση του Brent (+17% από τις αρχές Φεβρουαρίου) θα προσθέσει λίγο πάνω από 0,2% στον πληθωρισμό.
Οι εκτιμήσεις αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη τις κρατικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στον περιορισμό των επιπτώσεων στα νοικοκυριά. Έχουν ήδη ληφθεί γενναιόδωρα μέτρα το 2021 και η Citi αναμένει περισσότερα, ειδικά δεδομένης της φύσης του νέου σοκ τιμών. Ωστόσο, δεν εκτιμά ότι αυτές οι παρεμβάσεις θα αντισταθμίσουν μεγάλο μέρος του σοκ, όπως συνέβη τους τελευταίους μήνες.
Τέλος, η Citi τονίζει πως η κρίση στην Ουκρανία θα αυξήσει περαιτέρω τις τιμές των προϊόντων διατροφής, είτε άμεσα μέσω της αύξησης των τιμών των βασικών προϊόντων διατροφής είτε έμμεσα μέσω του υψηλότερου ενεργειακού κόστους για τους παραγωγούς τροφίμων, ενώ προσθέτει πως οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό από μια περαιτέρω κλιμάκωση στην Ουκρανία παραμένουν προφανώς ανοδικοί.
