Κώστας Σκρέκας: Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης στον τομέα διαχείρισης απορριμμάτων

Την ανάδειξη της ανακύκλωσης ως βασικής εθνικής προτεραιότητας τονίζει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας. Οπως σημειώνει, «η Ελλάδα θα γίνει πρωταγωνιστής στην Ευρωπαϊκή Ενωση, από ουραγός που είναι σήμερα», ενώ επισημαίνει ότι χρηματοδοτείται η δημιουργία υποδομών ανακύκλωσης από τους δήμους και ενισχύεται σημαντικά ο ρόλος αλλά και η οργάνωση του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης.

Κύριε υπουργέ, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και εσείς προσωπικά έχετε αναδείξει την ανακύκλωση ως βασική εθνική προτεραιότητα, ποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες έχετε ολοκληρώσει έως σήμερα στον τομέα αυτόν;

Η βασική θεσμική παρέμβαση έγινε με τον Νόμο 4819/2021, ο οποίος αποτελεί πλέον ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων, αποτελούμενο από 108 σχετικά άρθρα. Κατ’ αρχήν, ενοποίησε και αντικατέστησε τη διάσπαρτη σχετική νομοθεσία, ενώ όρισε το νέο πλαίσιο και τους νέους κανόνες του τομέα αυτού. Ενδεικτικά σας αναφέρω κάποιες σημαντικές διατάξεις του νέου θεσμικού πλαισίου:

(α) Ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852, ώστε η χώρα μας να είναι πλήρως και εγκαίρως εναρμονισμένη με τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες.

(β) Οριοθέτηση και ανάπτυξη του νέου πλαισίου λειτουργίας των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, εισάγοντας αυστηρούς ελέγχους και συστηματική παρακολούθηση από τον ΕΟΑΝ, ώστε να επιτυγχάνονται οι ποσοτικοί στόχοι ανακύκλωσης, ενώ υπάρχουν σημαντικές κυρώσεις σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων ανακύκλωσης (που περιλαμβάνουν και την κατάπτωση εγγυητικών επιστολών των συστημάτων).

(γ) Δημιουργία νέων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης για νέα προϊόντα, όπως για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τα γεωργικά πλαστικά (όπως θερμοκηπιακά πλαστικά και σωλήνες άρδευσης), τα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για οικιακή κατανάλωση, τα στρώματα ύπνου, τα είδη επίπλωσης, τα παιχνίδια και τον αθλητικό εξοπλισμό, τα ελαφριά προσωπικά ηλεκτρικά οχήματα και τα ηλεκτρικά ποδήλατα.

(δ) Δημιουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών.

(ε) Διεύρυνση φορολογικών κινήτρων για δωρεές, με σκοπό την ενθάρρυνση της πρόληψης - επαναχρησιμοποίησης.

(στ) Θέσπιση του συστήματος «Πληρώνω όσο πετάω».

(ζ) Εναρξη εφαρμογής του τέλους ταφής -το οποίο επιβάλλεται από 1ης/1/2022 για τις ποσότητες αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής-, που ορίζεται σε είκοσι ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά πέντε ευρώ ανά τόνο και έως την τιμή των τριάντα πέντε ευρώ ανά τόνο. Από την 1η Ιανουαρίου 2026 ορίζεται σε σαράντα πέντε ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και αυξάνεται στην τιμή των πενήντα πέντε ευρώ ανά τόνο από την 1η Ιανουαρίου 2027, η οποία και παραμένει σταθερή για τα επόμενα έτη.

(η) Κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης ΦΟΔΣΑ.

(θ) Σχέδια διαχείρισης αποβλήτων.

(ι) Συστήματα επιστροφής, συλλογής και ανάκτησης, με την επέκταση του συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις πλαστικές, αλουμινένιες και γυάλινες φιάλες από 5/1/2023.

(κ) Οροι και προϋποθέσεις για την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών.

(κι) Διατάξεις για τη βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης.

Η Eυρωπαϊκή Επιτροπή απαίτησε την άμεση έναρξη εφαρμογής του τέλους ταφής έπειτα από πολύχρονη καθυστέρηση και για τον λόγο αυτόν το έβαλε ως αιρεσιμότητα για την εκταμίευση δισεκατομμυρίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ποιες κυβερνητικές πρωτοβουλίες έχουν ληφθεί για να δημιουργηθούν υποδομές ανακύκλωσης στους δήμους, με στόχο να οδηγήσουν σε αύξηση της ανακύκλωσης και, κατ’ επέκταση, σε μείωση του κόστους των δήμων για την ταφή των (μειωμένων) αποβλήτων στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής;

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι αρμόδιο για την περιβαλλοντική νομοθεσία και την εναρμόνισή της με το κοινοτικό Δίκαιο, αλλά και τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι αληθές ότι η ικανοποίηση όλων των αιρεσιμοτήτων που απαιτούνται για την εκταμίευση του ΕΣΠΑ της νέας προγραμματικής περιόδου αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί εθνική προτεραιότητα. Παράλληλα, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει, για πρώτη φορά στη χώρα μας, ένα ολοκληρωμένο πλάνο δράσεων για τη χρηματοδότηση των υποδομών ανακύκλωσης στους δήμους, ώστε να εκτρέψουν σημαντικές ποσότητες από τα δημοτικά απόβλητά τους. Ετσι, τόσο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Ε.Π.-ΥΜΕΠΕΡΑΑ) - Τομέας Περιβάλλοντος (της προηγούμενης αλλά και της νέας προγραμματικής περιόδου) όσο και στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «Αντώνης Τρίτσης» υπάρχουν συγκεκριμένες προσκλήσεις και σημαντικά κονδύλια για τη δημιουργία υποδομών ανακύκλωσης στους δήμους. Ο στόχος της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι να μετατρέψει το μόνιμο πρόβλημα της ταφής απορριμμάτων σε ευκαιρία δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και προσέλκυσης νέων επενδύσεων, ώστε η Ελλάδα να γίνει πρωταγωνιστής στην Ευρωπαϊκή Ενωση, από ουραγός που είναι σήμερα.

Καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία της ολοκληρωμένης στρατηγικής της κυβέρνησης στον τομέα της ανακύκλωσης θεωρείται ότι είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης. Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας αλλά και οι ενέργειες που έχετε ολοκληρώσει προς την κατεύθυνση αυτή;

Βασική προτεραιότητα της κυβερνητικής στρατηγικής αποτέλεσε η ενίσχυση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ). Στην κατεύθυνση αυτή, ο Νόμος 4819/2021 όρισε το νέο πλαίσιο λειτουργίας και οργάνωσης του ΕΟΑΝ. Κατ’ αρχάς, αυξάνονται σημαντικά τα έσοδα του ΕΟΑΝ από την επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, του τέλους ανακύκλωσης για τα πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα από πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), της εισφοράς για τα πλαστικά προϊόντα που διατίθενται ως συσκευασία των τροφίμων και των ποτών κατά την πώλησή τους από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, αλλά και του τέλους ταφής. Παράλληλα, βελτιώθηκε και αναπτύχθηκε η οργανωτική διάρθρωση του ΕΟΑΝ, για να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις και αρμοδιότητες. Επιπρόσθετα, ορίστηκε το πλαίσιο αξιοποίησης από τον ΕΟΑΝ των πόρων του για τη χρηματοδότηση δράσεων που στοχεύουν στη μείωση των επιπτώσεων των πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και στην προώθηση δράσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και εν γένει κυκλικής οικονομίας. Σημειώνεται ότι η ευρωπαϊκή εμπειρία έχει καταδείξει ότι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών είναι κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία των προγραμμάτων ανακύκλωσης, άρα αποτελεί έναν τομέα στον οποίο ο ΕΟΑΝ θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη νέα φάση ανάπτυξης της ανακύκλωσης στη χώρα μας.