Τα ψιλά γράμματα του νέου ευρωπαϊκού πακέτου για την ενέργεια
Προθεσμία μέχρι τις 15 Οκτωβρίου έχουν τα κράτη – μέλη ώστε να ενημερώσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή της έκτακτης φορολόγησης (τουλάχιστον 33%) στις εταιρείες πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και στα διυλιστήρια. Όμως, η χθεσινή συνέντευξη Τύπου του εκτελεστικού αντιπροέδρου της Κομισιόν Φρανς Τίμμερμανς και της επιτρόπου Ενέργειας Κάντρι Σίμπσον άφησε πολλές απορίες για την εφαρμογή του μέτρου. Ο κ. Τίμμερμανς υποστήριξε πως η έκτακτη εισφορά θα επιβάλλεται ακόμα και σε εταιρείες που εδρεύουν εκτός ΕΕ για τα έσοδα που είχαν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους κλάδους που προαναφέρθηκαν. Ο φόρος θα επιβάλλεται στις χώρες εντός των οποίων πραγματοποιούν τα κέρδη και όχι στη χώρα προέλευσης ώστε να επιβαρυνθούν και όσες εδρεύουν εκτός ΕΕ είπε η κα Σίμπσον.
Η ίδια υποστήριξε πως τα κράτη – μέλη μπορούν να επιβάλλουν μεγαλύτερο συντελεστή έκτακτης φορολόγησης. Ωστόσο δεν είναι μέχρι στιγμής σαφές αν π.χ. θα φορολογηθούν τα κέρδη των ελληνικών ή άλλων διυλιστηρίων από την εξαγωγική δραστηριότητα εκτός ΕΕ ούτε είναι σαφές πώς ακριβώς θα φορολογηθεί μια εταιρεία πετρελαίου ή διυλιστηρίου αν έχει το 50% των κερδών σε μια χώρα της ΕΕ και το άλλο 50% σε μια άλλη. Με βάση την πρόταση της Κομισιόν που θα συζητηθεί στη νέα σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στις 30 Σεπτεμβρίου, έκτακτη εισφορά επιβάλλεται στα κέρδη του 2022 που είναι μεγαλύτερα του 20% του μέσου όρου κερδοφορίας της περιόδου 2019 – 2021. Ο κ. Τίμμερμανς υποστήριξε πως μέσα στο καλοκαίρι «είδαμε επαναγορές μετοχών και έκτακτα μερίσματα από πολλές εταιρείες πετρελαίου».
Για να αποφευχθούν οι εμπλοκές, η Κομισιόν προωθεί τα νέα μέτρα με βάση τα άρθρα για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Έτσι, για να εγκριθούν δεν απαιτείται ομοφωνία των κρατών – μελών, αλλά αυξημένη πλειοψηφία.
Μέσω αυτής της έκτακτης εισφοράς, όπως είπε η επίτροπος Ενέργειας, επιδιώκεται η άντληση 23 δισ. ευρώ που θα προστεθούν στα 117 δισ. ευρώ που υπολογίζεται η συγκομιδή από το μηχανισμό άντλησης υπερεσόδων μέσω του πλαφόν των 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα στη χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Το πλαφόν που επιβάλλεται στους παραγωγούς ενέργειας ανεξαρτήτως τεχνολογίας (ανανεώσιμες, λιγνίτης, υδροηλεκτρικά, πυρηνική ενέργεια, καύση απορριμμάτων, κ.α.) καθορίστηκε στα 180 ευρώ επειδή θεωρείται πως έτσι εξασφαλίζεται επαρκές περιθώριο για να συνεχιστούν τα επενδυτικά προγράμματα των εταιρειών είπε η κα Σίμσον. Ο Φρ. Τίμμερμανς υποστήριξε πως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) «δεν απειλούνται από το πλαφόν» αφού τα κέρδη «είναι πολύ περισσότερα από αυτά με τα οποία έγιναν τα business plans των εταιρειών. Δε βλέπω κίνδυνο για τις επενδύσεις στις ΑΠΕ».
Οι κοινοτικοί αξιωματούχοι εξήγησαν πως το πλαφόν δεν επιβάλλεται στις περιπτώσεις, όπως στην Ελλάδα ή στην Ισπανία, που εφαρμόζονται ήδη άλλοι μηχανισμοί άντλησης υπερεσόδων από τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Τόνισαν, επίσης, πως τα κράτη – μέλη έχουν το περιθώριο να συνεχίσουν να εφαρμόζουν αυτούς τους μηχανισμούς, αλλά και να εφαρμόσουν διαφορετικά πλαφόν ανά τεχνολογία (όπως κάνει η Ελλάδα), κ.ο.κ. Επιπλέον τα κράτη – μέλη μπορούν να μην επιβάλλουν το πλαφόν σε μικρούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, με εγκατεστημένη ισχύ μέχρι 20 κιλοβατώρες (kW)
Το κείμενο της Κομισιόν έρχεται να προσφέρει νομοθετική κάλυψη στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για σειρά μέτρων όπως η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (οι επιδοτήσεις για συγκράτηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας), υπό τον όρο πως συνοδεύονται με κίνητρα για μείωση κατανάλωσης ή ο καθορισμός λιανικών τιμών στην ενέργεια κάτω του κόστους (υπό προϋποθέσεις όπως η αποζημίωση των παραγωγών ενέργειας για τις ζημιές και τα κίνητρα μείωσης της κατανάλωσης).
Για την εθελοντική μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10%, αλλά και την υποχρεωτική μείωση κατά 5% στις ώρες αιχμής, η Κ. Σίμσον τόνισε πως αυτές τις ώρες είναι που η χονδρική τιμή εκτοξεύεται γιατί μπαίνουν στο σύστημα οι μονάδες φυσικού αερίου.
Για τις αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας οι δύο κοινοτικοί αξιωματούχοι υποστήριξαν πως «πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί» γιατί εμπλέκεται πλήθος «παικτών» και προέβλεψαν πως η πρόταση της Κομισιόν θα είναι έτοιμη τον Μάρτιο του 2023. Νωρίτερα φαίνεται πως θα είναι έτοιμες οι προτάσεις για ένα νέο δείκτη στις συναλλαγές φυσικού αερίου καθώς θεωρείται πως ο σημερινός (TTF) συμβάλλει στην αύξηση των τιμών. Για τα προβλήματα ρευστότητας ενεργειακών ομίλων προωθούνται, επίσης, μέτρα με απλοποίηση του κανονισμού για τις κρατικές ενισχύσεις αφού κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ήδη αιμοδοτήσει ισχυρούς ομίλους, ενώ κάποιες άλλες εξετάζουν ακόμα και κρατικοποιήσεις.
Όσο για το πλαφόν στο φυσικό αέριο υποστηρίχθηκε πως γίνεται «περαιτέρω ανάλυση» για το αν μπορεί να επιβληθεί οριζόντιο πλαφόν στο εισαγώμενο αέριο ενώ εξετάζονται και διαφορετικές στρατηγικές μεταξύ των βασικών προμηθευτών της Ε.Ε. μέσω αγωγών. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση με τους τρεις συνεπείς προμηθευτές, την Νορβηγία, την Αλγερία και το Αζερμπαϊτζάν, χωρίς να αποκλείονται και αλλαγές στους όρους προμήθειας. Διαφορετική αντιμετώπιση επιφυλάσσεται στη Ρωσία, χωρίς να αναφερθούν χθες περισσότερες λεπτομέρειες.
Ενδεικτικές των κοινοτικών προβλέψεων είναι πάντως οι δηλώσεις του Φρ. Τίμμερμανς σύμφωνα με τις οποίες «οι επόμενοι χειμώνες, επαναλαμβάνω χειμώνες, θα είναι δύσκολοι»!
Η ίδια υποστήριξε πως τα κράτη – μέλη μπορούν να επιβάλλουν μεγαλύτερο συντελεστή έκτακτης φορολόγησης. Ωστόσο δεν είναι μέχρι στιγμής σαφές αν π.χ. θα φορολογηθούν τα κέρδη των ελληνικών ή άλλων διυλιστηρίων από την εξαγωγική δραστηριότητα εκτός ΕΕ ούτε είναι σαφές πώς ακριβώς θα φορολογηθεί μια εταιρεία πετρελαίου ή διυλιστηρίου αν έχει το 50% των κερδών σε μια χώρα της ΕΕ και το άλλο 50% σε μια άλλη. Με βάση την πρόταση της Κομισιόν που θα συζητηθεί στη νέα σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στις 30 Σεπτεμβρίου, έκτακτη εισφορά επιβάλλεται στα κέρδη του 2022 που είναι μεγαλύτερα του 20% του μέσου όρου κερδοφορίας της περιόδου 2019 – 2021. Ο κ. Τίμμερμανς υποστήριξε πως μέσα στο καλοκαίρι «είδαμε επαναγορές μετοχών και έκτακτα μερίσματα από πολλές εταιρείες πετρελαίου».
Για να αποφευχθούν οι εμπλοκές, η Κομισιόν προωθεί τα νέα μέτρα με βάση τα άρθρα για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Έτσι, για να εγκριθούν δεν απαιτείται ομοφωνία των κρατών – μελών, αλλά αυξημένη πλειοψηφία.
Μέσω αυτής της έκτακτης εισφοράς, όπως είπε η επίτροπος Ενέργειας, επιδιώκεται η άντληση 23 δισ. ευρώ που θα προστεθούν στα 117 δισ. ευρώ που υπολογίζεται η συγκομιδή από το μηχανισμό άντλησης υπερεσόδων μέσω του πλαφόν των 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα στη χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Το πλαφόν που επιβάλλεται στους παραγωγούς ενέργειας ανεξαρτήτως τεχνολογίας (ανανεώσιμες, λιγνίτης, υδροηλεκτρικά, πυρηνική ενέργεια, καύση απορριμμάτων, κ.α.) καθορίστηκε στα 180 ευρώ επειδή θεωρείται πως έτσι εξασφαλίζεται επαρκές περιθώριο για να συνεχιστούν τα επενδυτικά προγράμματα των εταιρειών είπε η κα Σίμσον. Ο Φρ. Τίμμερμανς υποστήριξε πως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) «δεν απειλούνται από το πλαφόν» αφού τα κέρδη «είναι πολύ περισσότερα από αυτά με τα οποία έγιναν τα business plans των εταιρειών. Δε βλέπω κίνδυνο για τις επενδύσεις στις ΑΠΕ».
Οι κοινοτικοί αξιωματούχοι εξήγησαν πως το πλαφόν δεν επιβάλλεται στις περιπτώσεις, όπως στην Ελλάδα ή στην Ισπανία, που εφαρμόζονται ήδη άλλοι μηχανισμοί άντλησης υπερεσόδων από τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Τόνισαν, επίσης, πως τα κράτη – μέλη έχουν το περιθώριο να συνεχίσουν να εφαρμόζουν αυτούς τους μηχανισμούς, αλλά και να εφαρμόσουν διαφορετικά πλαφόν ανά τεχνολογία (όπως κάνει η Ελλάδα), κ.ο.κ. Επιπλέον τα κράτη – μέλη μπορούν να μην επιβάλλουν το πλαφόν σε μικρούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, με εγκατεστημένη ισχύ μέχρι 20 κιλοβατώρες (kW)
Το κείμενο της Κομισιόν έρχεται να προσφέρει νομοθετική κάλυψη στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για σειρά μέτρων όπως η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (οι επιδοτήσεις για συγκράτηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας), υπό τον όρο πως συνοδεύονται με κίνητρα για μείωση κατανάλωσης ή ο καθορισμός λιανικών τιμών στην ενέργεια κάτω του κόστους (υπό προϋποθέσεις όπως η αποζημίωση των παραγωγών ενέργειας για τις ζημιές και τα κίνητρα μείωσης της κατανάλωσης).
Για την εθελοντική μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10%, αλλά και την υποχρεωτική μείωση κατά 5% στις ώρες αιχμής, η Κ. Σίμσον τόνισε πως αυτές τις ώρες είναι που η χονδρική τιμή εκτοξεύεται γιατί μπαίνουν στο σύστημα οι μονάδες φυσικού αερίου.
Για τις αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας οι δύο κοινοτικοί αξιωματούχοι υποστήριξαν πως «πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί» γιατί εμπλέκεται πλήθος «παικτών» και προέβλεψαν πως η πρόταση της Κομισιόν θα είναι έτοιμη τον Μάρτιο του 2023. Νωρίτερα φαίνεται πως θα είναι έτοιμες οι προτάσεις για ένα νέο δείκτη στις συναλλαγές φυσικού αερίου καθώς θεωρείται πως ο σημερινός (TTF) συμβάλλει στην αύξηση των τιμών. Για τα προβλήματα ρευστότητας ενεργειακών ομίλων προωθούνται, επίσης, μέτρα με απλοποίηση του κανονισμού για τις κρατικές ενισχύσεις αφού κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ήδη αιμοδοτήσει ισχυρούς ομίλους, ενώ κάποιες άλλες εξετάζουν ακόμα και κρατικοποιήσεις.
Όσο για το πλαφόν στο φυσικό αέριο υποστηρίχθηκε πως γίνεται «περαιτέρω ανάλυση» για το αν μπορεί να επιβληθεί οριζόντιο πλαφόν στο εισαγώμενο αέριο ενώ εξετάζονται και διαφορετικές στρατηγικές μεταξύ των βασικών προμηθευτών της Ε.Ε. μέσω αγωγών. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση με τους τρεις συνεπείς προμηθευτές, την Νορβηγία, την Αλγερία και το Αζερμπαϊτζάν, χωρίς να αποκλείονται και αλλαγές στους όρους προμήθειας. Διαφορετική αντιμετώπιση επιφυλάσσεται στη Ρωσία, χωρίς να αναφερθούν χθες περισσότερες λεπτομέρειες.
Ενδεικτικές των κοινοτικών προβλέψεων είναι πάντως οι δηλώσεις του Φρ. Τίμμερμανς σύμφωνα με τις οποίες «οι επόμενοι χειμώνες, επαναλαμβάνω χειμώνες, θα είναι δύσκολοι»!
