Το ζήτημα της εκτεταμένης φοροδιαφυγής λογίζει ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση που έχει ανοίξει με αφορμή τις νέες φορολογικές ρυθμίσεις που φέρνει η κυβέρνηση, ο κ. Στουρνάρας, αφού υπενθυμίζει ότι η φοροδιαφυγή φτάνει περίπου το 20,9% του ΑΕΠ, σημειώνει πως «οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι αναμφισβήτητα πρωτοβουλίες προς τη σωστή κατεύθυνση». «Η συνεπαγόμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων θα δημιουργήσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, διευκολύνοντας μια ευρύτερη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, με ταυτόχρονη προώθηση της φορολογικής δικαιοσύνης. Ως εκ τούτου, θα επιτρέψει τη χρηματοδότηση πιθανών έκτακτων μέτρων στήριξης της οικονομίας σε περίπτωση μακροοικονομικών διαταραχών, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική βιωσιμότητα», τονίζει χαρακτηριστικά.

Περιορισμένη η φορολογική βάση στη φορολόγηση εισοδήματος στην Ελλάδα 

Στα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζεται πως η φορολογική βάση στη φορολόγηση εισοδήματος στην Ελλάδα παραμένει περιορισμένη, επικεντρωμένη εκ του αποτελέσματος στη μισθωτή εργασία, με συνέπεια η επιβάρυνση των υψηλών συντελεστών φορολογίας και εισφορών να είναι ασύμμετρα μεγάλη για μικρό μέρος του πληθυσμού. Η στενότητα της φορολογικής βάσης στην Ελλάδα και η εκτεταμένη φοροδιαφυγή ουσιαστικά παραβιάζουν την αρχή της οριζόντιας ισότητας. Με βάση τα συγκεκριμένα στοιχεία, οι κατηγορίες που είναι σχετικά πιο επιρρεπείς στη φοροδιαφυγή είναι κυρίως οι αυτοαπασχολούμενοι και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, κάτι που ισχύει σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Φοροδιαφυγή παρατηρείται επίσης στην έμμεση φορολογία. Ειδικότερα, για το 2021, η Ελλάδα εμφανίζει την τρίτη υψηλότερη υστέρηση εσόδων από ΦΠΑ ή κενό ΦΠΑ (VAT gap) στην Ε.Ε., ίση με το 17,8% των δυνητικών εσόδων ΦΠΑ (ή €3,2 δισ.). Στην Ελλάδα, πέραν των στρεβλώσεων του συστήματος, σημαντικό παράγοντα για τις απώλειες των εσόδων ΦΠΑ αποτελούν οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ, που συχνά λειτουργούν ως κίνητρο φοροδιαφυγής, και η αδυναμία πληρωμής των φορολογικών υποχρεώσεων. Παράλληλα, πολίτες με πολύ υψηλά εισοδήματα έχουν στη διάθεσή τους μια σειρά εργαλείων φοροαποφυγής, όπως την ίδρυση offshore εταιρειών. Δεδομένου ότι ο στόχος είναι η υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων, που σε βάθος χρόνου θα οδηγήσουν στη μείωση των φορολογικών βαρών, ο Γιάννης Στουρνάρας καταθέτει τις εξής προτάσεις:

Οι προτάσεις του Γιάννη Στουρνάρα για τη μείωση των φορολογικών βαρών

- Περαιτέρω διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με επέκταση της χρήσης των φορητών μηχανών διενέργειας συναλλαγών (POS) σε περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες.

- Παροχή κινήτρων για πληρωμές μέσω χρεωστικών καρτών, αλλά και μέσω τραπεζών. Το μερίδιο της ιδιωτικής κατανάλωσης που δαπανάται μέσω καρτών πληρωμών αυξήθηκε από περίπου 20% το 2019 σε πάνω από 37% κατά τη διάρκεια του 2022.

- Παροχή κινήτρων με τη μορφή φοροαπαλλαγών για την αποκάλυψη συναλλαγών σε κλάδους υψηλής φοροδιαφυγής, που θα αποδυνάμωναν αντίστοιχα τα κίνητρα φοροδιαφυγής (π.χ. αποτελεσματικά φορο-κίνητρα για ηλεκτρονικές πληρωμές σε συγκεκριμένες επαγγελματικές κατηγορίες).

- Συνέχιση της αναβάθμισης των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ, η οποία διευρύνει τις δυνατότητες διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών. - Η σταθερότητα και η περαιτέρω απλοποίηση του φορολογικού συστήματος θα διευκολύνουν τη λειτουργία του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.

- Εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης και την καλλιέργεια φορολογικής παιδείας.
 
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»