Του Πέτρου Τατσόπουλου

Η Πέµπτη Φάλαγγα

Το όνομα του Εµίλιο Μόλα δεν λέει τίποτε στους συντριπτικά περισσότερους από εµάς, µολονότι µια φράση που µασουλάµε καθηµερινά αποδίδεται σε εκείνον. Ο Μόλα ήταν στρατηγός του Φράνκο. Κατά τον ισπανικό εµφύλιο και ενόσω πολιορκούσε τη Μαδρίτη, ένας δηµοσιογράφος τον ρώτησε αν αρκούσαν οι τέσσερις φάλαγγές του για να αλώσει την πόλη. Ο Μόλα είπε: «Εχω µια πέµπτη φάλαγγα µέσα στην πόλη». Εκτοτε η φράση του διαδόθηκε σε όλη την υφήλιο, µε την ίδια πάντοτε σηµασία. Εκτός από τους ορατούς εχθρούς, υπάρχουν και οι αόρατοι. Υπάρχουν και οι προδότες.

Πιο πρόσφατα ακούστηκε στην Ολοµέλεια της ελληνικής Βουλής από τα χείλη του Παναγιώτη Λαφαζάνη. ∆εν ακουγόταν για πρώτη φορά. Μάλλον είναι η πιο τετριµµένη µοµφή στα µεταπολεµικά κοινοβουλευτικά χρονικά. Εάν ανατρέξετε στα προδικτατορικά πρακτικά, θα την εντοπίσετε ως µια συνηθισµένη κατηγορία ένθεν και ένθεν. Σύµφωνα µε τους κεντρώους και τους δεξιούς αντιπάλους της, η Ε∆Α δεν ήταν παρά η Πέµπτη Φάλαγγα του τότε παράνοµου ΚΚΕ - κατ’ επέκτασιν, το ΚΚΕ ήταν η Πέµπτη Φάλαγγα της Σοβιετικής Ενωσης. Από την άλλη όχθη, η Ενωση Κέντρου και η ΕΡΕ δεν αποτελούσαν παρά την Πέµπτη Φάλαγγα του Παλατιού και των Αµερικανών. Ολόκληρη η χώρα ήταν µια απέραντη σφηκοφωλιά πουληµένων τοµαριών. Αναρωτιέται κάποιος, από αυστηρά στατιστική σκοπιά, εάν απέµενε και κανένα άξιο λόγου δείγµα πατριώτη.


Ξερολίαση

Η Δικτατορία µπορεί να έφερε κοντά πολιτικούς που δεν ήθελαν προηγουµένως να µυρίσουν καν ο ένας τα χνώτα του άλλου -όπως τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, λόγου χάριν, µε τον Λεωνίδα Κύρκο-, αλλά δεν βελτίωσε αισθητά τα κοινοβουλευτικά ήθη. Συνεχίστηκε το ίδιο βιολί. Μέχρι σήµερα, Εφιάλτες, Πηλιο-Γούσηδες, γερµανοτσολιάδες και κερκόπορτες έχουν την τιµητική τους στην ηµερήσια διάταξη. Εάν επικρατεί αυτή η ατµόσφαιρα µέσα στο Κοινοβούλιο -µε την επιβεβληµένη, λέµε τώρα, αυτοσυγκράτηση-, εύκολα εικάζουµε τι επικρατεί απέξω.

Εδώ συµβάλλει και η εθνική µας ασθένεια. Η ξερολίαση. ∆εν υπάρχει πράκτορας που να µην τον γνωρίζουµε. ∆εν υπάρχει σχέδιο της Λέσχης Μπίλντερµπεργκ που να µην έχουµε αναλύσει στην τελευταία του λεπτοµέρεια. Οπερ και το σχετικό ανέκδοτο: «Κατά τους ειδικούς της CIA, δύο είναι οι πιο αναξιόπιστες χώρες στον κόσµο για τη συλλογή πληροφοριών. Η Ιαπωνία και η Ελλάδα. Στην Ιαπωνία δεν µιλάει κανένας και για τίποτε. Στην Ελλάδα µιλούν όλοι και για τα πάντα».

Χτυπήµατα κάτω από τη µέση

Πέρα από την πλάκα. Η ενασχόλησή µου µε την ενεργό πολιτική µε δίδαξε ότι συνωµοσίες κάθε είδους -σοβαρές, σοβαροφανείς, γελοίες- λαµβάνουν χώρα καθηµερινά. Θα ήταν ανεπίτρεπτη επιπολαιότητα για έναν πολιτικό να ισχυριστεί -πόσω µάλλον να πιστέψει- ότι επικρατεί το fair play και όλες οι θεωρίες συνωµοσίας είναι για τα σκουπίδια. Ακριβώς το αντίθετο συµβαίνει. Το fair play είναι η εξαίρεση. Τα χτυπήµατα κάτω από τη µέση είναι ο κανόνας. Γιατί, λοιπόν, µας ενοχλεί η πιπίλα της Πέµπτης Φάλαγγας; -θα εγείρουν ένσταση οι θιασώτες της. Εάν αληθεύει, µας κρατάει σε εγρήγορση. Εάν δεν αληθεύει, µας ψυχαγωγεί. Σε κάθε περίπτωση, κακό δεν κάνει.

∆υστυχώς, τα πράγµατα είναι λίγο πιο περίπλοκα. Οσο είναι καθήκον του πολιτικού να βρίσκεται διαρκώς σε επιφυλακή και να ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι, να κοντοστέκεται στις τεκµηριωµένες σκευωρίες και να προσπερνάει τα µπαρµπούτσαλα, άλλο τόσο είναι και υποχρέωσή του να µην υιοθετεί τις θεωρίες συνωµοσίας ως φιλοσοφία ζωής και µπούσουλα για την πολιτική τακτική του. Η Πέµπτη Φάλαγγα µπορεί να υπάρχει ή να µην υπάρχει ή, ορθότερα, άλλοτε να υπάρχει και άλλοτε να µην υπάρχει. Μολαταύτα, η αντίληψη ότι διαρκώς υπάρχει και διαρκώς µας υπονοµεύει, αναπότρεπτα µας οδηγεί σε µια επικίνδυνη πνευµατική νωθρότητα.

Κλαψιάρικη µελωδία

Δείτε για παράδειγμα, τη συνέντευξη τις προάλλες του πρωθυπουργού στον Χατζηνικολάου. Καθώς χαίρει ακόµη υψηλής δηµοτικότητας, ο Τσίπρας είχε µια χρυσή ευκαιρία να κάνει την αυτοκριτική του και να πάρει µε το µέρος του το πιο δύσπιστο τµήµα της κοινής γνώµης. Απεναντίας, προτίµησε να παίξει τη γνωστή κλαψιάρικη µελωδία. Φταίνε οι εξωτερικοί εχθροί που µας κορόιδεψαν. Φταίνε και οι εσωτερικοί εχθροί που δρουν ως παραγγελιοδόχοι των εξωτερικών εχθρών. Το ίδιο µήνυµα -έναν ύµνο στην ανευθυνότητα, ουσιαστικά- στέλνει ο πρωθυπουργός και προς τον ψηφοφόρο: «∆εν φταις εσύ για την ψήφο σου. Φταίνε εκείνοι, ντόπιοι και ξένοι, που υποσκάπτουν την επιλογή σου».

Μπούµερανγκ

Θέλω να ελπίζωπως κάποιοι σύµβουλοί του τον έχουν πείσει ότι το κόλπο πάντα πιάνει, ούτως ώστε, προκειµένου να αλλάξει µια δική του πεποίθηση, να αλλάξει απλώς συµβούλους. Το κόλπο δεν πιάνει πάντα. Ακόµη χειρότερα. Το κόλπο µπορεί να στραφεί εναντίον σου ως µπούµερανγκ. Ο ψηφοφόρος µπορεί κάλλιστα αύριο να σκεφτεί: «∆εν φταίω εγώ για την ψήφο µου. Φταίνε εκείνοι που µε εξαπάτησαν. Εκείνοι που µου την υπεξαίρεσαν».