Δε γλιτώνει πουθενά ο Γιώργος Παπανδρέου. Αυτή τη φορά, ο πρώην πρωθυπουργός τ' άκουσε από Έλληνα φοιτητή που παρακολούθησε την ομιλία του στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Το βράδυ της Τετάρτης, ο πρώην πρωθυπουργός ήταν καλεσμένος του πανεπιστημίου της πόλης για να μιλήσει, γιατί άλλο, για την κρίση. «Η κρίση στην ευρωζώνη και ο ρόλος των προοδευτικών πολιτικών στην επίλυσή της», ήταν το θέμα.

Ο Γιώργος Παπανδρέου μίλησε για ένα θέμα που το ξέρει απ' την καλή κι από την ανάποδη, αρνήθηκε πως η Ελλάδα ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα κι άφησε ξανά αιχμές για τους Ευρωπαίους, με αφορμή και το περίφημο πια δημοψήφισμα.

Όταν η ομιλία του τελείωσε και ενώ οι φοιτητές αποχωρούσαν, ένας από αυτούς ακούγεται σε video που ανέβηξε στο YouTube να τον αποκαλεί «καραγκιόζη».

Δείτε το Video:

Παπανδρέου: Πρόβλημα δημοκρατίας στην Ευρώπη

Δριμεία κριτική στους Ευρωπαίους ηγέτες για την κατεύθυνση που έχει πάρει η ΕΕ ως προς το μοντέλο ανάπτυξης και τις προτεραιότητες πολιτικής της άσκησε ο Γιώργος Παπανδρέου από το Μάντσεστερ, όπου το βράδυ της Τετάρτης έδωσε την ετήσια διάλεξη του Κέντρου Αριστείας Ζαν Μονέ του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ. Ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε επίσης στο σκεπτικό της πρότασής του για δημοψήφισμα το 2011.

Τίτλος της διάλεξης – η έναρξη της οποίας καθυστέρησε για δύο ώρες λόγω αργοπορημένης απογείωσης του αεροσκάφους που μετέφερε τον πρώην πρωθυπουργό εξαιτίας της πυκνής ομίχλης στο Χίθροου - ήταν «Η κρίση στην ευρωζώνη και ο ρόλος της προοδευτικής πολιτικής στην επίλυσή της».

Ο κ. Παπανδρέου ανέφερε αρχικά ότι «η Ελλάδα έχει πρόβλημα, αλλά δεν είναι αυτή το πρόβλημα της ευρωζώνης». Όπως σημείωσε, η Ελλάδα απλώς έριξε φως στις βαθύτερες διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης. «Αλλά αυτό που κυριάρχησε ήταν η αφηγηματική ότι η Ελλάδα και η περιφέρεια ήταν το πρόβλημα και έτσι η λιτότητα έγινε και συνταγή και τιμωρία», πρόσθεσε.

Εκτίμησε ότι η λιτότητα δεν αντιμετώπισε τα πραγματικά προβλήματα των χωρών της περιφέρειας, σίγουρα όχι της Ελλάδας, καθώς τα ελλείμματα και τα χρέη ήταν «απλώς η κορυφή του παγόβουνου, το σύμπτωμα αντί το υποκείμενο αίτιο». Όπως συμπλήρωσε, «το πραγματικό πρόβλημα είναι αυτό της διακυβέρνησης - θα έλεγα η αποτυχία των δημοκρατικών θεσμών μας, η απουσία εποπτείας, η έλλειψη διαφάνειας, η κακή διανομή κονδυλίων αντί της έλλειψης κονδυλίων, η άνιση διανομή του πλούτου, οι πελατειακές σχέσεις αντί της αξιοκρατίας, ο έλεγχος της πολιτικής από συμφέροντα, η διαφθορά. Θα έλεγα ότι είχαμε έναν πελατειακό καπιταλισμό.

Προτεραιότητα της τρόικα λοιπόν θα έπρεπε να ήταν οι μεταρρυθμίσεις αντί της λιτότητας κάτι που έχουν καταλάβει αργά, αφού έχουν δημιουργηθεί βαθιές αδικίες».

Επίσης, πρόσθεσε, η λιτότητα δεν έχει αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά, συστημικά προβλήματα της ευρωζώνης, αλλά αντίθετα τα έχει ενισχύσει. Έκανε λόγο για ανεπαρκή έλεγχο από την Κομισιόν και λάθος σκεπτικό πολιτικής από την ΕΚΤ, ενώ τόνισε ότι πέντε χρόνια μετά την κρίση στη Γουόλ Στριτ η Ευρώπη δεν έχει επιλύσει τα τραπεζικά της προβλήματα, με αποτέλεσμα λίγες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Σημείωσε επίσης τον αρνητικό ρόλο της καταγραφής υπερβολικών πλεονασμάτων στον πυρήνα της ευρωζώνης.

Αναρωτήθηκε γιατί ξαφνικά στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με αναδυόμενες αγορές όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία κρίθηκε σωστό να αφαιρεθούν δίχτυα βασικής ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών, είτε στην υγεία, είτε στην εκπαίδευση, είτε στο κράτος πρόνοιας. «Ο πραγματικός πλούτος μεταφέρεται μακριά από τις κοινωνίες μας σε μια στρατόσφαιρα όπως οι φορολογικοί παράδεισοι, οι υπεράκτιες εταιρείες, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Βλέπουμε μία νέα ισορροπία στον πλούτο και την εξουσία μεν, αλλά υπέρ μιας παγκόσμιας ελίτ», είπε ο Γιώργος Παπανδρέου.

Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη μια εναλλακτικής βιώσιμης πράσινης ανάπτυξης με πράσινα ευρωομόλογα, υπερεθνικά δίκτυα ενέργειας και υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών και με επένδυση στο ευρωπαϊκό ανθρώπινο κεφάλαιο μέσα από έρευνα και καινοτομία. Σημείωσε ότι χρειάζεται μια πιο ισχυρή Ευρώπη, διότι η επανεθνοποίηση της πολιτικής είναι αδιέξοδη σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. «Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία καμία χώρα δεν μπορεί να σταθεί μόνη της», συμπλήρωσε. Τόνισε δε ότι βασική πρόκληση είναι να εξανθρωπιστεί η παγκοσμιοποίηση.

Ο κ. Παπανδρέου είπε ότι ένας βασικός λόγος για τον οποίο κάλεσε το 2011 σε δημοψήφισμα ήταν ότι θεωρεί αδήριτη ανάγκη το ευρωπαϊκό εγχείρημα να μην είναι των ελίτ αλλά των πολιτών.

Παραδέχθηκε ότι ο «καλός φίλος» του Νικολά Σαρκοζί ήταν «ιδιαίτερα εξοργισμένος» με την απόφασή του. «Στις Κάννες επανέλαβα την πεποίθησή μου ότι το δημοψήφισμα ήταν αναγκαίο για τη λαϊκή στήριξη στο σκληρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Ελλάδας. Ο Νικολά Σαρκοζί είπε ότι οι αγορές κάνουν σαν τρελές.

Εγώ απάντησα ότι η εμπιστοσύνη των αγορών δε θα διαρκέσει πολύ αν δεν έχουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Αυτό είναι η καρδιά του προβλήματος της Ευρώπης, πρόβλημα δημοκρατίας», είπε ο πρώην πρωθυπουργός. Σε ερώτηση που δέχθηκε μετά το πέρας της διάλεξής του σημείωσε ότι ποτέ δεν έχει πει ότι τα δημοψηφίσματα είναι πανάκεια.

«Στη συγκεκριμένη περίπτωση», συνέχισε αναφερόμενος στο κάλεσμά του για δημοψήφισμα το 2011, «είχα πολύ σαφή θέση – ότι μόλις είχαμε διαπραγματευτεί μία δεύτερη διάσωση και το κούρεμα και ότι ήξερα πως είχαμε υποχρεώσεις που δεν μπορούσαμε να εκπληρώσουμε χωρίς μια μεγαλύτερη συναίνεση εντός της Ελλάδας. Καθώς δεν μπορούσα να τη βρω από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και από συμφέροντα, ιδίως ολιγάρχες, ΜΜΕ κ.ο.κ., ένιωσα ότι έπρεπε να είχαμε μια απευθείας απόφαση από τους πολίτες.

Θα τη σεβόμουν όποια κι αν ήταν αν και πίστευα ότι μπορούσαμε να κερδίσουμε. Ο Σαρκοζί είπε ότι τα δημοψηφίσματα μπορούν να τα εκμεταλλευτούν διάφορες ομάδες και συμφώνησα ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ευκαιρία για ψήφο διαμαρτυρίας. Αλλά αν γνωρίζεις ότι είναι κάτι που αφορά άμεσα τα ζωτικά σου συμφέροντα, τις καταθέσεις, το μισθό σου, τότε οι πολίτες είναι σοφοί και θα αναζητήσουν, τουλάχιστον η πλειοψηφία, την απόφαση που είναι καλύτερη για εκείνους.

Πιστεύω στη σοφία του λαού, δεν είμαι σίγουρος αν ισχύει για όλους τους πολιτικούς», είπε ο πρώην πρωθυπουργός. Ρωτήθηκε επίσης γιατί ζήτησε το δημοψήφισμα το 2011 και όχι το 2010, απαντώντας ότι χρειαζόταν χρόνος για συζήτηση, τον οποίο δεν έδωσαν στην Ελλάδα οι αγορές και οι Ευρωπαίοι εταίροι.

Σημείωσε επίσης ότι το 2011 οι αγορές έλεγαν ότι «το όλο πράγμα δεν ήταν βιώσιμο» μέχρι που ο Μάριο Ντράγκι είπε πως η ΕΚΤ θα έκανε ό,τι χρειαζόταν για τη στήριξη του ενιαίου νομίσματος. «Αν είχε ειπωθεί αυτό το 2010, δε νομίζω ότι η Ελλάδα θα χρειαζόταν τη διάσωση», σχολίασε ο Γιώργος Παπανδρέου.

Ανέφερε δε ότι το Σεπτέμβριο του 2011 είχε συζητήσει στο Βερολίνο με την καγκελάριο Μέρκελ περί δημοψηφίσματος και ότι η Γερμανίδα καγκελάριος είχε πει ότι υπήρχε μια πιθανότητα και η Γερμανία να χρειαζόταν να πάει σε δημοψήφισμα για να εγκριθούν συνταγματικές αλλαγές που επέφερε η μεγαλύτερη ενσωμάτωση στην ΕΕ.

Σε άλλη ερώτηση αναφορικά με το πώς ενεπλάκη τελικά το ΔΝΤ στη διάσωση της Ελλάδας, ο κ. Παπανδρέου υπενθύμισε ότι αρχικά δεν υπήρχε ταμείο διάσωσης στο οποίο μπορούσε να απευθυνθεί η Ελλάδα αν χρειαζόταν χρήματα. Σημείωσε ότι υπήρχε μεγάλη αντίδραση από τη Γερμανία για τη δημιουργία του EFSF, καθώς μεταξύ άλλων ετίθετο ζήτημα ηθικού κινδύνου, παρά τις προειδοποιήσεις από τη Γαλλία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ περί αναλογιών με την υπόθεση της Lehman Brothers και περί κινδύνου διάδοσης της κρίσης.

Υπό αυτά τα δεδομένα ο κ. Παπανδρέου είπε ότι αποφάσισε να απευθυνθεί στο ΔΝΤ καθώς υπήρχε πρόνοια δυνατότητας μιας περιορισμένης οικονομικής βοήθειας σε χώρες όπως η Ελλάδα, αλλά και η τεχνική εξειδίκευση. Πρόσθεσε ότι αξιωματούχοι στην Ευρώπη όπως οι Σαρκοζί και Τρισέ δεν ήθελαν την ανάμιξη του ΔΝΤ, άλλοι όπως οι Ολλανδοί και εν μέρει οι Ισπανοί την προτιμούσαν, ενώ υπέρ της ανάμιξης του ΔΝΤ τάσσονταν και οι Ρώσοι στις επαφές τους με την ελληνική ηγεσία.

«Ήμουν σε μια κατάσταση που το ΔΝΤ ήταν το μοναδικό που υπήρχε. Δεν ήθελα το ΔΝΤ εντός, είχα πει ότι ήθελα μια ευρωπαϊκή λύση», σχολίασε ο κ. Παπανδρέου. Συμπλήρωσε ότι οι Γερμανοί υποστήριξαν την παρουσία του ΔΝΤ στην ελληνική διάσωση διότι η καγκελάριος Μέρκελ «δεν είχε εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή», αφού υπό την εποπτεία της η Ελλάδα βρέθηκε με υπέρογκο έλλειμμα.

Όπως πρόσθεσε ο πρώην Έλληνας πρωθυπουργός, η κα. Μέρκελ ένιωθε ότι υπήρχε η αίσθηση πως οι αποφάσεις της Κομισόν ήταν πολιτικά επηρεαζόμενες και ήθελε να πει στους Γερμανούς πολίτες ότι η διάσωση της Ελλάδας έπρεπε να γίνει διότι το είχαν πει οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ. Προς το τέλος των ερωταποκρίσεων με το περίπου 120μελές ακροατήριο, στην πλειοψηφία τους Έλληνες φοιτητές, ο κ. Παπανδρέου δέχθηκε φραστική επίθεση από ορισμένους εξ αυτών.