Τα 16 «κλειδιά» που ισχυροποιούν τις σχέσεις ΗΠΑ - Ελλάδας - Οι συμφωνίες που τέθηκαν επί τάπητος κατά την επίσκεψη Πομπέο
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Οι ΗΠΑ επιλέγουν την Ελλάδα όχι μόνο ως πυλώνα σταθερότητας, αλλά ως ηγέτιδα δύναμη στην περιοχή. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα που πέρασε μέσα από την τριήμερη επίσκεψη του Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα, του πρώτου Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών που επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη και του πρώτου που έρχεται δύο φορές στην Ελλάδα μέσα σε έναν χρόνο, χωρίς, μάλιστα, να επισκεφθεί παράλληλα την Τουρκία. Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις, συνέργειες και συνεργασίες στη χώρα μας είναι σε ιστορικά υψηλό επίπεδο και απλώνεται σε μια σειρά από τομείς.
ΑΜΥΝΑ
Στον τομέα της άμυνας, οι δύο χώρες συμφώνησαν να προχωρήσουν της αεροσκαφών και των πολεμικών της πλοίων, όχι μόνο σε αμερικανικές εγκαταστάσεις, αλλά σε όλες τις χώρες που έχουν συνάψει αντίστοιχη συμφωνία με τις ΗΠΑ, χωρίς την απαίτηση για άμεση ή προπληρωμένη καταβολή της αξίας των καυσίμων.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Στον τομέα της ενέργειας, η επίσκεψη Πομπέο, συνοδεία του υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ενέργειας, Φράνσις Φάνον, και του έτερου υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, Φίλιπ Ρίκερ, επισφράγισε το έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον για τη μετατροπή της Βόρειας Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, έναν στόχο που έχει θέσει η ελληνική κυβέρνηση. Οι συζητήσεις που έγιναν με τον υπουργό Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, και τον υφυπουργό Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη συνοψίζονται σε πέντε μείζονα διακρατικά ενεργειακά έργα που υποστηρίζουν τον στόχο αυτό και στα οποία επικεντρώθηκαν οι συζητήσεις κορυφής την περασμένη Δευτέρα: Ο αγωγός φυσικού αερίου TAP, που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εμπορική λειτουργία μέσα στους επόμενους μήνες. Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, που θα είναι έτοιμος μέχρι το τέλος του 2021. Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας. Το FSRU Αλεξανδρούπολης, που σχεδιάζεται να ξεκινήσει την εμπορική του λειτουργία στις αρχές του 2023. Η αναβάθμιση του υφιστάμενου αγωγού πετρελαίου μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδειξαν για ακόμα μία φορά τη σημασία που αποδίδουν στη διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων ενέργειας προς την Ευρώπη, ώστε να μην εξαρτάται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία και από την Gazprom. Στο ίδιο πλαίσιο, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ενεργά τις πρωτοβουλίες ενεργειακής συνεργασίας που αναπτύσσονται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το σχήμα 3+1 (Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ και ΗΠΑ) και το East Med Gas Forum, που στις 22 Σεπτεμβρίου έγινε διεθνής οργανισμός.
Η πλωτή βάση αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη είναι έργο στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ, που θέλουν να αξιοποιήσουν τη βάση αυτή ως βασικό σημείο μεταφοράς αμερικανικού φυσικού αερίου προς την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αλεξανδρούπολη είναι σε τροχιά να γίνει όχι μόνο περιφερειακός ενεργειακός κόμβος, αλλά και κόμβος μεταφορών, άμυνας και ασφάλειας, με τη γεωστρατηγική θέση του λιμανιού, των σιδηροδρομικών και των οδικών δικτύων που τροφοδοτούν τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, και ένα εμπορικό κέντρο και logistics με την επερχόμενη ιδιωτικοποίηση του λιμένα Αλεξανδρούπολης. Το αμερικανικό επενδυτικό ταμείο Black Summit Financial -που ήταν παρόν στις συζητήσεις στη Θεσσαλονίκη με τον Ελληνοαμερικανό Τζον Χαραλαμπάκη, στέλεχός της- πρωτοστατεί με μια ισχυρή κοινοπραξία και αναμένεται να οι συζητήσεις για εφαρμογή και αναβάθμιση στη Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας - ΗΠΑ, η οποία απλώνει τη δράση της και στον χώρο της αμυντικής βιομηχανίας, με αιχμή τον εκσυγχρονισμό των 84 F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας σε Viper, αλλά και με κοινά προγράμματα για σημαντικές επενδύσεις σε ελληνικά ναυπηγεία. Τον κύριο λόγο στις συζητήσεις αυτές έχει ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας. Τη σπουδαιότερη, βέβαια, συμφωνία στον τομέα αυτό αποτελεί η στρατηγική αναβάθμιση της Κρήτης στην Ανατολική Μεσόγειο, με το μόνιμο ελλιμενισμό του αμερικανικού ελικοπτεροφόρου USS Hershel «Woody» Williams στη βάση της Σούδας. Παράλληλα, με τη Συμφωνία Απόκτησης και Αμοιβαίας Εξυπηρέτησης, που κυρώθηκε από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής την ημέρα της επίσκεψης Πομπέο στη Θεσσαλονίκη, η χώρα μας αποκτά τη δυνατότητα για ανεφοδιασμό των μαχητικών υποβάλουν προσφορές στα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Εκτός των υφυπουργών Φάνον και Ρίκερ, τον Μάικ Πομπέο συνόδευε και ο υφυπουργός Αμυνας, αρμόδιος για θέματα Τεχνολογίας, Μάικλ Κράτσιος, που ήδη από πέρυσι το φθινόπωρο στην Ουάσινγκτον είχε ξεκινήσει τις συζητήσεις με τον Έλληνα υφυπουργό Ανάπτυξης, Χρίστο Δήμα, για την εμβάθυνση των σχέσεων των δύο χωρών σε θέματα τεχνολογίας. Στη Θεσσαλονίκη υπεγράφη σημαντική συμφωνία (Science and Technology Agreement) με τον υπουργό Ανάπτυξης, Αδωνι Γεωργιάδη, που θέτει τις βάσεις για εκτεταμένη συνεργασία σε επίπεδο ερευνητικό, επιστημονικό και εμπορικό μεταξύ των δύο χωρών στα ζητήματα τεχνολογίας. Η συμφωνία προβλέπει να δημιουργηθεί κοινή επιτροπή για να επιταχύνει τη συνεργασία στο κομμάτι αυτό, αλλά και ενέργειες όπως η απαλλαγή από φόρους και δασμούς σε προϊόντα που αφορούν τη συνεργασία αυτή. Από τις συζητήσεις των κ. Πομπέο, Κράτσιος, Γεωργιάδη και Δήμα προκύπτει ότι μια σειρά από σημαντικές αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας υλοποιούνται και θα αναβαθμιστούν έτι περαιτέρω στην Ελλάδα. Στο ψηφιακό κέντρο τεχνολογίας και καινοτομίας που έχει δημιουργήσει η Pfizer στη Θεσσαλονίκη η αμερικανική εταιρεία θα προχωρήσει στην πρόσληψη περίπου 200 επιστημόνων έως το τέλος του 2020. Επίσης, στοχεύει να μετατρέψει το κέντρο αυτό σε παγκόσμιο κόμβο για Τεχνητή Νοημοσύνη και μεγάλα δεδομένα.
H Cisco επενδύει πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ για το Διεθνές Κέντρο Επιτάχυνσης Ψηφιακού Μετασχηματισμού στον χώρο των Παλαιών Σφαγείων στη Θεσσαλονίκη. Η Microsoft αγόρασε πρόσφατα την ελληνική Softomotive, εταιρεία που δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη λογισμικού ρομποτικής αυτοματοποίησης διαδικασιών σε επιχειρήσεις, ενώ ετοιμάζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, για νέα μεγάλη επένδυση στην Ελλάδα.
Η εισηγμένη στο NASDAQ εταιρεία Applied Materials εξαγόρασε την άνοιξη τη Think Silicon, με έδρα την Πάτρα, εταιρεία που εξειδικεύεται στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη επεξεργαστών γραφικών (GPU) υψηλών επιδόσεων και πολύ χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ η γνωστή εταιρεία τεχνολογίας Ansys προχωρά στην επέκταση του κέντρου Ερευνας και Ανάπτυξης που διατηρεί στην Αθήνα. Τέλος, η Tesla, η διάσημη εταιρεία του Ελον Μασκ, δημιουργεί κέντρο Ερευνας και Ανάπτυξης στην Αθήνα, με έμφαση σε συστήματα μετάδοσης κίνησης, ενώ στην ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα επενδύει και η Blink Charging, που έχει αρχίσει να αναπτύσσει δίκτυο φορτιστών ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη τη χώρα.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 3/10
ΑΜΥΝΑ
Στον τομέα της άμυνας, οι δύο χώρες συμφώνησαν να προχωρήσουν της αεροσκαφών και των πολεμικών της πλοίων, όχι μόνο σε αμερικανικές εγκαταστάσεις, αλλά σε όλες τις χώρες που έχουν συνάψει αντίστοιχη συμφωνία με τις ΗΠΑ, χωρίς την απαίτηση για άμεση ή προπληρωμένη καταβολή της αξίας των καυσίμων.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Στον τομέα της ενέργειας, η επίσκεψη Πομπέο, συνοδεία του υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ενέργειας, Φράνσις Φάνον, και του έτερου υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, Φίλιπ Ρίκερ, επισφράγισε το έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον για τη μετατροπή της Βόρειας Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, έναν στόχο που έχει θέσει η ελληνική κυβέρνηση. Οι συζητήσεις που έγιναν με τον υπουργό Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, και τον υφυπουργό Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη συνοψίζονται σε πέντε μείζονα διακρατικά ενεργειακά έργα που υποστηρίζουν τον στόχο αυτό και στα οποία επικεντρώθηκαν οι συζητήσεις κορυφής την περασμένη Δευτέρα: Ο αγωγός φυσικού αερίου TAP, που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εμπορική λειτουργία μέσα στους επόμενους μήνες. Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, που θα είναι έτοιμος μέχρι το τέλος του 2021. Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας. Το FSRU Αλεξανδρούπολης, που σχεδιάζεται να ξεκινήσει την εμπορική του λειτουργία στις αρχές του 2023. Η αναβάθμιση του υφιστάμενου αγωγού πετρελαίου μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδειξαν για ακόμα μία φορά τη σημασία που αποδίδουν στη διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων ενέργειας προς την Ευρώπη, ώστε να μην εξαρτάται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία και από την Gazprom. Στο ίδιο πλαίσιο, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ενεργά τις πρωτοβουλίες ενεργειακής συνεργασίας που αναπτύσσονται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το σχήμα 3+1 (Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ και ΗΠΑ) και το East Med Gas Forum, που στις 22 Σεπτεμβρίου έγινε διεθνής οργανισμός.
Η πλωτή βάση αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη είναι έργο στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ, που θέλουν να αξιοποιήσουν τη βάση αυτή ως βασικό σημείο μεταφοράς αμερικανικού φυσικού αερίου προς την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αλεξανδρούπολη είναι σε τροχιά να γίνει όχι μόνο περιφερειακός ενεργειακός κόμβος, αλλά και κόμβος μεταφορών, άμυνας και ασφάλειας, με τη γεωστρατηγική θέση του λιμανιού, των σιδηροδρομικών και των οδικών δικτύων που τροφοδοτούν τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, και ένα εμπορικό κέντρο και logistics με την επερχόμενη ιδιωτικοποίηση του λιμένα Αλεξανδρούπολης. Το αμερικανικό επενδυτικό ταμείο Black Summit Financial -που ήταν παρόν στις συζητήσεις στη Θεσσαλονίκη με τον Ελληνοαμερικανό Τζον Χαραλαμπάκη, στέλεχός της- πρωτοστατεί με μια ισχυρή κοινοπραξία και αναμένεται να οι συζητήσεις για εφαρμογή και αναβάθμιση στη Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας - ΗΠΑ, η οποία απλώνει τη δράση της και στον χώρο της αμυντικής βιομηχανίας, με αιχμή τον εκσυγχρονισμό των 84 F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας σε Viper, αλλά και με κοινά προγράμματα για σημαντικές επενδύσεις σε ελληνικά ναυπηγεία. Τον κύριο λόγο στις συζητήσεις αυτές έχει ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας. Τη σπουδαιότερη, βέβαια, συμφωνία στον τομέα αυτό αποτελεί η στρατηγική αναβάθμιση της Κρήτης στην Ανατολική Μεσόγειο, με το μόνιμο ελλιμενισμό του αμερικανικού ελικοπτεροφόρου USS Hershel «Woody» Williams στη βάση της Σούδας. Παράλληλα, με τη Συμφωνία Απόκτησης και Αμοιβαίας Εξυπηρέτησης, που κυρώθηκε από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής την ημέρα της επίσκεψης Πομπέο στη Θεσσαλονίκη, η χώρα μας αποκτά τη δυνατότητα για ανεφοδιασμό των μαχητικών υποβάλουν προσφορές στα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Εκτός των υφυπουργών Φάνον και Ρίκερ, τον Μάικ Πομπέο συνόδευε και ο υφυπουργός Αμυνας, αρμόδιος για θέματα Τεχνολογίας, Μάικλ Κράτσιος, που ήδη από πέρυσι το φθινόπωρο στην Ουάσινγκτον είχε ξεκινήσει τις συζητήσεις με τον Έλληνα υφυπουργό Ανάπτυξης, Χρίστο Δήμα, για την εμβάθυνση των σχέσεων των δύο χωρών σε θέματα τεχνολογίας. Στη Θεσσαλονίκη υπεγράφη σημαντική συμφωνία (Science and Technology Agreement) με τον υπουργό Ανάπτυξης, Αδωνι Γεωργιάδη, που θέτει τις βάσεις για εκτεταμένη συνεργασία σε επίπεδο ερευνητικό, επιστημονικό και εμπορικό μεταξύ των δύο χωρών στα ζητήματα τεχνολογίας. Η συμφωνία προβλέπει να δημιουργηθεί κοινή επιτροπή για να επιταχύνει τη συνεργασία στο κομμάτι αυτό, αλλά και ενέργειες όπως η απαλλαγή από φόρους και δασμούς σε προϊόντα που αφορούν τη συνεργασία αυτή. Από τις συζητήσεις των κ. Πομπέο, Κράτσιος, Γεωργιάδη και Δήμα προκύπτει ότι μια σειρά από σημαντικές αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας υλοποιούνται και θα αναβαθμιστούν έτι περαιτέρω στην Ελλάδα. Στο ψηφιακό κέντρο τεχνολογίας και καινοτομίας που έχει δημιουργήσει η Pfizer στη Θεσσαλονίκη η αμερικανική εταιρεία θα προχωρήσει στην πρόσληψη περίπου 200 επιστημόνων έως το τέλος του 2020. Επίσης, στοχεύει να μετατρέψει το κέντρο αυτό σε παγκόσμιο κόμβο για Τεχνητή Νοημοσύνη και μεγάλα δεδομένα.
H Cisco επενδύει πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ για το Διεθνές Κέντρο Επιτάχυνσης Ψηφιακού Μετασχηματισμού στον χώρο των Παλαιών Σφαγείων στη Θεσσαλονίκη. Η Microsoft αγόρασε πρόσφατα την ελληνική Softomotive, εταιρεία που δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη λογισμικού ρομποτικής αυτοματοποίησης διαδικασιών σε επιχειρήσεις, ενώ ετοιμάζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, για νέα μεγάλη επένδυση στην Ελλάδα.
Η εισηγμένη στο NASDAQ εταιρεία Applied Materials εξαγόρασε την άνοιξη τη Think Silicon, με έδρα την Πάτρα, εταιρεία που εξειδικεύεται στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη επεξεργαστών γραφικών (GPU) υψηλών επιδόσεων και πολύ χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ η γνωστή εταιρεία τεχνολογίας Ansys προχωρά στην επέκταση του κέντρου Ερευνας και Ανάπτυξης που διατηρεί στην Αθήνα. Τέλος, η Tesla, η διάσημη εταιρεία του Ελον Μασκ, δημιουργεί κέντρο Ερευνας και Ανάπτυξης στην Αθήνα, με έμφαση σε συστήματα μετάδοσης κίνησης, ενώ στην ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα επενδύει και η Blink Charging, που έχει αρχίσει να αναπτύσσει δίκτυο φορτιστών ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη τη χώρα.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 3/10
