Έντονη πολιτική αντιπαράθεση τόσο στην Αθήνα όσο και στις Βρυξέλλες έχει ξεσπάσει γύρω από τα ευρήματα της επιτροπής PEGA μετά την επίσκεψή της στην Ελλάδα και τη σειρά επαφών που είχαν τα μέλη της εδώ. Πρόκειται για την επιτροπή που έχει συστήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «για τη διερεύνηση της χρήσης του λογισμικού Pegasus και αντίστοιχου κατασκοπευτικού λογισμικού παρακολούθησης».

Ο Γερούν Λέναερς, Ολλανδός ευρωβουλευτής και πρόεδρος της PEGA, μιλά αποκλειστικά στα «Π» για τις συναντήσεις της Eυρωκοινοβουλευτικής Eπιτροπής στην Αθήνα, την πρωτοβουλία της συναδέλφου του Σοφί Ιν ’τ Βελντ να παραχωρήσει συνέντευξη Τύπου και να παρουσιάσει τα προκαταρκτικά συμπεράσματα της επίσκεψης, αλλά και για τη χρήση παράνομων λογισμικών παρακολούθησης στην Ευρώπη. Αναλυτικά η συνέντευξη του προέδρου της επιτροπής PEGA έχει ως εξής:

Ποια συμπεράσματα βγάζετε από την επίσκεψη της επιτροπής PEGA στην Ελλάδα;

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας στην Ελλάδα είχαμε πολλές εποικοδομητικές συζητήσεις με εκπροσώπους της κυβέρνησης, δημοσιογράφους και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Δεν βρήκαμε καμία σαφή απόδειξη διαφθοράς ή το είδος των αυταρχικών πρακτικών που παρατηρήσαμε στην Πολωνία και οι οποίες φέρεται να συμβαίνουν στην Ουγγαρία, αλλά πρέπει να γίνει μια μεγαλύτερη προσπάθεια για τη διασφάλιση της διαφάνειας. Οποιοσδήποτε ισχυρισμός κατάχρησης παρακολούθησης πρέπει να διερευνηθεί εις βάθος και πρέπει να μπουν οι απαραίτητες δικλίδες ασφαλείας. Είμαι χαρούμενος που, σε αντίθεση με κάποιες άλλες χώρες, η κυβέρνηση της Ελλάδας έκανε προσπάθεια να συνεργαστεί ενεργά με την επιτροπή PEGA και απάντησε στις ερωτήσεις μας. Μοιράστηκαν μαζί μας τις προτάσεις τους για μεταρρυθμίσεις, οι οποίες μπορούν να ενισχύσουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών. Θα αποτελέσουν αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης τους προσεχείς μήνες. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να βελτιώσουν τη διαφάνεια και να διασφαλίσουν την απαραίτητη δικαστική επίβλεψη στη χρήση μέσων παρακολούθησης. Αναμένουμε να δούμε συγκεκριμένη νομοθεσία και πολιτικές να εφαρμόζονται.

Η εισηγήτρια της επιτροπής, Σοφί Ιν’τ Βελντ, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου και παρουσίασε τα αποτελέσματα της αποστολής σας. Ήταν μια ομόφωνη απόφαση της επιτροπής και αυτό που παρουσιάστηκε είναι τα τελικά αποτελέσματα; Αν όχι, πότε θα ολοκληρωθεί η έκθεση και θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα;

Η εισηγήτρια παρουσίασε την Τρίτη 8 Νοεμβρίου ένα πρώτο προσχέδιο της έκθεσης. Αυτό μοιράστηκε στα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής PEGA λίγες ώρες πριν διεξαχθεί η συνέντευξη Τύπου. Δεν είναι η τελική εκδοχή και δεν μπορεί -σε αυτό το σημείο- να εκληφθεί ως το κείμενο συμπερασμάτων ή η θέση της επιτροπής PEGA συνολικά. Όλα τα μέλη της επιτροπής θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τροποποιήσεις στο προσχέδιο της έκθεσης. Μόνο το τελικό σχέδιο και οι προτάσεις, όπως θα υιοθετηθούν στο τέλος της περιόδου της δραστηριοποίησής μας, εκπροσωπούν τη θέση του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνολικά. Είναι σημαντικό οι διαβουλεύσεις πάνω στα ευρήματα της επιτροπής μας να διεξάγονται κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της επιτροπής, όπου όλες οι πολιτικές ομάδες μπορούν να παρουσιάσουν τις απόψεις τους πάνω σε όλα τα σχετικά θέματα της δουλειάς μας. Η παρουσίαση του προσχεδίου της έκθεσης της επιτροπής PEGA είναι προς το παρόν προγραμματισμένη για τις 28 Νοεμβρίου 2022. Η εντολή για την επιτροπή έρευνας PEGA δόθηκε από το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10 Μαρτίου, αλλά η επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει μια παράταση τριών μηνών. Η τελική προθεσμία για την ολοκλήρωση του έργου μας θα είναι, συνεπώς, στο τέλος του Ιουλίου του 2023.

Η εισηγήτρια της επιτροπής παρουσίασε την Τρίτη 8 Νοεμβρίου ένα πρώτο προσχέδιο της έκθεσης. Δεν είναι η τελική εκδοχή και δεν μπορεί -σε αυτό το σημείο- να εκληφθεί ως το κείμενο συμπερασμάτων ή η θέση της επιτροπής PEGA συνολικά

Υπάρχει εκτεταμένη χρήση του Pegasus, του Predator και άλλων εργαλείων παρακολούθησης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ποιο είναι το βάθος του προβλήματος και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Ερευνούμε επί του παρόντος το εύρος της χρήσης του Pegasus και άλλου αντίστοιχου λογισμικού παρακολούθησης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, επομένως είναι πολύ νωρίς να βγάλουμε κάποια οριστικά συμπεράσματα. Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι πολλά κράτη-μέλη χρησιμοποιούν τέτοιου είδους λογισμικό παρακολούθησης. H NSO (σ.σ.: πρόκειται για την NSO Group Technologies, ισραηλινή εταιρεία τεχνολογίας, που διαθέτει το Pegasus) έχει πει ότι υπάρχουν 14 κράτη-μέλη της Ε.Ε. που έχουν προμηθευτεί το Pegasus, από τα οποία δύο έχουν ανασταλεί. Αλλά, φυσικά, και το Predator και άλλα λογισμικά παρακολούθησης χρησιμοποιούνται. Όταν ένα τέτοιο λογισμικό χρησιμοποιείται παράνομα, έχει επιζήμιο αποτέλεσμα στο κράτος Δικαίου και στη δημοκρατία. Συνεπώς, αποτελεί ένα ζήτημα κράτους Δικαίου, που απαιτεί δράση από τον επίτροπο της Ε.Ε. για τη Δικαιοσύνη, Ντιντιέ Ρέιντερς. Καθώς δεν υπάρχει καμία ρύθμιση για τη χρήση τέτοιου λογισμικού, δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Ειδικά επειδή οι κυβερνήσεις που επωφελούνται από την παράνομη χρήση λογισμικού παρακολούθησης δεν επιβάλλουν κανόνες στους εαυτούς τους.