Οδεύοντας προς µια ασταθή πολιτική σκακιέρα
Γράφει ο δρ Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος*
Η«Χαµάς» διέπραξε τροµοκρατικά εγκλήµατα µε σκαιότατο τρόπο. Και µαζί και οι οµάδες οι οποίες ακολούθησαν τη «Χαµάς», µικρότερες µεν, θανάσιµες δε. Και εδώ πρέπει να το αναφέρουµε: Είχαν στόχο τη µαζική δολοφονία και µόνο. Οχι τον εκφοβισµό. Οχι την επιθυµητή από τους Παλαιστινίους απελευθέρωση εδαφών. Τορπιλίστηκε προς το παρόν η πιθανότητα µιας πραγµατικής ειρήνης, ενώ λάδι στη φωτιά ρίχνει η συνεχιζόµενη διαδικασία, οι εκατέρωθεν επιθέσεις. Υπάρχει περίπτωση µιας πιθανής σύγκρουσης περιφερειακών -και όχι µόνο- δυνάµεων µε το Ισραήλ, σε περίπτωση που εισβάλει χερσαίως. Ετσι, διαπιστώνουµε πως σε περίπτωση εµπλοκής άλλων µερών, η κατάσταση αυτή δεν θα περικλειστεί µόνο στην περιοχή της Γάζας.
Γι’ αυτό και η πρόσφατη πρωτοβουλία, να γίνει συνάντηση στην Αίγυπτο για το µέλλον της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Υπάρχει προσπάθεια διαπραγµάτευσης για παύση των εχθροπραξιών κατ' αρχάς. Ταυτοχρόνως, πιθανώς να αναβιώσει και να ενισχυθεί η συζήτηση για µια πιθανή λύση στο Παλαιστινιακό, ωστόσο µε νέο πλαίσιο, µε περισσότερα µέλη της ευρύτερης περιοχής και κοινότητας, που να µπορούν ωστόσο να συνοµιλήσουν και όχι να «τορπιλίσουν». Τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου 2023 χρήζουν ακόµα καταγγελίας και απόρριψης από όλους. Αλλά υπάρχουν τάσεις τα γεγονότα αυτά να ξεχαστούν. Ωστόσο, αυτή είναι η 11η Σεπτεµβρίου για το Ισραήλ. Και το Ισραήλ θα συνεχίσει να αντιδρά στρατιωτικά, κάτι που κάνει από την 8η Οκτωβρίου 2023.
∆εν θα σταµατήσει έτσι, απλά. Είναι ξεκάθαρος ο στόχος. Ετσι αντέδρασαν και οι ΗΠΑ. Το αποτέλεσµα ωστόσο δεν είναι δεδοµένο. Για το Ισραήλ, η «Χαµάς» είναι θέµα προτεραιότητας. Στο µεταξύ, η αρχιτεκτονική ασφαλείας της χώρας θα αλλάξει. Αναµένεται να υπάρξουν πολιτικές αλλαγές, καθώς και η προσέγγιση στα θέµατα περιφέρειας και ασφάλειας. Η εµπλοκή µεγάλων και περιφερειακών δυνάµεων, στο µεταξύ, δεν είναι καλός οιωνός.
Το ανθρωπιστικό θέµα που προκύπτει πλέον, µε εκτοπισµένους Παλαιστινίους σε µια πιθανή ολική επίθεση, πιθανώς να σηµάνει πολλές γεωπολιτικές αλλαγές, αλλά και γενικότερη γενίκευση επιθέσεων. Ακόµα γίνονται διαπραγµατεύσεις, κυρίως για το ποιος θα τους δεχτεί. Η εφοδιαστική αλυσίδα προετοιµασίας του πολέµου, στο µεταξύ, ολοκληρώνεται. Τα γεγονότα επηρεάζουν και το διεθνές περιβάλλον, που βάλλεται, από την Ουκρανία και την Αρµενία µέχρι το Ιράκ και τη Συρία, την Αφρική, την Υεµένη και τώρα και την περιοχή µας. Κάνουν το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον ακόµα πιο ασταθές, σε µια χρονική περίοδο γενικότερης ανασφάλειας και αστάθειας. Μια πιθανή επίθεση θα αλλάξει άρδην τη νοτιοανατολική µεσογειακή πολιτική σκακιέρα. ∆εν είναι τυχαία η παρουσία δυνάµεων του ΝΑΤΟ: ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία. Που ήρθαν για να µείνουν.
Το µεγάλο στοίχηµα τώρα για το Ισραήλ και τους συµµάχους του είναι το κενό ασφαλείας να γίνει ευκαιρία. Το Ισραήλ προ εισβολής θα ζητήσει την άνευ όρων παράδοση όλων της «Χαµάς», του στρατιωτικού και πολιτικού σκέλους, µε ονόµατα. Αλλά δεν θα παραδοθεί κανείς. Στο µεταξύ, συνεχίζουν τις απροκάλυπτες επιθέσεις η «Χαµάς» και η «Χεζµπολάχ» πλέον. Το Ισραήλ ισοπεδώνει βασικές υποδοµές για την όποια, και όποτε γίνει, αρχή της χερσαίας επίθεσης. Ισως «στείλει» Παλαιστινίους στην Αίγυπτο. Ωστόσο, περιπλέκονται τα πράγµατα αφενός µε το Σινά και αφετέρου µε την Τουρκία, που θα επικαλεστεί το Ανθρωπιστικό και θα µας «εκπλήξει» µε προτάσεις να µεταφέρουν εκτοπισµένους σε «τουρκικό έδαφος», βλέποντας τα Κατεχόµενα. Χρειάζεται µια σοβαρή λύση.
Η Ιορδανία για ακόµα µία φορά θα δεχτεί εκτοπισµένους, αλλά συγκεκριµένους, και η Ευρώπη πιθανώς επίσης, µε αρχή τους χριστιανούς Παλαιστινίους. Η Παλαιστινιακή Αρχή είναι πραγµατικά χαµένη. Η επιδίωξη τώρα είναι συγκεκριµένοι στόχοι, µε µειωµένο ανθρώπινο κόστος εκατέρωθεν. Αλλά η εχθροπραξία δεν θα σταµατήσει. Αναβαθµίζεται σε έναν πόλεµο χωρίς τέλος. Υβριδικό και ασύµµετρο.
* Αναπληρωτής καθηγητής ∆ιεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, πρόεδρος του Τµήµατος Ιστορίας, Πολιτικής και ∆ιεθνών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Νεαπόλεως, Πάφος, πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή
Η«Χαµάς» διέπραξε τροµοκρατικά εγκλήµατα µε σκαιότατο τρόπο. Και µαζί και οι οµάδες οι οποίες ακολούθησαν τη «Χαµάς», µικρότερες µεν, θανάσιµες δε. Και εδώ πρέπει να το αναφέρουµε: Είχαν στόχο τη µαζική δολοφονία και µόνο. Οχι τον εκφοβισµό. Οχι την επιθυµητή από τους Παλαιστινίους απελευθέρωση εδαφών. Τορπιλίστηκε προς το παρόν η πιθανότητα µιας πραγµατικής ειρήνης, ενώ λάδι στη φωτιά ρίχνει η συνεχιζόµενη διαδικασία, οι εκατέρωθεν επιθέσεις. Υπάρχει περίπτωση µιας πιθανής σύγκρουσης περιφερειακών -και όχι µόνο- δυνάµεων µε το Ισραήλ, σε περίπτωση που εισβάλει χερσαίως. Ετσι, διαπιστώνουµε πως σε περίπτωση εµπλοκής άλλων µερών, η κατάσταση αυτή δεν θα περικλειστεί µόνο στην περιοχή της Γάζας.
Γι’ αυτό και η πρόσφατη πρωτοβουλία, να γίνει συνάντηση στην Αίγυπτο για το µέλλον της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Υπάρχει προσπάθεια διαπραγµάτευσης για παύση των εχθροπραξιών κατ' αρχάς. Ταυτοχρόνως, πιθανώς να αναβιώσει και να ενισχυθεί η συζήτηση για µια πιθανή λύση στο Παλαιστινιακό, ωστόσο µε νέο πλαίσιο, µε περισσότερα µέλη της ευρύτερης περιοχής και κοινότητας, που να µπορούν ωστόσο να συνοµιλήσουν και όχι να «τορπιλίσουν». Τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου 2023 χρήζουν ακόµα καταγγελίας και απόρριψης από όλους. Αλλά υπάρχουν τάσεις τα γεγονότα αυτά να ξεχαστούν. Ωστόσο, αυτή είναι η 11η Σεπτεµβρίου για το Ισραήλ. Και το Ισραήλ θα συνεχίσει να αντιδρά στρατιωτικά, κάτι που κάνει από την 8η Οκτωβρίου 2023.
∆εν θα σταµατήσει έτσι, απλά. Είναι ξεκάθαρος ο στόχος. Ετσι αντέδρασαν και οι ΗΠΑ. Το αποτέλεσµα ωστόσο δεν είναι δεδοµένο. Για το Ισραήλ, η «Χαµάς» είναι θέµα προτεραιότητας. Στο µεταξύ, η αρχιτεκτονική ασφαλείας της χώρας θα αλλάξει. Αναµένεται να υπάρξουν πολιτικές αλλαγές, καθώς και η προσέγγιση στα θέµατα περιφέρειας και ασφάλειας. Η εµπλοκή µεγάλων και περιφερειακών δυνάµεων, στο µεταξύ, δεν είναι καλός οιωνός.
Το ανθρωπιστικό θέµα που προκύπτει πλέον, µε εκτοπισµένους Παλαιστινίους σε µια πιθανή ολική επίθεση, πιθανώς να σηµάνει πολλές γεωπολιτικές αλλαγές, αλλά και γενικότερη γενίκευση επιθέσεων. Ακόµα γίνονται διαπραγµατεύσεις, κυρίως για το ποιος θα τους δεχτεί. Η εφοδιαστική αλυσίδα προετοιµασίας του πολέµου, στο µεταξύ, ολοκληρώνεται. Τα γεγονότα επηρεάζουν και το διεθνές περιβάλλον, που βάλλεται, από την Ουκρανία και την Αρµενία µέχρι το Ιράκ και τη Συρία, την Αφρική, την Υεµένη και τώρα και την περιοχή µας. Κάνουν το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον ακόµα πιο ασταθές, σε µια χρονική περίοδο γενικότερης ανασφάλειας και αστάθειας. Μια πιθανή επίθεση θα αλλάξει άρδην τη νοτιοανατολική µεσογειακή πολιτική σκακιέρα. ∆εν είναι τυχαία η παρουσία δυνάµεων του ΝΑΤΟ: ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία. Που ήρθαν για να µείνουν.
Το µεγάλο στοίχηµα τώρα για το Ισραήλ και τους συµµάχους του είναι το κενό ασφαλείας να γίνει ευκαιρία. Το Ισραήλ προ εισβολής θα ζητήσει την άνευ όρων παράδοση όλων της «Χαµάς», του στρατιωτικού και πολιτικού σκέλους, µε ονόµατα. Αλλά δεν θα παραδοθεί κανείς. Στο µεταξύ, συνεχίζουν τις απροκάλυπτες επιθέσεις η «Χαµάς» και η «Χεζµπολάχ» πλέον. Το Ισραήλ ισοπεδώνει βασικές υποδοµές για την όποια, και όποτε γίνει, αρχή της χερσαίας επίθεσης. Ισως «στείλει» Παλαιστινίους στην Αίγυπτο. Ωστόσο, περιπλέκονται τα πράγµατα αφενός µε το Σινά και αφετέρου µε την Τουρκία, που θα επικαλεστεί το Ανθρωπιστικό και θα µας «εκπλήξει» µε προτάσεις να µεταφέρουν εκτοπισµένους σε «τουρκικό έδαφος», βλέποντας τα Κατεχόµενα. Χρειάζεται µια σοβαρή λύση.
Η Ιορδανία για ακόµα µία φορά θα δεχτεί εκτοπισµένους, αλλά συγκεκριµένους, και η Ευρώπη πιθανώς επίσης, µε αρχή τους χριστιανούς Παλαιστινίους. Η Παλαιστινιακή Αρχή είναι πραγµατικά χαµένη. Η επιδίωξη τώρα είναι συγκεκριµένοι στόχοι, µε µειωµένο ανθρώπινο κόστος εκατέρωθεν. Αλλά η εχθροπραξία δεν θα σταµατήσει. Αναβαθµίζεται σε έναν πόλεµο χωρίς τέλος. Υβριδικό και ασύµµετρο.
* Αναπληρωτής καθηγητής ∆ιεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, πρόεδρος του Τµήµατος Ιστορίας, Πολιτικής και ∆ιεθνών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Νεαπόλεως, Πάφος, πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή