Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου - Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Τα Μνημόνια και η παγκόσμια οικονομική κρίση, που ξεκίνησε το 2008, «καταπίνουν» διαδοχικά κόμματα, πρωθυπουργούς και υπουργούς Οικονομικών, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων αφανίζεται πολιτικά και ενίοτε βρίσκεται στο εδώλιο του Ειδικού Δικαστηρίου. Από τον Γιώργο Αλογοσκούφη μέχρι τον Γιάνη Βαρουφάκη, η προσωνυμία «τσάρος της οικονομίας» απώλεσε την αίγλη της και πλην του Γιάννη Στουρνάρα, που μετακινήθηκε στη διοίκηση της Τραπέζης της Ελλάδος, οι υπόλοιποι απαξιώθηκαν σε εγχώριο και κυρίως σε διεθνές επίπεδο, εμπλεκόμενοι μάλιστα σε σκάνδαλα.

ΟΙ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ 

Τον Μάρτιο του 2004, η Ν.Δ. κέρδισε τις εκλογές, μετά από 11 «πέτρινα χρόνια» στην αντιπολίτευση, και ο Γιώργος Αλογοσκούφης παρέλαβε το τιμόνι της οικονομίας από τον Νίκο Χριστοδουλάκη. Νωρίς-νωρίς, οι προεκλογικές δεσμεύσεις του Κ. Καραμανλή να ριχθεί άπλετο φως στο σκάνδαλο του χρηματιστηρίου και στις συνθήκες εισόδου της χώρας στην ΟΝΕ με το πλαστό έλλειμμα που είχε εμφανίσει η προηγούμενη κυβέρνηση παραπέμφθηκαν στις ελληνικές καλένδες.

Ο Γ. Αλογοσκούφης έδωσε έμφαση στην κοινωνική πολιτική, με την πραγματική αύξηση μισθών, συντάξεων και εισοδημάτων, ενώ οι αναπτυξιακοί δείκτες έφτασαν να κινούνται στο 4% το 2007, αφού είχε προηγηθεί η αμφισβητούμενη αναθεώρηση του ΑΕΠ κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες το 2006. Η δραστική μείωση της ανεργίας στο 7% και η ένταξη των δεκάδων «ειδικών λογαριασμών» της περιόδου Σημίτη στον Τακτικό Προϋπολογισμό άμβλυναν την κριτική στους χειρισμούς του υπουργού Οικονομικών.

Κατά τη δεύτερη θητεία Καραμανλή, όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων σε συνδυασμό με την ενδοκυβερνητική κόντρα για την πώληση του ΟΤΕ μεταξύ των κ. Αλογοσκούφη και Σουφλιά οδήγησαν τον πρώτο στην έξοδο από την κυβέρνηση τον Ιανουάριο του 2009, εν μέσω της παγκόσμιας κρίσης, που ξέσπασε μετά τη «φούσκα» της Lehman Brothers στην Αμερική.

Παρά το γεγονός ότι ο κ. Αλογοσκούφης κατάφερε να κρατήσει την Ελλάδα εντός των αγορών με χαμηλό επιτόκιο δανεισμού στη δευτερογενή αγορά και στα έντοκα, ο Κ. Καραμανλής επέλεξε να τον αντικαταστήσει με τον Γιάννη Παπαθανασίου, υπό την «επιτροπεία» των υπουργών ΠΕΧΩΔΕ, Γιώργου Σουφλιά, και Ανάπτυξης, Κωστή Χατζηδάκη. Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2009, ο κ. Αλογοσκούφης, που εκλεγόταν ανελλιπώς από το 1996, δεν επανεξελέγη και έκτοτε επέστρεψε στα πανεπιστημιακά καθήκοντά του.

«ΠΑΓΩΜΑ»

Ο διάδοχός του, Γιάννης Παπαθανασίου, ήταν από τους ελάχιστους υπουργούς Οικονομικών με σπουδές μη συναφείς με το αντικείμενο του αξιώματός τους (ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος). Ωστόσο, ως επί 7 έτη πρόεδρος του ΕΒΕΑ και άνθρωπος της αγοράς, αποτελούσε την ιδανική λύση εκείνης της περιόδου για τη διατήρηση της οικονομικής συνοχής στο μέτρο του δυνατού.

Επί των ημερών του, η απορροφητικότητα των κοινοτικών πόρων απογειώθηκε και οι φορολογικοί συντελεστές δεν αυξήθηκαν, όμως ο Κώστας Καραμανλής αναγκάστηκε να εξαγγείλει από τη ΔΕΘ μέτρα «παγώματος» μισθών, συντάξεων και προσλήψεων, κάτι που οδήγησε στην παταγώδη πτώση της κυβέρνησης της Ν.Δ. Το όνομα του κ. Παπαθανασίου συνδέθηκε με τα «αλλοιωμένα στοιχεία του ελλείμματος του 2009», που οδήγησαν στον θανάσιμο εναγκαλισμό της χώρας με την τρόικα τον Απρίλιο του 2010. Εκ των υστέρων οι κατήγοροί του από το ΠΑΣΟΚ έγιναν κατηγορούμενοι, καθώς διαπιστώθηκε ότι «φούσκωσαν» το έλλειμμα και άνοιξαν έτσι τον δρόμο της εισόδου του ΔΝΤ στην Ελλάδα. Ο κ. Παπαθανασίου, βουλευτής από το 2000, επανεξελέγη στις κάλπες του 2009 και στις πρώτες εκλογές του Μαΐου του 2012. Εκτοτε αποχώρησε από την κεντρική πολιτική σκηνή. Στις αρχές του 2014 τοποθετήθηκε επικεφαλής των ΕΛ.ΠΕ., από όπου όμως αντικαταστάθηκε προ τριμήνου περίπου.

ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου προκάλεσε ακραίως την τύχη του και στιγματίστηκε ιστορικά ως ο υπουργός που έφερε το Μνημόνιο και ο πρώτος υπουργός Οικονομικών που προέβη σε οριζόντια μείωση μισθών-συντάξεων κατά 30%. Οταν εξελέγη ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ τον Μάιο του 2009, δεσμευόταν ότι δεν θα επέστρεφε στην Ελλάδα πριν από τη λήξη της θητείας του στις Βρυξέλλες. Λίγους μήνες αργότερα, παρέλαβε από τον Γιάννη Παπαθανασίου το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Οικονομικών, έχοντας ήδη ένα σκάνδαλο στην πλάτη του, καθώς το 2008, όταν είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, είχε δημοσιοποιηθεί ένα DVD που αποδείκνυε τις σχέσεις του με εργολάβο της αγιορείτικης μονής. Υπήρξε ο πρώτος συνομιλητής του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος μόλις τότε είχε αναλάβει το αντίστοιχο γερμανικό χαρτοφυλάκιο.

Το δίδυμο Παπανδρέου - Παπακωνσταντίνου καταβαράθρωσε το κύρος της χώρας και φυσικά της οικονομίας. Τα spreads εκτινάχθηκαν, η Ελλάδα αποκλείστηκε από τις αγορές χρήματος και το πρώτο Μνημόνιο, τον Μάιο του 2010, κατέστη αναπόφευκτο. Παράλληλα με τα 35 νομοσχέδια που κατέθεσε και ψήφισε, ο κ. Παπακωνσταντίνου μερίμνησε για την αποκατάσταση του οικογενειακού του περίγυρου, με την απόκρυψη των ονομάτων τους από την περιβόητη λίστα Λαγκάρντ. Περίπου 2,5 χρόνια αργότερα, παραπέμφθηκε, μετά από μακρά εξεταστική κοινοβουλευτική διαδικασία, στο Ειδικό Δικαστήριο, όπου καταδικάστηκε σε φυλάκιση ενός έτους με αναστολή. Φυσικά, η πολιτική του σταδιοδρομία διεκόπη αυτόματα, αφού δεν κατάφερε να εκλεγεί καν βουλευτής στην Περιφέρεια Αττικής το 2012.

Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΛΟΓΟΣ 

Αν και η σχέση του συνταγματολόγου Ευάγγελου Βενιζέλου με τα οικονομικά εξαντλείτο στο επίπεδο του γενικού ενδιαφέροντος εμπλουτισμού των γνώσεών του, τον Ιούνιο του 2011 δέχθηκε εν μέσω σφοδρών πολιτικών αντιδράσεων να μετακινηθεί στο υπουργείο Οικονομικών, θεωρώντας ότι μπορούσε να αποσοβήσει ένα δεύτερο Μνημόνιο. Εναν μήνα αργότερα… έβλεπε τον «πάτο του βαρελιού» της ελληνικής οικονομίας, όταν οι εταίροι δέχτηκαν να ξεκινήσει η διαδικασία «κουρέματος» του χρέους (PSI). Περιχαρής, ο κ. Βενιζέλος θεώρησε ότι έβαλε τη σφραγίδα του σε κάτι πολύ σημαντικό -μόνο που δεν άργησε να αυξήσει κατά 10 μονάδες τον ΦΠΑ, κατόπιν να επιβάλει «κεφαλικό φόρο» 800 ευρώ σε κάθε φορολογούμενο, πρόσθετο φόρο (ΕΕΤΗΔΕ) στα ακίνητα μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ κι ένα σωρό ακόμη μέτρα, προκειμένου να επιστρέψει ο Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ στο τραπέζι των συνομιλιών, από όπου είχε αποχωρήσει στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2011 λόγω του οξύθυμου χαρακτήρα του υπουργού Οικονομικών.

Ο κ. Βενιζέλος υπέγραψε το δεύτερο Μνημόνιο ως επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης Παπαδήμου. Κατόπιν, εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και συμμετείχε ως αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Σαμαρά. Σήμερα παραμένει βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, έχοντας... χάσει τ’ αυγά και τα πασχάλια μετά από 15ετή θητεία στο κέντρο της πολιτικής σκηνής και των υπουργικών συμβουλίων. Ως υπουργός Αμυνας, «φορτώθηκε» το σκάνδαλο των υποβρυχίων και, ως υπουργός Οικονομικών, είχε… ρίξει κάμποσες ματιές στη λίστα Λαγκάρντ.

ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ - ΖΑΝΙΑΣ

Από τη δίνη των Μνημονίων δεν ξέφυγε ούτε ο κάποτε… φέρελπις βουλευτής Λάρισας Φίλιππος Σαχινίδης. Ορκίστηκε υπουργός Οικονομικών τον Μάρτιο του 2012 και παρέδωσε στον καθηγητή Γιώργο Ζανιά τρεις μήνες αργότερα. Τότε εξελέγη εκ νέου βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, αλλά η επιλογή του να προσχωρήσει στο κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου τον έθεσε εκτός πολιτικής. Ο τεχνοκράτης Γ. Ζανιάς παρέμεινε στο Οικονομικών το διάστημα Μαΐου - Ιουλίου 2012 (υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου), οπότε και παρέδωσε αρχικώς στον Βασίλη Ράπανο, ο οποίος δεν πρόλαβε καν να ορκιστεί λόγω ασθένειας, και κατόπιν στον Γ. Στουρνάρα. Επί συγκυβέρνησης Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ- ΔΗΜ.ΑΡ., διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας.

Γιάννης Στουρνάρας

Την κατάλληλη στιγμή έγινε διοικητής της ΤτΕ

Ο ήπιων τόνων τεχνοκράτης Γιάννης Στουρνάρας, με το, σχετικώς, κοινωνικό έρεισμα, ως υπουργός Οικονομικών έθεσε εξαρχής στόχο τη σωτηρία της χώρας από τη «βέβαιη χρεοκοπία» εκείνης της περιόδου. Ελαβε σκληρά δημοσιονομικά μέτρα τον πρώτο χρόνο, χαλάρωσε τον δεύτερο και στο τέλος της θητείας του πέτυχε: α) δημοσιονομικό πλεόνασμα, β) επάνοδο στις αγορές μετά από τέσσερα χρόνια και γ) μηδενισμό του καλπάζοντος ελλείμματος. Πολλές φορές κέρδισε τον σεβασμό των Ευρωπαίων εταίρων, ιδίως των Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (τότε προέδρου του Eurogroup) και Β. Σόιμπλε, ενώ κατάφερε να κρατήσει ισορροπίες και με την Κριστίν Λαγκάρντ του ΔΝΤ. Συνέδεσε το όνομά του με την πλήρη αναστροφή του οικονομικού κλίματος και τον μέγιστο βαθμό εξάρτησης του υπουργού Οικονομικών από τον πρωθυπουργό, πράγμα ασύνηθες έως τότε. «Ο Σαμαράς γνώριζε όσα και ο Στουρνάρας ή, προτιμότερα, ο Στουρνάρας δεν έκανε το παραμικρό χωρίς να το γνωστοποιεί στον Σαμαρά», λένε σήμερα στο περιστύλιο της Βουλής. Ο Γιάννης Στουρνάρας την κατάλληλη στιγμή αποχώρησε για την Τράπεζα της Ελλάδος, την οποία μέχρι σήμερα διοικεί έχοντας απέναντί του ολόκληρη σχεδόν την κυβέρνηση Τσίπρα, που τον κατηγορεί για προσωπικά παιχνίδια, με στόχο την πρωθυπουργία σε ένα ενδεχόμενο οικουμενικό σχήμα.

Γκίκας Χαρδούβελης

Καλός με τους αριθμούς, κακός με τη διαπραγμάτευση

Οταν ο Αντώνης Σαμαράς επέλεξε τον Γκίκα Χαρδούβελη ως διάδοχο του Γιάννη Στουρνάρα στο υπουργείο Οικονομικών, συνήθιζε να λέει στους συνομιλητές του ότι πρόκειται για «έναν πολύ καλό επιστήμονα, άνθρωπο της αγοράς, με γνώση της πραγματικής οικονομίας». Ο κ. Χαρδούβελης, που ανέλαβε τον Ιούνιο του 2014, βρέθηκε αντιμέτωπος με την επιβολή του ΕΝΦΙΑ και ένα σωρό ακόμη μέτρα, τα οποία έπρεπε να λάβει ώστε η χώρα να ολοκληρώσει το δεύτερο Μνημόνιο. «Ηταν καλός στα νούμερα και στις εναλλακτικές προτάσεις, αλλά εντελώς ακατάλληλος για διαπραγματευτής με

τους τροϊκανούς. Καθόλου διεκδικητικός, καθόλου απαιτητικός, καθόλου επιθετικός», αναφέρει στα «Π» συνεργάτης του τότε πρωθυπουργού, που συμμετείχε στη διαπραγματευτική ομάδα. Το φθινόπωρο του 2014 συνέταξε το περίφημο «e-mail Χαρδούβελη» προς την τρόικα, με μέτρα 980 εκατ. ευρώ και προοπτική να φτάσουν το 1,5 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση οδηγήθηκε σε εκλογές, στις οποίες ηττήθηκε κατά κράτος. Ο κ. Χαρδούβελης δεν επανήλθε καν στην τραπεζική αγορά. Εκ των υστέρων παραδέχθηκε ότι τη διετία 2011-2012, πριν γίνει υπουργός, είχε τοποθετήσει σε λογαριασμούς του εξωτερικού εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ καταθέσεων που διατηρούσε σε ελληνικές τράπεζες. Ο διασυρμός του ήταν αναπόφευκτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κ. Παπακωνσταντίνου, Στουρνάρας και Χαρδούβελης προέρχονται από το περιβάλλον του Κ. Σημίτη.

Γιάνης Βαρουφάκης

Ο celebrity της κυβέρνησης που εξόργισε τους εταίρους

Ο πολυταξιδεμένος θεωρητικός Γιάνης Βαρουφάκης είναι ο μόνος εκ των μνημονιακών υπουργών που παραιτήθηκε και δεν υπέγραψε Μνημόνιο, το οποίο πάντως προκάλεσε με τη στάση του απέναντι στους εταίρους. Θεωρείται ο πιο celebrity κυβερνητικός παράγοντας σε παγκόσμιο επίπεδο, αριθμώντας χιλιάδες συνεντεύξεις στους έξι μήνες της θητείας του. Μεθόδευσε το τρίτο Μνημόνιο, αρνούμενος να υπογράψει τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου με τους «θεσμούς», την οποία εν πολλοίς είχε γράψει ο ίδιος. Αρκετές φορές εξόργισε τους συνομιλητές του διεθνώς, ενώ παράλληλα η ομάδα του δούλευε πάνω στο σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Παραμένει δημοφιλής και απύθμενα κυνικός. Οταν διαπιστώθηκαν οι υποκλοπές των ΑΦΜ στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, έσπευσε να μιλήσει για προβοκάτσια, κάτι που αναίρεσε αμέσως μετά, όπως συνηθίζει άλλωστε. Τα δημόσια έσοδα κατέρρευσαν, το πλεόνασμα εξανεμίστηκε, η χώρα επέστρεψε στα ελλείμματα, τα capital controls ήλθαν για τα καλά στις ελληνικές τράπεζες, αλλά εκείνος έφυγε για Αίγινα, αρνούμενος να παραστεί στην ψηφοφορία για το Μνημόνιο που ο ίδιος έφτιαξε. Εντός και εκτός Ελλάδος τον αποκαλούν «ο καλωδιωμένος υπουργός», αφού αποδεικνύεται ότι διατηρεί και αρχείο υποκλαπεισών συνομιλιών από το Eurogroup στη Ρίγα της Λετονίας, όπου κατέγραφε τους ομολόγους του, έως τις συσκέψεις στο Μαξίμου, το οποίο αρνείται να λάβει ξεκάθαρη θέση για το μείζον σκάνδαλο των τελευταίων ημερών, που επισήμως απέκτησε ποινικές διαστάσεις. O φίλος του, Ευκλείδης Τσακαλώτος, που τον αντικατέστησε στο υπουργείο Οικονομικών, μπήκε από πολύ νωρίς στα δύσκολα, αφού καλείται να εξηγήσει γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ θα υπογράψει -αν υπέγραψε- σύμβαση 85 δισ. ευρώ, όταν προεκλογικώς ο κ. Τσίπρας υποσχόταν να καταργήσει το Μνημόνιο με έναν νόμο. Ουάου…