Το... μετέωρο βήμα της Νέας Δημοκρατίας

Ανάλυση: Στράτος Φαναράς

H Ελλάδα συνεχίζει μετεκλογικά να κινείται σε κλίμα έντονης απαισιοδοξίας. Σχεδόν έξι στους δέκα (59%) δηλώνουν ότι η χώρα κινείται σε λάθος κατεύθυνση. Το ποσοστό αυτό είναι 7% υψηλότερο από το 52% της περασμένης εβδομάδας.

Παράλληλα, τo οικονομικό κλίμα επιδεινώνεται ταχύτατα. Βρισκόμαστε σήμερα στο χειρότερο σημείο του τελευταίου δωδεκαμήνου, με τον σχετικό δείκτη οικονομικής εμπιστοσύνης να κινείται στο αρνητικό ισοζύγιο (θετικών μείον αρνητικών εκτιμήσεων) -73, από το -69 της περασμένης εβδομάδας.

Η αξιολόγηση της κυβέρνησης παραμένει μετεκλογικά σε αρνητικές τιμές (61%) και «διασώζεται» κυρίως από τις θετικές αξιολογήσεις για τον τρόπο που ασκεί τα καθήκοντά του ο πρωθυπουργός, οι οποίες ανέρχονται στο 43%, ξεπερνώντας το αθροιστικό ποσοστό ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. στις πρόσφατες εκλογές. Η δύσκολη περίοδος στην οποία βρίσκεται η χώρα συντηρεί την κρίση στην πολιτική και αναπαράγει την αίσθηση της πολιτικής αστάθειας. Αυτό προκύπτει:

  • Από την εντύπωση ότι ούτε η σημερινή κυβέρνηση είναι κυβέρνηση τετραετίας. Επτά στους δέκα (70%) πιστεύουν ότι θα έχουμε πάλι πρόωρες εκλογές.
  • Ο δείκτης πολιτικής εμπιστοσύνης μειώθηκε περαιτέρω.
  • Τα φαινόμενα της κρίσης δεν αφορούν μόνο στη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης. «Αγκαλιάζουν» ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, τους θεσμούς και τα κόμματα.

Σε αυτό το κλίμα, η Ν.Δ. οδεύει προς την εκλογή του προέδρου της και η πρώτη διαπίστωση είναι ότι δεν καταφέρνει να εισπράξει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι θεωρούν σημαντική τη διαδικασία αυτή μειώθηκε στο 38% από το 45% της περασμένης εβδομάδας. Ωστόσο, σημειώνουμε ότι το ενδιαφέρον των πρόσφατων ψηφοφόρων της Ν.Δ. παραμένει σχεδόν αμείωτο, στο 77%. Τα πρώτα στοιχεία της δημοφιλίας, των χαρακτηριστικών, αλλά και της προτίμησης για τους υποψηφίους συγκλίνουν σε δύο συμπεράσματα.

  • Η εκλογική βάση της Ν.Δ. δεν ιεραρχεί τα πράγματα και τα πρόσωπα με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι ψηφοφόροι των υπόλοιπων κομμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, ενώ στο σύνολο της κοινής γνώμης το 54% θεωρεί πως η Ν.Δ. πρέπει να επιλέξει ένα νέο στέλεχος για την ηγεσία της, οι ψηφοφόροι του κόμματος εκτιμούν σε ποσοστό 67% ότι θα πρέπει να επιλεγεί ένα έμπειρο στέλεχος.
  • Αλλο παράδειγμα είναι ότι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν κατά πλειοψηφία (58%) ότι η Ν.Δ. έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της ως κόμμα εξουσίας, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων της Ν.Δ. (95%) πιστεύει ότι μπορεί να γίνει και πάλι κυβέρνηση, αν κάνει κάποιες αλλαγές.

Επομένως, σε ό,τι αφορά στην εκλογή προέδρου της Ν.Δ., το ερώτημα που τίθεται είναι αν η πρόσφατη εκλογική βάση της παράταξης ή το σύνολο της κοινής γνώμης θα παίξει σημαντικότερο ρόλο. Η απάντηση είναι, βέβαια, ότι το αποτέλεσμα θα το κρίνει το εκλογικό σώμα που θα διαμορφωθεί την ημέρα της ψηφοφορίας, το οποίο σήμερα είναι «υπό συγκρότηση». Σίγουρα, οι πρόσφατοι ψηφοφόροι της Ν.Δ. θα έχουν βαρύνουσας σημασίας συμμετοχή σε αυτό το εκλογικό σώμα, αλλά ενδεχομένως να συμμετάσχουν και άλλοι, οι οποίοι δεν ψήφισαν Ν.Δ. στις πρόσφατες εκλογές. Ηδη η πρώτη καταγραφή της πρόθεσης συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία δείχνει ότι περίπου το 30% όσων θα προσέλθουν στην κάλπη δεν είχαν ψηφίσει Ν.Δ. στις τελευταίες εκλογές.

Ενα αποτέλεσμα αυτής της ασάφειας καθορισμού του εκλογικού σώματος είναι και η αδυναμία καταγραφής πρόθεσης ψήφου. Με την έννοια αυτή, μελετάμε παρεμφερή χαρακτηριστικά των υποψηφίων, όπως η δημοφιλία, η αντιλαμβανόμενη δυνατότητα βελτίωσης της εικόνας του κόμματος, η προτίμηση για την ανάληψη της προεδρίας, και όχι η πρόθεση ψήφου.

Αξιοποιώντας το σύνολο του δείγματος των δύο εβδομάδων (2.004 άτομα και 461 πρόσφατοι ψηφοφόροι της Ν.Δ., καθώς και 260 άτομα που δηλώνουν ότι θα πάνε να ψηφίσουν), τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν είναι τα εξής:

  • Στο σύνολο του δείγματος ο κ. Τζιτζικώστας έχει προβάδισμα έναντι του κ. Μεϊμαράκη σε όλα τα χαρακτηριστικά, πλην της δυνατότητας να κρατήσει το κόμμα ενωμένο, στο οποίο προηγείται με διαφορά ο πρώην πρόεδρος της Βουλής. Ο κ. Τζιτζικώστας προηγείται οριακά σε δημοφιλία (52% έναντι 50% θετικές γνώμες) και σε προτίμηση (31% έναντι 28%).
  • Στην εκλογική βάση του κόμματος ο κ. Μεϊμαράκης έχει μεγάλο προβάδισμα έναντι των υπόλοιπων υποψηφίων σε όλα τα χαρακτηριστικά. Ειδικά στη δημοφιλία συγκεντρώνει 86%, με τον κ. Μητσοτάκη να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με 67%, τον κ. Τζιτζικώστα να ακολουθεί με 59% και τον κ. Γεωργιάδη να συγκεντρώνει 41%. Στην προτίμηση για την ανάληψη της προεδρίας (που είναι το πιο παρεμφερές χαρακτηριστικό με την πρόθεση ψήφου, αλλά όχι το ίδιο) ο κ. Μεϊμαράκης συγκεντρώνει στην εκλογική βάση της Ν.Δ. 48% και ακολουθεί ο κ. Τζιτζικώστας με 21%, ο κ. Μητσοτάκης με 18% και ο κ. Γεωργιάδης με 8%. Σε όσους δηλώνουν ότι προτίθενται να πάνε να ψηφίσουν, ο κ. Μεϊμαράκης προηγείται με 45%, ο κ. Τζιτζικώστας ανεβαίνει στο 25%, ο κ. Μητσοτάκης είναι στο 19% και ο κ. Γεωργιάδης στο 9%.
  • Σημειώνουμε ότι από την προηγούμενη εβδομάδα οι κ. Μητσοτάκης και Γεωργιάδης παρουσίασαν μικρή αύξηση δημοτικότητας, ενώ οι κ. Μεϊμαράκης και Τζιτζικώστας οριακή μείωση.

Σίγουρα, η εκλογική αναμέτρηση έχει φαβορί και αουτσάιντερ, ωστόσο είναι ανοικτή για όλους τους υποψηφίους. Οι οποίοι έχουν πολύ ωφέλιμο χρόνο μπροστά τους να αναπτύξουν τα μηνύματά τους. Και βέβαια η ίδια συγκυρία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης απρόβλεπτων στοιχείων σε μια εκλογή που θα γίνει σε 40 ημέρες περίπου από τώρα που γράφεται αυτό το σημείωμα. Το ευρύτερο ερώτημα είναι αν η συνολική διαδικασία θα αποβεί ωφέλιμη ή βλαπτική για την εικόνα της Ν.Δ. και το κομματικό σύστημα στο σύνολό του.

«Γαλάζιες» κάλπες με ενδιαφέρον

Αδιάφορη συνεχίζει να εμφανίζεται η κοινή γνώμη για τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού στη Νέα Δημοκρατία, σε αντίθεση με τους ψηφοφόρους του κόμματος, που σε ποσοστό 77% δηλώνουν πως είναι σημαντική υπόθεση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι απαντήσεις των ερωτηθέντων (στο σύνολο των ψηφοφόρων) ανά ηλικία και κοινωνική τάξη. Ειδικότερα, οι νέοι ηλικίας από 18 έως 34 ετών στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εσωκομματικές εκλογές της Ν.Δ. (76% τις θεωρούν αδιάφορες), σε αντίθεση με τους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους από 65 ετών και άνω, που σε ποσοστό 51% τις θεωρούν σημαντικές. Παράλληλα, σημαντική θεωρούν την εκλογή νέου αρχηγού στη Ν.Δ. όσοι ανήκουν στην ανώτερη τάξη (51%), ενώ αδιαφορούν οι αγρότες, οι εργάτες και η μεσαία τάξη (56% έναντι 43%). Πάντως, οι πολίτες στην πλειοψηφία τους (58%) θεωρούν ότι η Ν.Δ. μπορεί να γίνει και πάλι κυβέρνηση, αν κάνει αλλαγές, σε αντίθεση με το 40% που πιστεύει ότι έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της ως κόμμα εξουσίας. Στους ψηφοφόρους του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, βέβαια, τα ποσοστά αλλάζουν, με το 95% να πιστεύει ότι μπορεί να ξαναγίνει κυβέρνηση. # «Π»

Βαγγέλη για ενότητα θέλουν οι ψηφοφόροι της ΝΔ

Διαφορετικές καταγράφονται οι διαθέσεις των πολιτών αναφορικά με τις εξελίξεις στη ΝΔ, ανάλογα με την κομματική επιλογή τους. Ενδεικτικό είναι ότι στο σύνολο των ερωτηθέντων το 54% (από 52%) εκτιμά ότι η Ν.Δ. χρειάζεται ένα νέο στέλεχος για την ηγεσία της, σε αντίθεση με το 41% (από 42%) που πιστεύει ότι χρειάζεται ένα έμπειρο στέλεχος. Ωστόσο, στους ψηφοφόρους της ΝΔ η εικόνα αλλάζει, και αυτό γιατί το 67% (από 60%) δηλώνει πως χρειάζεται ένα έμπειρο στέλεχος, έναντι του 32% (από 35%) που επιθυμεί ένα νέο πρόσωπο.

Αναφορικά με τις δημοτικότητες των υποψηφίων για την ηγεσία της Ν.Δ., την πρώτη θέση (στο σύνολο του δείγματος) καταλαμβάνει ο Απ. Τζιτζικώστας με 52% και ακολουθούν ο Β. Μεϊμαράκης με 50%, ο Κυρ. Μητσοτάκης με 37% και ο Αδ. Γεωργιάδης με 21%.

Διαφορετική είναι η εικόνα στους ψηφοφόρους του κόμματος, όπου προηγείται σε θετικές γνώμες ο κ. Μεϊμαράκης με 86% και ακολουθούν ο Κυρ. Μητσοτάκης με 67%, ο Απ. Τζιτζικώστας με 59% και ο Aδ. Γεωργιάδης με 41%. Προβάδισμα έχει ο μεταβατικός πρόεδρος της Ν.Δ. και σε έναν βασικό τομέα. Συγκεκριμένα, στην ερώτηση «ποιος υποψήφιος μπορεί να εξασφαλίσει την ενότητα της Ν.Δ.;» το 47% του συνόλου των ψηφοφόρων απαντά ο Β. Μεϊμαράκης, το 18% ο Απ. Τζιτζικώστας, το 11% ο Κυρ. Μητσοτάκης, το 4% ο Αδ. Γεωργιάδης και το 13% κανένας. Αντίστοιχα, στους ψηφοφόρους της Ν.Δ. το 70% απαντά ο Β. Μεϊμαράκης, το 10% ο Απ. Τζιτζικώστας, το 10% ο Κυρ. Μητσοτάκης, το 3% ο Αδ. Γεωργιάδης και το 3% κανένας. Διαφορετική είναι η εικόνα στο ερώτημα «ποιος μπορεί να βελτιώσει την εικόνα της Ν.Δ.;». Στο σύνολο του δείγματος το 35% απαντά ο Απ. Τζιτζικώστας, το 24% ο Β. Μεϊμαράκης, το 17% ο Κυρ. Μητσοτάκης και το 5% ο Αδ. Γεωργιάδης. Στους ψηφοφόρους της Ν.Δ., ωστόσο, προηγείται ο κ. Μεϊμαράκης με 39% και ακολουθούν ο Απ. Τζιτζικώστας με 25%, ο Κυρ. Μητσοτάκης με 21% και ο Αδ. Γεωργιάδης με 5%. Σχεδόν ίδια είναι και η εικόνα στο ερώτημα «ποιος μπορεί να οδηγήσει τη Ν.Δ. εκ νέου σε εκλογική νίκη;». Το 31% απαντά ο Απ. Τζιτζικώστας, το 23% ο Β. Μεϊμαράκης, το 14% ο Κυρ. Μητσοτάκης και το 4% ο Αδ. Γεωργιάδης. Στους ψηφοφόρους της Ν.Δ. ο Β. Μεϊμαράκης συγκεντρώνει 40% και ακολουθούν ο Απ. Τζιτζικώστας 24%, ο Κυρ. Μητσοτάκης 19% και ο Αδ. Γεωργιάδης 6%. Με βάση τις απαντήσεις των ψηφοφόρων της ΝΔ σχετικά με τα σενάρια του δεύτερου γύρου των εκλογών, ο Β. Μεϊμαράκης εμφανίζεται να κερδίζει τόσο τον Κυρ. Μητσοτάκη όσο και τον Απ. Τζιτζικώστα, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζεται να κερδίζει τον Απόστολο Τζιτζικώστα. # «Π»

Απαισιοδοξία για το μέλλον

Επιδείνωση του πολιτικού κλίματος, με τους πολίτες να εκφράζουν την απαισιοδοξία τους για το μέλλον, καταγράφεται στη μέτρηση αυτής της εβδομάδας. Συγκεκριμένα, το 36% (από 39% στην προηγούμενη μέτρηση) θεωρεί ότι αυτή την περίοδο η χώρα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, σε αντίθεση με το 59% (από 52%) που εκτιμά ότι βαδίζει προς τη λάθος. Αντίστοιχα, το 87% των ερωτηθέντων κρίνει αρνητικά την οικονομική κατάσταση της χώρας. Παράλληλα, το 69% πιστεύει ότι τους επόμενους μήνες οι οικονομικές συνθήκες στη χώρα θα χειροτερέψουν. Αρνητικές είναι οι προβλέψεις της κοινής γνώμης και όσον αφορά το μέλλον της παρούσας κυβέρνησης. Το 70% (από 66%) πιστεύει ότι θα έχουμε πρόωρες εκλογές, ενώ μόλις το 24% (από 29%) ότι θα εξαντλήσει την τετραετία. Επίσης, το 61% (από 68%) έχει αρνητική εντύπωση για το μέχρι στιγμής έργο της, έναντι του 27% (από 23%) που έχει θετική. Βελτιωμένη, ωστόσο, είναι η εικόνα που έχουν οι πολίτες για τον πρωθυπουργό, Αλ.Τσίπρα. Το 48% (από 60% στην τελευταία μέτρηση του Σεπτεμβρίου) δηλώνει ότι έχει αρνητική άποψη για τον τρόπο με τον οποίο ασκεί τα καθήκοντά του, σε αντίθεση με το 43% (από 34%) που έχει θετική γνώμη.