Η προσφυγική κρίση «χτύπησε» την πόρτα της Καβάλας γύρω στις αρχές του 2016 όταν είχαν κλείσει τα σύνορα στην Ειδομένη και χιλιάδες πρόσφυγες εγκλωβίστηκαν στην ελληνική μεθόριο και σε πύλες εισόδου στην Ελλάδα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι χιλιάδες πρόσφυγες που διέρχονταν από την Καβάλα διαμέσου του επιβατικού λιμένα «Απόστολος Παύλος» ταξίδευαν κανονικά για τον επόμενο σταθμό του μακρινού και επίπονου ταξιδιού τους. Αυτή η μετακίνηση σταμάτησε για περίπου 1000 πρόσφυγες το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου 2016, όταν εγκλωβίστηκαν στην Καβάλα. Κι έπρεπε κάπου να διανυκτερεύσουν.

Στη μακρά προσφυγική ιστορία της Καβάλας, εκείνοι οι πρόσφυγες, που αναζητούσαν καταφύγιο το βράδυ του Φεβρουαρίου του 2016, είχαν πολλά κοινά στοιχεία με κάποιους άλλους πρόσφυγες. Πρόσφυγες που κατέφθασαν στην πόλη δεκάδες χρόνια πριν, το 1922 και αποβιβάστηκαν στο ίδιο λιμάνι. Όσοι από αυτούς έμειναν για πάντα εκεί, αντίκρισαν τη νέα τους πατρίδα. Οι υπόλοιποι μετακινήθηκαν προς άλλους προσφυγικούς οικισμούς στην ενδοχώρα.Μπορεί οι πρόσφυγες του 2016 να μην αντίκρισαν μέσα από τα λεωφορεία τον άνυδρο, μικρό και φτωχό ξερότοπο, που πρωτοείδαν εκείνοι του 1922 (και τους προκάλεσε μεγάλη θλίψη, αφού άφησαν πίσω τους έναν πλούσιο και κοσμοπολίτικο τόπο), ωστόσο οι ανάγκες τους ήταν ίδιες.

Σήμερα, 96 χρόνια μετά την αποβίβαση των χιλιάδων προσφυγών στο λιμάνι της Καβάλας από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο και μόλις τρία χρόνια από την αποβίβαση εκείνων των χιλίων προσφύγων, που άφησαν πίσω τις δικές τους πατρίδες, ένας χώρος θυμίζει πλέον σε όλους την πικρή και δύσκολη αλήθεια αυτών των ανθρώπων. Θυμίζει όσα άφησαν πίσω τους και όσα έφεραν μαζί τους.

Η παρουσία εκατοντάδων ανθρώπων στα εγκαίνια του νέου κτιρίου που παραχώρησε ο Δήμος Καβάλας, για να στεγάσει το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας, καταδεικνύει περίτρανα ότι η προσφυγιά είναι ένα θέμα που αγγίζει όλους. Όσους προέρχονται από προσφυγικές οικογένειες, όσους έζησαν δίπλα σε πρόσφυγες και μοιράστηκαν την ίδια πόλη, όσους είδαν τη ζωή και την κοινωνία τους να μεταβάλλεται από την παρουσία των προσφύγων.

Το κτίριο που στεγάζει το μουσείο βρίσκεται κοντά σ’ ένα από τα εμβληματικότερα μνημεία της Καβάλας, τις Καμάρες - το μεσαιωνικό υδραγωγείο- και σε αυτό φιλοξενήθηκαν δεκάδες οικογένειες προσφύγων και απόγονοι εκείνων των οικογενειών όταν ήρθαν στην Καβάλα το 1922.
Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι στην ξεχωριστή γιορτή των εγκαινίων, τη γεμάτη μνήμες, ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η ανάγνωση μιας μαρτυρίας, προερχόμενης από μια κυρία που γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα στο κτίσμα, που σήμερα όχι μόνο διασώζει ένας μέρος της ιστορίας αλλά στέλνει πολλαπλά μηνύματα σε όσους πιστεύουν ότι το προσφυγικό ζήτημα δεν τους άφορα