Διάφορες θρησκείες της Τουρκίας και προβλήματα
Η «εθνική συνείδηση» των σηµερινών Τούρκων εξακολουθεί να αποτελεί στη βάση της το κύριο πολιτικό ζήτηµα
Η οθωµανική αυτοκρατορία (1281-1922 µ.Χ.), µε τη διάλυσή της το 1922, αφήνει πίσω της τα έθνη που την απάρτιζαν ακυβέρνητα.
Η φυσική εξέλιξη οδήγησε τον κυρίαρχο εθνικό πυρήνα, τους «Τούρκους», να δηµιουργήσουν ένα νέο κράτος. Η «µεγάλη» Τουρκία δηµιουργήθηκε από τη συνένωση των «εθνικών και θρησκευτικών µειονοτήτων»… και πολλών «πολιτισµών». Η «εθνική συνείδηση» των σηµερινών Τούρκων εξακολουθεί να αποτελεί στη βάση της το κύριο πολιτικό ζήτηµα. Η Τουρκική ∆ηµοκρατία καθαγιάζει το ρητό «Οποιος ζει µέσα στα γεωγραφικά όρια του τουρκικού κράτους θεωρείται Τούρκος», όµως εθελοτυφλεί στο πρόβληµά της, ότι δηλαδή οι µειονότητες ποτέ δεν αφοµοιώθηκαν, απλά καταπιέστηκαν και τώρα επιστρέφουν δυναµικά.
Η επίσηµη θρησκεία των Οθωµανών Τούρκων ήταν το Ισλάµ, αν και ανεχόταν άλλες θρησκείες υπό την καταβολή φόρων. Η κύρια γλώσσα ήταν η οθωµανική τουρκική, αλλά χρησιµοποιούσαν επίσης ελληνικά, αραβικά και περσικά. Σήµερα η θρησκεία της πλειονότητας στην Τουρκία παραµένει το Ισλάµ, µε περίπου το 96% του πληθυσµού να δηλώνουν µουσουλµάνοι. Η πλειονότητα εξ αυτών είναι σουνίτες, περίπου το 70%, και αλεβίτες, περίπου το 25%. Η λειτουργική γλώσσα της θρησκείας είναι τα αραβικά και η λέξη που αναφέρεται στον Θεό είναι «Αλλάχ», που σηµαίνει «ο θεός» και χρησιµοποιείται επίσης από χριστιανούς (ορθόδοξους και καθολικούς) και Εβραίους. Ενας Τούρκος άνδρας µπορεί να παντρευτεί περισσότερες από µία γυναίκες, εάν λαµβάνει υπόψη µόνο τη µουσουλµανική θρησκεία. Πρέπει να παρέχει σε όλες του τις γυναίκες τον ίδιο τρόπο ζωής και φροντίδα. ∆εν µπορεί νόµιµα να παντρευτεί περισσότερες από µία γυναίκες. Οι περισσότεροι Τούρκοι άνδρες είναι παντρεµένοι µε µία µόνο γυναίκα.
Η ρητορική των τουρκικών ΜΜΕ σχετικά µε την αρµενική, ελληνική και εβραϊκή κοινότητα κάποιες φορές προκαλεί περισσότερο άγχος παρά θλίψη, σηµειώνει ο Λάκης Βίγκας. «Εµείς και οι πατέρες µας αγωνιστήκαµε για ίσα δικαιώµατα πολιτών. Μπορεί να µην έχω κάποια προσωπική ανησυχία, ωστόσο µας φοβίζει η επικρατούσα πραγµατικότητα. Φοβάµαι πως αυτό θα καθυστερήσει τις κοινές µας προσπάθειες και τις εξελίξεις. Η σηµερινή δηµογραφική κατάσταση οδηγεί σε µεγαλύτερη καθυστέρηση, σηµαίνει εκµηδενισµό των κοινοτήτων». Ο Αρµένιος εκδότης Ροµπέρ Κοπτάς εκτιµά πως οι µη µουσουλµάνοι είναι πάντοτε οι αποδέκτες µιας εχθρικής συµπεριφοράς στην Τουρκία. Οπως λέει, «η υποκρισία να παρουσιάζεται το ψέµα ως αλήθεια έχει µεταβληθεί σε όργανο του πολιτικού αγώνα, σε µια πολιτική και στρατηγική τακτική, δυστυχώς για εµάς και παντού. Πρόκειται για άθλια και ελεεινή συµπεριφορά και αυτοί που την εφαρµόζουν είναι απαράδεκτοι».
Ο Ροµπέρ Κοπτάς υπενθυµίζει πως πολλοί ασκούν βία στο όνοµα του κράτους και της θρησκείας και πως έχουν γαλουχηθεί γενιές και γενιές Τούρκων, ισλαµιστών και µη σουνιτών, να πιστεύουν κάτι τέτοιο. «Οσο υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν σε αυτές τις ανοησίες και στραγγαλίζουν τους ανθρώπους στο όνοµα του κράτους και της θρησκείας και όσο οι µη µουσουλµανικές κοινότητες γίνονται στόχοι, εγκυµονούνται ολέθριοι κίνδυνοι». Ο Αρµένιος δηµοσιογράφος υπενθυµίζει τις εκφράσεις που χρησιµοποίησε ακόµα και ο Τούρκος πρόεδρος, κάνοντας πρώτα λόγο για όσους «γλύτωσαν από το µουσουλµανικό σπαθί», µια φράση που καλλιεργεί τη ρητορική µίσους, αλλά και τη φράση του πρόσφατα για «αρµενικά και ελληνικά λόµπι», που συσπειρώνουν -όπως είπε- όλα τα κακά πίσω τους.
Αυτή η ρητορική µίσους -εκτιµά- δηµιουργεί ανησυχία στις αρµενικές, ελληνικές και εβραϊκές κοινότητες, µια ανησυχία και έναν φόβο που έχουν ιστορικές βάσεις και δεν εξαφανίζονται. Αντίθετα, καθίστανται βαθύτερα και δεν είναι εύκολο να ξεπερασθούν. «Με λίγα λόγια», υπογραµµίζει, «εάν δεν υπάρχει δηµοκρατία και ανθρώπινα δικαιώµατα, ο φόβος θα είναι πάντοτε υπαρκτός, θα ριζώσει τουλάχιστον για µία ακόµα γενιά και δεν θα είναι εύκολο να εξαφανιστούν οι συνέπειές του. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί θέλουν να φύγουν και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους». Και καταλήγει πως, εάν η κατάσταση δεν βελτιωθεί, ο πρώτος που πάντοτε θα θυσιάζεται κάθε φορά που θα υπάρχει ένταση θα είναι ο µόνιµος εχθρός, o εχθρός εκ των έσω, οι µειονότητες.
Σε ό,τι αφορά τη ρητορική µίσους, ο Αρµένιος Πατριάρχης Σαχάκ τονίζει πως στο πολιτικό ασυνείδητο της Τουρκίας οι µειονότητες συνδέονται πάντοτε µε την «προδοσία», µια γιγαντιαία προκατάληψη, για την αντιµετώπιση της οποίας δεν µπορούν πολλά να πράξουν οι µη µουσουλµάνοι, που αναλογούν πλέον στο ένα χιλιοστό του συνολικού πληθυσµού. Οπως λέει ο ίδιος, «υπάρχει µια σχεδόν αλάνθαστη παράδοση “πολιτικού λιντσαρίσµατος”. Εάν θέλεις να υπερισχύσεις των πολιτικών σου αντιπάλων, τους ταπεινώνεις αναφερόµενος στην εθνικότητα, στην προγονική τους ιστορία. Εάν αποκαλέσεις Αρµένιο, Ελληνα, Εβραίο, σαµπαταϊστή τον πολιτικό σου αντίπαλο, τον ρίχνεις στα µάτια της κοινής γνώµης. ∆ιότι αυτό τον τοποθετεί κατευθείαν στην κατηγορία του προδότη και τον καθιστά µέλος της “Πέµπτης Φάλαγγας”, που δρα ενάντια στο κράτος. Αυτό είναι ένας “µύθος”, αλλά δυστυχώς πρόκειται για ισχυρό µύθο. Μερικές, δε, φορές δηµιουργείται πρόβληµα και µε αυτούς που προσπαθούν να τραφούν από τον µύθο αυτόν. ∆ιότι κανείς δεν µπορεί να προβλέψει τις εκπλήξεις που ενδέχεται να ξεπηδήσουν από την αρχαία γενετική δεξαµενή της Ανατολίας».
Ο αρµενικής καταγωγής βουλευτής του φιλοκουρδικού κόµµατος (HDP) Γκαρό Παϊλάν κατέθεσε ερώτηση στην τουρκική Βουλή προς τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας, Φουάτ Οκτάι, σχετικά µε τη δηµοσίευση του περιοδικού «Gerçek Hayat», που καταδεικνύει τους εκπροσώπους της εβραϊκής, χριστιανικής και αρµενικής κοινότητας ως όργανα του FETÖ (κινήµατος Γκιουλέν). «Οι κοινότητες στη χώρα µας στοχοποιούνται µε ρητορική µίσους στο ειδικό τεύχος για την οργάνωση FETÖ του περιοδικού “Gerçek Hayat”, που ανήκει στον µιντιακό όµιλο Albayrak, γνωστό και ως “ΜΜΕ του παλατιού”». To περιοδικό καταφέρεται µε αβάσιµους ισχυρισµούς εναντίον του πρώην Πατριάρχη των Αρµενίων στην Τουρκία Σνορκ Καλουσντιάν, του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Βαρθολοµαίου και του αρχιραβίνου Ισάκ Χαλέβα, ενώ αποκαλεί ορισµένους θρησκευτικούς ηγέτες -όπως τον Ισάκ Χαλέβα- «παρακλάδια του FETÖ».
Ο Παϊλάν, αφού χαρακτηρίζει ψευδείς τους ισχυρισµούς και τη ρητορική µίσους που χρησιµοποιείται, επισηµαίνει ότι η στοχοποίηση προκαλεί ανησυχία στις τρεις κοινότητες, οι οποίες ζητούν να υπάρξει αντίδραση.
Στο πλαίσιο αυτό ρωτά:
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 5/1
Η φυσική εξέλιξη οδήγησε τον κυρίαρχο εθνικό πυρήνα, τους «Τούρκους», να δηµιουργήσουν ένα νέο κράτος. Η «µεγάλη» Τουρκία δηµιουργήθηκε από τη συνένωση των «εθνικών και θρησκευτικών µειονοτήτων»… και πολλών «πολιτισµών». Η «εθνική συνείδηση» των σηµερινών Τούρκων εξακολουθεί να αποτελεί στη βάση της το κύριο πολιτικό ζήτηµα. Η Τουρκική ∆ηµοκρατία καθαγιάζει το ρητό «Οποιος ζει µέσα στα γεωγραφικά όρια του τουρκικού κράτους θεωρείται Τούρκος», όµως εθελοτυφλεί στο πρόβληµά της, ότι δηλαδή οι µειονότητες ποτέ δεν αφοµοιώθηκαν, απλά καταπιέστηκαν και τώρα επιστρέφουν δυναµικά.
Η επίσηµη θρησκεία των Οθωµανών Τούρκων ήταν το Ισλάµ, αν και ανεχόταν άλλες θρησκείες υπό την καταβολή φόρων. Η κύρια γλώσσα ήταν η οθωµανική τουρκική, αλλά χρησιµοποιούσαν επίσης ελληνικά, αραβικά και περσικά. Σήµερα η θρησκεία της πλειονότητας στην Τουρκία παραµένει το Ισλάµ, µε περίπου το 96% του πληθυσµού να δηλώνουν µουσουλµάνοι. Η πλειονότητα εξ αυτών είναι σουνίτες, περίπου το 70%, και αλεβίτες, περίπου το 25%. Η λειτουργική γλώσσα της θρησκείας είναι τα αραβικά και η λέξη που αναφέρεται στον Θεό είναι «Αλλάχ», που σηµαίνει «ο θεός» και χρησιµοποιείται επίσης από χριστιανούς (ορθόδοξους και καθολικούς) και Εβραίους. Ενας Τούρκος άνδρας µπορεί να παντρευτεί περισσότερες από µία γυναίκες, εάν λαµβάνει υπόψη µόνο τη µουσουλµανική θρησκεία. Πρέπει να παρέχει σε όλες του τις γυναίκες τον ίδιο τρόπο ζωής και φροντίδα. ∆εν µπορεί νόµιµα να παντρευτεί περισσότερες από µία γυναίκες. Οι περισσότεροι Τούρκοι άνδρες είναι παντρεµένοι µε µία µόνο γυναίκα.
Η ρητορική των τουρκικών ΜΜΕ σχετικά µε την αρµενική, ελληνική και εβραϊκή κοινότητα κάποιες φορές προκαλεί περισσότερο άγχος παρά θλίψη, σηµειώνει ο Λάκης Βίγκας. «Εµείς και οι πατέρες µας αγωνιστήκαµε για ίσα δικαιώµατα πολιτών. Μπορεί να µην έχω κάποια προσωπική ανησυχία, ωστόσο µας φοβίζει η επικρατούσα πραγµατικότητα. Φοβάµαι πως αυτό θα καθυστερήσει τις κοινές µας προσπάθειες και τις εξελίξεις. Η σηµερινή δηµογραφική κατάσταση οδηγεί σε µεγαλύτερη καθυστέρηση, σηµαίνει εκµηδενισµό των κοινοτήτων». Ο Αρµένιος εκδότης Ροµπέρ Κοπτάς εκτιµά πως οι µη µουσουλµάνοι είναι πάντοτε οι αποδέκτες µιας εχθρικής συµπεριφοράς στην Τουρκία. Οπως λέει, «η υποκρισία να παρουσιάζεται το ψέµα ως αλήθεια έχει µεταβληθεί σε όργανο του πολιτικού αγώνα, σε µια πολιτική και στρατηγική τακτική, δυστυχώς για εµάς και παντού. Πρόκειται για άθλια και ελεεινή συµπεριφορά και αυτοί που την εφαρµόζουν είναι απαράδεκτοι».
Ο Ροµπέρ Κοπτάς υπενθυµίζει πως πολλοί ασκούν βία στο όνοµα του κράτους και της θρησκείας και πως έχουν γαλουχηθεί γενιές και γενιές Τούρκων, ισλαµιστών και µη σουνιτών, να πιστεύουν κάτι τέτοιο. «Οσο υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν σε αυτές τις ανοησίες και στραγγαλίζουν τους ανθρώπους στο όνοµα του κράτους και της θρησκείας και όσο οι µη µουσουλµανικές κοινότητες γίνονται στόχοι, εγκυµονούνται ολέθριοι κίνδυνοι». Ο Αρµένιος δηµοσιογράφος υπενθυµίζει τις εκφράσεις που χρησιµοποίησε ακόµα και ο Τούρκος πρόεδρος, κάνοντας πρώτα λόγο για όσους «γλύτωσαν από το µουσουλµανικό σπαθί», µια φράση που καλλιεργεί τη ρητορική µίσους, αλλά και τη φράση του πρόσφατα για «αρµενικά και ελληνικά λόµπι», που συσπειρώνουν -όπως είπε- όλα τα κακά πίσω τους.
Αυτή η ρητορική µίσους -εκτιµά- δηµιουργεί ανησυχία στις αρµενικές, ελληνικές και εβραϊκές κοινότητες, µια ανησυχία και έναν φόβο που έχουν ιστορικές βάσεις και δεν εξαφανίζονται. Αντίθετα, καθίστανται βαθύτερα και δεν είναι εύκολο να ξεπερασθούν. «Με λίγα λόγια», υπογραµµίζει, «εάν δεν υπάρχει δηµοκρατία και ανθρώπινα δικαιώµατα, ο φόβος θα είναι πάντοτε υπαρκτός, θα ριζώσει τουλάχιστον για µία ακόµα γενιά και δεν θα είναι εύκολο να εξαφανιστούν οι συνέπειές του. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί θέλουν να φύγουν και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους». Και καταλήγει πως, εάν η κατάσταση δεν βελτιωθεί, ο πρώτος που πάντοτε θα θυσιάζεται κάθε φορά που θα υπάρχει ένταση θα είναι ο µόνιµος εχθρός, o εχθρός εκ των έσω, οι µειονότητες.
Σε ό,τι αφορά τη ρητορική µίσους, ο Αρµένιος Πατριάρχης Σαχάκ τονίζει πως στο πολιτικό ασυνείδητο της Τουρκίας οι µειονότητες συνδέονται πάντοτε µε την «προδοσία», µια γιγαντιαία προκατάληψη, για την αντιµετώπιση της οποίας δεν µπορούν πολλά να πράξουν οι µη µουσουλµάνοι, που αναλογούν πλέον στο ένα χιλιοστό του συνολικού πληθυσµού. Οπως λέει ο ίδιος, «υπάρχει µια σχεδόν αλάνθαστη παράδοση “πολιτικού λιντσαρίσµατος”. Εάν θέλεις να υπερισχύσεις των πολιτικών σου αντιπάλων, τους ταπεινώνεις αναφερόµενος στην εθνικότητα, στην προγονική τους ιστορία. Εάν αποκαλέσεις Αρµένιο, Ελληνα, Εβραίο, σαµπαταϊστή τον πολιτικό σου αντίπαλο, τον ρίχνεις στα µάτια της κοινής γνώµης. ∆ιότι αυτό τον τοποθετεί κατευθείαν στην κατηγορία του προδότη και τον καθιστά µέλος της “Πέµπτης Φάλαγγας”, που δρα ενάντια στο κράτος. Αυτό είναι ένας “µύθος”, αλλά δυστυχώς πρόκειται για ισχυρό µύθο. Μερικές, δε, φορές δηµιουργείται πρόβληµα και µε αυτούς που προσπαθούν να τραφούν από τον µύθο αυτόν. ∆ιότι κανείς δεν µπορεί να προβλέψει τις εκπλήξεις που ενδέχεται να ξεπηδήσουν από την αρχαία γενετική δεξαµενή της Ανατολίας».
Ο αρµενικής καταγωγής βουλευτής του φιλοκουρδικού κόµµατος (HDP) Γκαρό Παϊλάν κατέθεσε ερώτηση στην τουρκική Βουλή προς τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας, Φουάτ Οκτάι, σχετικά µε τη δηµοσίευση του περιοδικού «Gerçek Hayat», που καταδεικνύει τους εκπροσώπους της εβραϊκής, χριστιανικής και αρµενικής κοινότητας ως όργανα του FETÖ (κινήµατος Γκιουλέν). «Οι κοινότητες στη χώρα µας στοχοποιούνται µε ρητορική µίσους στο ειδικό τεύχος για την οργάνωση FETÖ του περιοδικού “Gerçek Hayat”, που ανήκει στον µιντιακό όµιλο Albayrak, γνωστό και ως “ΜΜΕ του παλατιού”». To περιοδικό καταφέρεται µε αβάσιµους ισχυρισµούς εναντίον του πρώην Πατριάρχη των Αρµενίων στην Τουρκία Σνορκ Καλουσντιάν, του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Βαρθολοµαίου και του αρχιραβίνου Ισάκ Χαλέβα, ενώ αποκαλεί ορισµένους θρησκευτικούς ηγέτες -όπως τον Ισάκ Χαλέβα- «παρακλάδια του FETÖ».
Ο Παϊλάν, αφού χαρακτηρίζει ψευδείς τους ισχυρισµούς και τη ρητορική µίσους που χρησιµοποιείται, επισηµαίνει ότι η στοχοποίηση προκαλεί ανησυχία στις τρεις κοινότητες, οι οποίες ζητούν να υπάρξει αντίδραση.
Στο πλαίσιο αυτό ρωτά:
- Εάν ο αντιπρόεδρος θεωρεί πως το περιοδικό στοχοποιεί µε τη δηµοσίευσή του τις συγκεκριµένες κοινότητες.
- Εάν έχει σκεφθεί πως η ρητορική µίσους που συχνά χρησιµοποιεί ο Τούρκος πρόεδρος και τα κυβερνητικά ΜΜΕ µπορεί να οδηγήσει σε εγκλήµατα µίσους, όπως στις περιπτώσεις του Χραντ Ντινκ, του ιερέα Σαντόρο ή του εκδοτικού οίκου Zirve.
- Eάν στις δράσεις της «Κοινότητας Γκιουλέν», για τις οποίες το περιοδικό κατηγορεί τις µειονοτικές κοινότητες για συµµετοχή, δεν συµµετείχαν και όλα τα µέλη της κυβέρνησης.
- Εάν αποτελεί ρατσισµό και ανηθικότητα το ότι σήµερα αποκαλείται «Αρµένιος» ο Γκιουλέν, όταν κατά τη συµπόρευσή του µε τον Ερντογάν η κυβέρνηση τον αποκαλούσε «σεβάσµιο δάσκαλο».
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 5/1
