Ο πόλεµος στο Ισραήλ, ο δεύτερος «σοβαρός» στην περιφέρεια της Ευρώπης έπειτα απ’ αυτόν στην Ουκρανία, ο συγκεκριµένος δε στο µαλακό υπογάστριό της στην περιοχή που δίνει πλανητικής εµβέλειας κρίσεις, έχει -όπως και ο ρωσοουκρανικός- µία παράπλευρη χρήσιµη συνέπεια. Και τα δύο µέτωπα λειτουργούν ως εργαστήρια πολέµου.

Προσφέρονται για εξαγωγή συµπερασµάτων τα οποία -ειδικά για χώρες όπως η δική µας, που έχουν υπαρξιακό πρόβληµα ασφάλειας- µπορούν να κάνουν τη διαφορά όχι απλά µεταξύ νίκης και ήττας σε έναν πόλεµο, αλλά µεταξύ στρατηγικής επικράτησης και εθνικής καταστροφής. Ας δούµε πολύ συνοπτικά. Το πρώτο συµπέρασµα είναι ότι κλονίστηκαν ή και κατέρρευσαν σταθερές παραδοχές και αδιαπραγµάτευτες αλήθειες. Τίποτα πλέον δεν είναι δεδοµένο.

Το Ισραήλ θεωρούνταν αήττητο στρατιωτικά, η ασφάλειά του αδιάτρητη, οι µυστικές υπηρεσίες του ασυναγώνιστες, η επικράτειά του αδιαπέραστη. Κι όµως, υπέστη στρατηγικό αιφνιδιασµό και πλήρωσε βαρύ φόρο αίµατος µε τον πιο κτηνώδη τρόπο, από µία παραστρατιωτική οργάνωση η οποία εκτέλεσε τροµοκρατική επιδροµή, αλλά µε στρατιωτική ακρίβεια, υψηλού επιπέδου συντονισµό και ασύµµετρα στοιχεία.

Ο πόλεµος έχει αποκτήσει πλέον έντονα υβριδικά χαρακτηριστικά και ασύµµετρες προσεγγίσεις στις επιχειρήσεις, που ενίοτε γίνονται κεντρικές επιλογές εκτοπίζοντας τον συµβατικό σχεδιασµό. Χαµηλού κόστους συστήµατα εµπορικής χρήσης και αξίας µερικών εκατοντάδων ευρώ, όπως µικρά drones, µετατρέπονται σε αυτοσχέδια όπλα που αδρανοποιούν -αν δεν καταστρέψουν- οπλικά συστήµατα υψηλής αξίας. Είδαµε φτηνά drones να πλήττουν κορυφαίο άρµα, όπως το ισραηλινό Merkava, και τους Ουκρανούς να θέτουν εκτός µάχης µεγάλες ναυτικές µονάδες των Ρώσων µε τροποποιηµένα θαλάσσια µη επανδρωµένα σκάφη. Ο κατάλογος είναι πραγµατικά ανεξάντλητος, καθώς σχεδόν καθηµερινά βλέπουν το φως της δηµοσιότητας διαφόρων ειδών πατέντες στα πεδία των µαχών. Αρα έχουµε διευρυνόµενη υιοθέτηση υβριδικών δογµάτων (που δεν περιορίζονται στο στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων, εξού και «υβριδικά») και ασύµµετρων επιχειρησιακών αντιλήψεων προκειµένου να εξισορροπείται η υπεροχή σε συµβατικά µέσα του αντιπάλου. Η Ελλάδα έχει µείνει πίσω σε αυτούς τους τοµείς και θα πρέπει να καλύψει το κενό ταχύτατα, για ευνόητους λόγους.

Ως προέκταση του τέλους των βεβαιοτήτων, η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να ετοιµάζονται όχι µόνο για προσαρµογή σε επίπεδο στρατιωτικών δογµάτων, επιχειρησιακού σχεδιασµού και εξοπλισµών, αλλά κυρίως στη σφαίρα της στρατηγικής αντίληψης. Οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια µια διαδικασία αυξηµένης παρουσίας, µεταφοράς πόρων και υποδοµών στην Ελλάδα, αποτέλεσµα της σταδιακής επιδείνωσης των σχέσεων µε την Τουρκία, προκειµένου να µειώσουν τον βαθµό εξάρτησης και εκβιασµού τους από τη γείτονα. Παράλληλα, δηµιουργήθηκε ένα υποσύστηµα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο µε σταθερό άξονα τον ελληνικό παράγοντα, Ελλάδα και Κύπρο, και µεταβλητή γεωµετρία τριµερών σχηµάτων, µε Ισραήλ και Αίγυπτο. Το δε σχήµα Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ εξελίχθηκε σε 3+1 µε την προσθήκη των ΗΠΑ, ενδεικτικό της σηµασίας που δίνει η Ουάσινγκτον στη συγκεκριµένη συνεργασία. Εν ολίγοις, Ελλάδα - Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος αναδείχθηκαν σε πυλώνες της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην περιοχή. Τα πράγµατα όµως έχουν αρχίσει και µεταβάλλονται και κατά τη γνώµη µας θα µεταβληθούν περαιτέρω, όχι προς το καλύτερο.

Το Ισραήλ έχει µπει σε περιδίνηση, η οποία είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει και πώς θα καταλήξει, όπως άδηλο είναι ακόµα το πώς θα λειτουργήσει η απρόσµενη τρωτότητα που εµφάνισε… Η Αίγυπτος µπορεί να κυβερνάται από τη σιδηρά χείρα του προέδρου Σίσι, αλλά είναι µία µουσουλµανική χώρα που «βράζει» στην κοινωνική βάση της, µε εκρηκτική δηµογραφική αύξηση, ευµετάβλητη ροπή προς τον ισλαµικό ριζοσπαστισµό, που διεξάγει έναν χαµηλής έντασης εσωτερικό πόλεµο µε τους τζιχαντιστές. Η µεγαλύτερη, ισχυρότερη και επιδραστικότερη αραβική χώρα είναι ένα ασταθές οικοδόµηµα, το οποίο αν πέσει στα χέρια των Αδελφών Μουσουλµάνων, όπως το 2014, οπότε και παρενέβη ο Σίσι και ανέτρεψε την κατάσταση, τα όσα γίνονται σήµερα θα µοιάζουν µε παιδικό πάρτι γενεθλίων.

Παρενθετικά, ο άλλος πάλαι ποτέ πυλώνας της ∆ύσης στην περιοχή, η Τουρκία, έχει χαιρετήσει προ πολλού προς την Ευρασία και µετατρέπεται ταχέως σε αυτονοµηµένη, αντιδυτική ισλαµική δηµοκρατία. Συνοψίζοντας, µε το Ισραήλ σε υπαρξιακή κρίση ασφαλείας, την Αίγυπτο εύθραυστη, την Τουρκία αντιδυτική, ισλαµική και σχεδόν εκτός ελέγχου, τι µένει από πυλώνες σταθερότητας και προκεχωρηµένα φυλάκια (όσο και αν δεν αρέσει σε ορισµένους η έκφραση) της ∆ύσης στην περιοχή; Ελλάδα και Κύπρος. Εδώ κολλάει η προηγούµενη επισήµανση, ότι χρειάζεται άµεσα αλλαγή στρατηγικής αντίληψης και απόκτηση κουλτούρας ασφαλείας. Το ότι δεν επιδιώξαµε αυτόν τον ρόλο δεν σηµαίνει ότι έχουµε το περιθώριο να τον απορρίψουµε. Η Ιστορία δεν µας ρωτάει.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή