Ο νέος ναός του Αγίου Νικολάου στο World Trade Center της Νέας Υόρκης επρόκειτο να γίνει ένας «πνευματικός φάρος ελπίδας και αναγέννησης». Ο κατάλευκος θόλος του, που θα λάμπει τη νύχτα, σχεδιάστηκε από τον Σαντιάγο Καλατράβα σαν ένα σύμβολο για τους πιστούς αλλά και όλους εκείνους που αναζητούν παρηγοριά στο «Σημείο Μηδέν», εκεί όπου την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 έπεσαν οι Δίδυμοι Πύργοι.

Αντ’ αυτού, παρέμενε εδώ και δύο χρόνια ένα εγκαταλελειμμένο εργοτάξιο, ένα θλιβερό σύμβολο των διαφωνιών, της κακοδιαχείρισης και των οικονομικών σκανδάλων που σημάδεψαν την κατασκευή του. Τις τελευταίες ημέρες, και με τη γενναιοδωρία της ελληνικής Ομογένειας και δισεκατομμυριούχων όπως ο Τζορτζ Μάρκους, οι εργασίες ξεκίνησαν και πάλι σε αυτό το φιλόδοξο project των 80 εκατ. δολαρίων. Στόχος είναι οι πόρτες του Αγίου Νικολάου να έχουν ανοίξει την 11η Σεπτεμβρίου του 2021, όταν θα συμπληρώνονται 20 χρόνια από τις τρομοκρατικές επιθέσεις που άλλαξαν τον κόσμο.

Ο αρχικός ναός του Αγίου Νικολάου στεκόταν επί 85 χρόνια στον αριθμό 155 της Cedar Street, σε ένα τριώροφο κτίριο που κατασκευάστηκε γύρω στα 1830 ως ιδιωτική κατοικία. Το 1892, οικογένειες Ελλήνων συγκέντρωσαν 25.000 δολάρια για να αγοράσουν το οίκημα και το 1916 η εκκλησία άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες της.

Τα χρόνια εκείνα ήταν η πρώτη στάση που έκαναν πολλοί Έλληνες μετανάστες στη Νέα Υόρκη, μόλις έφευγαν από το Ελις Αϊλαντ. Και καθώς οι ουρανοξύστες υψώνονταν γύρω του, αυτό το εκκλησάκι ήταν πάντα ανοικτό σε όλους. Γενιές και γενιές Νεοϋορκέζων είχαν περάσει τις πόρτες του για να ανάψουν ένα κερί, να προσευχηθούν ή απλώς να καθίσουν σιωπηλοί... Έως την 11η Σεπτεμβρίου, όταν ο ναός του Αγίου Νικολάου εξαϋλώθηκε με την κατάρρευση του νότιου πύργου του World Trade Center.

45
Με κατάλευκο θόλο, που φωτίζεται τη νύχτα, κόστος 80 εκατ. δολάρια και στη σκιά των Δίδυμων Πύργων, θα υποδεχθεί τους πιστούς τη σημαδιακή 11η Σεπτεμβρίου του 2021.

Από την πρώτη στιγμή, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Δημήτριος, συναντήθηκε με τον τότε κυβερνήτη της Νέας Υόρκης, Τζορτζ Πατάκι, για να συζητήσουν την ανοικοδόμηση. Η Αρχιεπισκοπή ανέθεσε τον σχεδιασμό της νέας εκκλησίας στον διάσημο αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα και εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές άρχισαν να εισρέουν στα ταμεία της. Τα σχέδια του Καλατράβα, επηρεασμένα από την Αγια Σοφιά και τη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, ήταν εντυπωσιακά. Ο κεντρικός θόλος, φτιαγμένος από κατάλευκο μάρμαρο του Βερμόντ, στηρίζεται πάνω σε τέσσερις πυλώνες. Η διαφάνεια αυτής της τεράστιας επιφάνειας αφήνει να περνά το φως από το εσωτερικό του ναού, δημιουργώντας την εικόνα ενός κτιρίου που λάμπει, όταν πέφτει το σκοτάδι στο «Σημείο Μηδέν».

Τον Οκτώβριο του 2014, περίπου 2.000 άτομα παραβρέθηκαν στον αγιασμό του οικοπέδου, με τον προγραμματισμό της εποχής να τοποθετεί τα εγκαίνια του ναού έως τα τέλη του 2016. Όμως το εγχείρημα αποδείχθηκε δύσκολο. Όπως συνήθως συμβαίνει με τα έργα του Καλατράβα, ο Ισπανός σχεδίασε έναν από τους πιο πολύπλοκους και ακριβούς ναούς που έχουν χτιστεί ποτέ στις ΗΠΑ. Και, επιπλέον, κάθε φορά που η Αρχιεπισκοπή ζητούσε μία μικρή αλλαγή, ο αρχιτέκτονας-σταρ αναθεωρούσε δραστικά τα σχέδιά του, ανεβάζοντας όλο και περισσότερο το κόστος του έργου.

4564

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Όμως την ίδια στιγμή που η Ομογένεια έβαζε βαθιά το χέρι στην τσέπη για να στηρίξει την ανοικοδόμηση του Αγίου Νικολάου, η ίδια η Αρχιεπισκοπή εμφάνιζε μεγάλα ελλείμματα και σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Οι οικοδομικές εργασίες σταμάτησαν τον Δεκέμβριο του 2017, καθώς η ελληνορθόδοξη εκκλησία της Αμερικής είχε ξεμείνει από χρήματα, αφήνοντας τον ναό μισοτελειωμένο. Δύο χρόνια αργότερα θα έβγαιναν στο φως οι λεπτομέρειες του οικονομικού σκανδάλου που τίναξε το project στον αέρα. Ο επί 17 χρόνια εκτελεστικός διευθυντής της Αρχιεπισκοπής, Τζέρι Δημητρίου, συνελήφθη με την κατηγορία ότι καταχράστηκε πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο Δημητρίου είχε χρεώσει στην πιστωτική κάρτα της εκκλησίας εκατοντάδες προσωπικά του έξοδα, από συνδρομές σε γυμναστήριο και υπηρεσίες streaming μουσικής έως αεροπορικά ταξίδια του ίδιου και της οικογένειάς του.

5656

Τελικά, χρειάστηκε η παρέμβαση του κυβερνήτη της Νέας Υόρκης για να «ξεπαγώσει» το έργο. Ο Αντριου Κουόμο απευθύνθηκε σε δωρητές με βαθιές τσέπες, όπως οι ελληνικής καταγωγής δισεκατομμυριούχοι Τζον Κατσιματίδης και Τζορτζ Μάρκους, για να βρεθούν τα 40 εκατ. δολάρια που απαιτούνται. Οι εργασίες ξεκίνησαν και πάλι τις τελευταίες ημέρες και αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί έως τον Σεπτέμβριο του 2021. Ο ναός του Αγίου Νικολάου, μαζί με το πάρκο που θα τον περιβάλλει, εκτιμάται ότι θα προσελκύει 10 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 22/2