Γεώργιος Ιβάνοφ: O Νίκος Μουρατίδης γράφει γι’ αυτόν τον άγνωστο σε πολλούς Ελληνο-Πολωνό ήρωα

Οι Γερμανοί τον εκτέλεσαν επειδή ως σαμποτέρ, τους είχε “σκίσει”. Είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος, τον είχαν συλλάβει αρκετές φορές, είχε δραπετεύσει μέχρι που το 1943 – σε ηλικία 32 ετών – τον εκτέλεσαν. Ποιος ήταν όμως αυτός ο νεαρός και τι σχέση είχε με την Ελλάδα;

Θα τα μάθουμε όλα, αρκεί πρώτα να σας πω, πως θεωρείται ο μεγαλύτερος σαμποτέρ των συμμάχων ενάντια στους Nazi κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν πολύ μορφωμένος, γλωσσομαθής (μιλούσε άπταιστα 6 γλώσσες), αθληταράς, τολμηρός και πατριώτης.

O Jerzy της Πολωνίας

Ο Jerzy Iwanow-Szajnowicz, γεννήθηκε στην Βαρσοβία 14 Δεκεμβρίου 1911. Πατέρας του ήταν ο κόμης Βλαδίμηρος Ιβάνωφ, συνταγματάρχης του τσαρικού στρατού, τον οποίο τον έχασε όταν ήταν σε μικρή ηλικία. Το 1926 - στα 15 του -εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μαζί με τη μάνα του, που είχε παντρευτεί σε δεύτερο γάμο τον επιχειρηματία Ιωάννη Λαμπριανίδη. Ο Jerzy που στην Ελλάδα τον φώναζαν Γιώργο, ήταν αθλητικός τύπος και από το 1928 εντάχθηκε στην ομάδα του «Ηρακλή», αρχικά στο ποδόσφαιρο και αργότερα στην ομάδα κολύμβησης όπου πρώτευσε σε βορειοελλαδικούς και διακρίθηκε σε πανελλήνιους αγώνες.

Όταν τέλειωσε το σχολείο, έφυγε για να σπουδάσει γεωπόνος - μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Louvain στο Βέλγιο. Το 1933 κατέρριψε το πανεπιστημιακό ρεκόρ κολύμβησης του Βελγίου στα 50 μέτρα ελεύθερο με 35΄΄. Πήρε μέρος με την ομάδα του πόλο της Α.Ζ.Σ. Βαρσοβίας σε διεθνείς αγώνες υδατοσφαίρισης με υψηλή επιθετική απόδοση και έτσι επιλέχθηκε να παίξει στο πόστο του φουνταριστού της Εθνικής Πολωνίας. Ανακηρύχθηκε ως ο καλύτερος παίκτης της Πολωνίας για το έτος 1938. Ο προπονητής του είπε για τον Jerzy Iwanow: “Είναι επί του παρόντος ο καλύτερος επιθετικός παίκτης υδατοσφαίρισης στην Πολωνία. Κρίμα που θα τον χάσει η Α.Ζ.Σ. σύντομα, επειδή θα πρέπει να μεταβεί στο Παρίσι για περαιτέρω σπουδές”.

Η κολυμβητική ομάδα του «Ηρακλή» του 1932, ο Γεώργιος Ιβάνοφ είναι ο όρθιος δεξιά.

Ο Γιώργος της Ελλάδας

Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Ινστιτούτο Αποικιακής Γεωπονίας στο Παρίσι επέστρεψε στη δεύτερη πατρίδα του, την Ελλάδα, όπου συνέχισε να διαπρέπει. Ως αθλητής του γυμναστικού συλλόγου «Ηρακλής» κατάφερε νίκες τόσο στους εσωτερικούς όσο και σε διεθνείς αθλητικούς κολυμβητικούς αγώνες και το όνομα του έγινε γνωστό στο Πανελλήνιο. Το 1934 στους Αγώνες Βορείου Ελλάδος που έγιναν στη Θεσσαλονίκη βγήκε πρώτος στα 100 μέτρα ελεύθερο με χρόνο 1΄12΄΄. Το 1936 κατέλαβε την πρώτη θέση στους Ιστιοπλοϊκούς Αγώνες του Θερμαϊκού μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του Αντώνιο Λαμπριανίδη.

Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την κατάληψη της Πολωνίας και της Ελλάδας από τους Ναζί φούντωσε μέσα του ο εθνικός παλμός να πολεμήσει για τις δύο πατρίδες του. Εκπαιδεύτηκε από τη Βρετανική Υπηρεσία Ειδικών Αποστολών S.O.E. (Special Operations Executive) στη Μέση Ανατολή και του ανατέθηκε η αποστολή να οργανώσει το δίκτυο πληροφοριών, να συντονίσει τη δράση των διαφόρων αντιστασιακών οργανώσεων και κινημάτων την Ελλάδα όπως και τις δολιοφθορές (σαμποτάζ) στην Ελλάδα.

 
Η δράση του στην Ελλάδα

Στις 13 Οκτωβρίου 1941 (λίγο πριν γίνει 30 ετών) το αγγλικό υποβρύχιο Thunderbοlt τον αποβίβασε στην ακτή ανάμεσα στον Άγιο Ανδρέα και τη Νέα Μάκρη στα πλαίσια της συμμαχικής επιχείρησης Fleshpots για την ανάληψη δράσης ως σαμποτέρ με τον κωδικό 033Β. Ύστερα από έντονη δραστηριότητα σε συνεργασία με αντιστασιακές οργανώσεις, ακολούθησε η σύλληψη του στις 19 Δεκεμβρίου για πρώτη φορά από τους Γερμανούς, μετά από προδοσία του παιδικού του φίλου Κωνσταντίνου Πάντου και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα απ’ όπου όμως δραπέτευσε. Το 1942 κατόρθωσε να ανατινάξει ένα γερμανικό υποβρύχιο στη Σαλαμίνα που βυθίστηκε με το πλήρωμά του. Ο Ιβάνωφ διήνυσε κολυμπώντας μεγάλη απόσταση ως το πολεμικό στο οποίο κόλλησε την ισχυρή μαγνητική βόμβα. Επίσης την ίδια χρονιά βύθισε στο λιμάνι του Πειραιά ένα ισπανικό ατμόπλοιο που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς. Ακολούθησε η επικήρυξη του για 500.000 δραχμές και στις 29 Δεκεμβρίου αφίσες με τη φωτογραφία του τοιχοκολλήθηκαν σε όλη την Αθήνα. Παρόλο που οι Γερμανοί τον κατεδίωκαν πλέον συστηματικά, συνέχισε την δράση του μεταδίδοντας με τον κρυφό πομπό του πολύτιμες πληροφορίες και κάνοντας σαμποτάζ.

Το πιο σημαντικό σαμποτάζ που έκανε ήταν σ’ ένα εργοστάσιο όπου επισκευάζονταν οι κινητήρες των αεροπλάνων της Λουφτβάφε. Αυτό το σαμποτάζ προκάλεσε την πτώση 400-450 αεροσκαφών στην Β. Αφρική και θεωρείται το μεγαλύτερο σαμποτάζ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η εκτέλεσή του

Ακολούθησε η δεύτερη σύλληψη του μετά από νέα προδοσία στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 και αφού το ποσό της επικήρυξης είχε αυξηθεί στα 2 εκ. δραχμές. Στο γερμανικό στρατοδικείο όπου οδηγήθηκε, ο Γερμανός πρόεδρος στο τέλος της δίκης είπε: «Το δικαστήριον εκτιμά δεόντως την κατά την παρούσαν δίκην ειλικρινή και γενναιόφρονα συμπεριφοράν του κατηγορουμένου. Εγώ προσωπικώς λυπούμαι, διότι η φορά των πραγμάτων έφερε τοιούτον άνδρα εις εχθρικόν προς ημάς στρατόπεδο». Ο Γεώργιος Ιβάνοφ καταδικάστηκε τρις εις θάνατον και οδηγήθηκε μπροστά στο Γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα μαζί με τρεις συνεργάτες του.

Τολμηρός και γενναίος όπως ήταν, με πάντα ψηλά το κεφάλι κατά την ύστατη στιγμή, κτυπώντας τους δήμιούς του προσπάθησε να δραπετεύσει, αλλά τον πλήγωσαν στο πόδι του και ενώ το αίμα έτρεχε, τον έδεσαν σ' ένα στύλο μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Πριν πέσει νεκρός βγήκε από τα χείλη του η κραυγή “Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η Πολωνία!”. 

 
Ήταν 4 Ιανουαρίου 1943 και ήταν 32 ετών.

Στις 25 Μαΐου 1976 του απονεμήθηκε από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ Τοσίτσα το Ανώτατο Πολεμικό Παράσημο “Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας”. Και είναι πολύ σπάνιο τρεις χώρες να τιμούν τον ίδιο ήρωα. Στον Γεώργιο Ιβάνοφ-Σαϊνόβιτς, τόσο η πατρίδα του η Πολωνία όσο και η Ελλάδα αλλά και η Αγγλία απένειμαν ανώτατα πολεμικά παράσημα και τιμητικές διακρίσεις.

 
Στις 30 Οκτωβρίου 1985 στην επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από την γερμανική κατοχή έγινε η τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του Γεωργίου Ιβάνοφ στην Θεσσαλονίκη. Ο ανδριάντας καθαρού ύψους χωρίς το βάθρο 2,40 μέτρων είναι δώρο του πολωνικού λαού στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ένα πολωνικό στρατιωτικό όχημα τον μετέφερε από την Πολωνία, ενώ πίσω του ακολουθούσαν 400 Πολωνοί, οι οποίοι ταξίδευσαν από την Βαρσοβία μέχρι την Θεσσαλονίκη με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα για να παραστούν στο σημαντικό αυτό γεγονός. Τοποθετήθηκε στη συμβολή των οδών Λαγκαδά, Αγίου Δημητρίου και Νέστορος, σε απόσταση 200 μέτρων από την οδό Γεωργίου Ιβάνοφ, που φέρει τιμητικά το όνομά του στην περιοχή της Ξηροκρήνης του Δήμου Θεσσαλονίκης.

 
Ο Γυμναστικός Σύλλογος “Ηρακλής” Θεσσαλονίκης τιμώντας την μνήμη του πρωταθλητή του, ο οποίος συμμετείχε ανελλιπώς από το 1928 με την ομάδα του στους κολυμβητικούς αγώνες, καθιέρωσε από το 1953 ετήσιους Πανελλήνιους Κολυμβητικούς Αγώνες, τα “Ιβανώφεια”. Επίσης ονόμασε το κλειστό γήπεδο του συλλόγου, όπου διεξάγονται αγώνες μπάσκετ και βόλεϊ, “Ιβανώφειο”. Στην είσοδό του σταδίου υπάρχει η προτομή του (φωτο επάνω)

Στη Βαρσοβία, όπως και σε άλλες πόλεις της Πολωνίας, πολλοί δρόμοι σε νεόδμητες συνοικίες φέρουν το όνομά του καθώς και σχολεία και προσκοπικές ομάδες. Στην φωτογραφία βλέπουμε λεωφορείο στην Πολωνία, φέτος, για τον εορτασμό των 200 ετών από την επανάσταση του 1821, με την μορφή του Yerzi.

 
Το 1971 γυρίστηκε η πολωνική ταινία με τίτλο “Agent Nr 1” με θέμα τη ζωή και δράση του Ιβάνοφ κατά την Κατοχή.

Η σταδιοδρομία του που στεφανώθηκε από την υπέρτατη θυσία, συνοψίζεται με συντομία στην επιτύμβιο επιγραφή στον τάφο του, στο 3ο κοιμητήριο Νίκαιας: «Γεώργιος Ιβάνοφ, έπεσε υπέρ της Ελευθερίας». Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι που γράφουν, ετών 36! Δεν ξέρουν να μετρούν;