Ο Muggs του James Thurber: Ο σκύλος που δάγκωνε τους ανθρώπους

Υπάρχουν σκύλοι καλοσυνάτοι, παιχνιδιάρηδες, κοινωνικοί. Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι. Πιο απόμακροι, δύστροποι, τρομαγμένοι ή τρομακτικοί. Ο Τζείμς Θέρμπερ ένας από τους πιο σημαντικούς χρονογράφους της αμερικανικής ζωής του 20ού αιώνα, αφιέρωσε ένα από τα πιο γνωστά του διηγήματα σε έναν τέτοιο σκύλο - τον Μαγκς, τον «σκύλο που δάγκωνε τους ανθρώπους». Το διήγημα δημοσιεύτηκε αρχικά στο The New Yorker, και αργότερα εντάχθηκε στη συλλογή My Life and Hard Times (1933). Με χιούμορ, αυτο - σαρκασμό και μια δόση γλυκόπικρης μνήμης, ο Θέρμπερ περιγράφει τη ζωή με τον Μαγκς έναν μεγαλόσωμο, βλοσυρό σκύλο που σκόρπιζε τον φόβο στους φίλους και στους συγγενείς της οικογένειας. Παρά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις του σε επισκέ - πτες, ταχυδρόμους και μέλη της οικογένειας, ο Μάγκς δεν εκδιώχθηκε ποτέ από το σπίτι, αντιθέτως, προστατευόταν με πάθος από τη μητέρα του αφηγητή, η οποία κάθε Χριστούγεννα έστελνε δώρα στα... θύματά του.

Ποιος ήταν ο James Thurber;

Ο Τζέιμς Θέρμπερ (1894–1961) υπήρξε εμβληματική μορφή του αμερικανικού χιούμορ. Συνεργάτης του New Yorker από το 1927, διηγηματογράφος, γελοιογράφος και χρονικογράφος της αστικής ζωής, έγινε γνω - στός για το ιδιαίτερο ύφος του: μια μείξη ει - ρωνείας, νοσταλγίας και παράλογου. Είχε χάσει μεγάλο μέρος της όρασής του από μικρός -ατύχημα με βέλος που του προκάλεσε απο - κόλληση αμφιβληστροειδούς- αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να δημιουργήσει ένα τεράστιο έργο, που περιλαμβάνει κείμενα, θεατρικά, σκίτσα και αυτοβιογραφικές αναμνήσεις. Αν κάτι χαρακτηρίζει τον Θέρμπερ, είναι η λεπτή Τέχνη & Αφιέρωμα παρατήρηση του καθημερινού. Συχνά μέσα από τον φακό του χιούμορ, αναδεικνύει τις ψυχικές εντάσεις, τα παράλογα της οικογενειακής ζωής και τους αόρατους δεσμούς που μας ενώνουν -ακόμη και με έναν σκύλο που δαγκώνει.

Ένας σκύλος με ιδιοσυγκρασία

Ο Μαγκς δεν ήταν ένας απλώς επιθετικός σκύλος. Ήταν ένα πλάσμα γεμάτο αντιφάσεις: επιβλητικός, ευέξαπτος, αλλά και σχεδόν αρχοντικός στις κινήσεις και στις συνήθειές του. Δεν ανεχόταν να τον κοιτάζουν· αν του έπαιρναν τη θέση στο τραπέζι, γινόταν επιθετικός· και είχε παθολογική απέχθεια στους ταχυδρόμους -σε τέτοιο βαθμό ώστε ένας τα - χυδρόμος παραιτήθηκε όταν δαγκώθηκε για δεύτερη φορά. Το εντυπωσιακό δεν είναι η συμπεριφορά του Μαγκς, αλλά ο τρόπος που η οικογένεια την ερμηνεύει και τη διαχειρί - ζεται. Η μητέρα του αφηγητή δικαιολογεί κάθε επίθεση του σκύλου: φταίει πάντα το θύμα, γιατί «τον τρόμαξε», «τον κοίταξε λάθος», «του μίλησε απότομα». Παρά τις συνεχείς "ατυχίες", η οικογένεια επιλέγει να διατηρήσει τον Μαγκς στο σπίτι, σαν ένα ογκώδες και δαγκανιάρικο μέλος της που απλώς χρειάζεται "ιδιαίτερη διαχείριση".Η στάση αυτή φανερώνει κάτι που πολλοί ιδιοκτήτες "δύσκολων" σκύλων κατανοούν απόλυτα: υπάρχει ένας βαθύς δεσμός που υπερβαίνει τις εξωτερικές συμπεριφορές. Ο Μαγκς είναι «δύσκολος», αλλά είναι δικός τους. Είναι μια σχέση στο όριο της παράνοιας και της αγάπης - και γι' αυτό τόσο ανθρώπινη.

Χιούμορ με βάθος

Το χιούμορ του Θέρμπερ δεν είναι επιφανειακό. Κάτω από την κωμική περιγραφή του τρόμου των επισκεπτών και των ταχυδρόμων, αναδύεται η αγάπη για το ανορθόδοξο, για το ανολοκλήρωτο, για τις ιδιοτροπίες που μας καθορίζουν. Ο Μαγκς είναι το παράδειγμα του σκύλου που δεν "ταιριάζει" σε κανένα εγχειρίδιο θετικής εκπαίδευσης, και όμως ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να τον αλλάξει. Τον αποδέχεται όπως είναι -σχεδόν με έναν σεβασμό που συνήθως φυλάμε για ανθρώπους. Το διήγημα ανήκει σε εκείνη τη σπάνια κατηγορία κειμένων όπου το ζώο δεν είναι σύμβολο, ούτε μεταφορά. Είναι απλώς αυτό που είναι -και αυτή η ρεαλιστική αντιμεΈνα μνημείο για τον Μαγκς τώπιση είναι που συγκινεί. Το χιούμορ εδώ δεν γελοιοποιεί· εξανθρωπίζει, και εν τέλει εξυψώνει.

Γιατί αγαπάμε τους Μαγκς;

Οι σκύλοι σαν τον Μαγκς υπάρχουν. Είναι οι σκύλοι με ιστορία, με τραύματα, με δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά. Είναι οι σκύλοι που φοβούνται, αμύνονται, ξεσπούν -και όμως, με έναν παράξενο τρόπο, αγαπιούνται περισσότερο. Ο Θέρμπερ μάς υπενθυμίζει ότι η σχέση μας με τα ζώα δεν βασίζεται στην τελειότητα ή στην υπακοή, αλλά στην αναγνώριση της μοναδικότητάς τους.Η ζωή με έναν Μαγκς δεν είναι εύκολη. Αλλά είναι αληθινή. Και γι' αυτό ίσως, αξίζει τον κόπο. Όλοι έχουμε γνωρίσει έναν Μάγκς. Ίσως να ζει στο σπίτι μας. Ίσως να τον συναντάμε στο πάρκο, με φίμωτρο ή με βλέμμα καχύποπτο. Μην τον κρίνετε βιαστικά. Κάθε σκύλος κουβαλάει μια ιστορία -κι ας μην τη διηγηθεί ποτέ. Ο Τζέιμς Θέρμπερ δεν προσπάθησε να "διορθώσει" τον Μαγκς. Τον κράτησε, τον αποδέχτηκε, και τελικά τον έγραψε στην καρδιά του. Αυτό δεν είναι, άραγε, το πιο ειλικρινές είδος αγάπης;

Οι σκύλοι σαν τον Μαγκς υπάρχουν. Είναι οι σκύλοι με ιστορία, με τραύματα, με δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά. Είναι οι σκύλοι που φοβούνται, αμύνονται, ξεσπούν- και όμως με έναν παράξενο τρόπο, αγαπιούνται περισσότερο...

Ένα μνημείο για τον Μαγκς

Πόσοι σκύλοι, άραγε, βρίσκονται θαμμένοι στη λογοτεχνία, αλλά ελάχιστοι στη γη με μάρμαρο και επιγραφή; Ο Μαγκς, ο τρομερός σκύλος του Τζέιμς Θάρμπερ, ο «σκύλος που δάγκωνε τους ανθρώπους», έχει και τα δύο: μια θέση στην παγκόσμια ανθολογία του χιούμορ και μια θέση στο Green Lawn Cemetery του Κολόμπους, στο Οχάιο. Στις 28 Αυγούστου 2021, περισσότερο από έναν αιώνα μετά τη γέννηση του Θέρμπερ και δεκαετίες από τότε που ο Μαγκς «ζούσε» μέσα στις ιστορίες του, ένα μπρούτζινο άγαλμα του σκύλου στήθηκε πάνω στον οικογενειακό τάφο των Θέρμπερ.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τη γλύπτρια Renate Burgyan Fackler, βασισμένο σε σκίτσο του ίδιου του συγγραφέα — ένας φόρος τιμής όχι μόνο στο ζώο αλλά και στο βλέμμα με το οποίο ο Θέρμπερ το αποθανάτισε: καυστικό, τρυφερό και απόλυτα προσωπικό. Το μνημείο τοποθετήθηκε με πρωτοβουλία της Thurber House, σε συνεργασία με το Green Lawn Cemetery, σε μια τελετή γεμάτη αναγνώσεις και χιούμορ. Η επιγραφή στο άγαλμα, λιτή αλλά γεμάτη ειρωνεία, παραπέμπει στο ίδιο το διήγημα: «Nobody knew exactly what was the matter with him.» Και από κάτω, η προειδοποίηση στα λατινικά: Cave Canem - «Πρόσεχε τον σκύλο». Αυτό το γλυπτό, ανάμεσα σε ταφικά μνημεία ανθρώπων, δίνει στον Muggs μια μορφή λογοτεχνικής αθανασίας. Δεν ήταν ο πιο πιστός ούτε ο πιο ευγενικός σκύλος. Ήταν όμως ο πιο αξέχαστος. Και ίσως, μέσα στην παραξενιά του, ο πιο ανθρώπινος.