Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το επιστημονικό ενδιαφέρον για τον ρόλο των ζώων συντροφιάς στην καθυστέρηση ή και μείωση των συμπτωμάτων της άνοιας, μιας προοδευτικής νευροεκφυλιστικής διαταραχής, που επηρεάζει τη μνήμη, την σκέψη και την συμπεριφορά των υπερήλικων ανθρώπων. Μέχρι σήμερα, οι θεραπείες για τις μορφές άνοιας, όπως το Αλτσχάιμερ, είναι περιορισμένες, ενώ η αντιμετώπιση της νόσου αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την δημόσια υγεία, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνάει και τα ποσοστά άνοιας αυξάνονται. Έτσι, η προσοχή των επιστημόνων στρέφεται σε εναλλακτικές μεθόδους υποστήριξης. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η θεραπευτική δύναμη των ζώων συντροφιάς, κυρίως σκύλων και γατών.

Διαβάστε: Ένα τεχνητό μέλος για την Κάμι που βίωσε την ανθρώπινη σκληρότητα σε όλο της το μεγαλείο

Σκυλιά για καλύτερη μνήμη

Πρόσφατη επιστημονική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Nature, διαπιστώνει ότι τα κατοικίδια συνδέονται με βραδύτερη γνωστική παρακμή, προφυλάσσοντας ενδεχομένως συγκεκριμένες εγκεφαλικές λειτουργίες στους υπερήλικες. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι συσχετίσεις διαφέρουν ανάλογα με το ζώο: οι ιδιοκτήτες σκύλων διαπιστώθηκε ότι έχουν καλύτερη μνήμη, ενώ οι ιδιοκτήτες γατιών εμφάνισαν πιο αργή μείωση της λεκτικής ευχέρειας. Όμως, φαίνεται ότι δεν είναι όλα τα κατοικίδια ζώα ίδια: τα ψάρια και τα πτηνά δεν φάνηκε να επηρεάζουν τη λειτουργία του μυαλού. «Η ιδιοκτησία κατοικίδιων ζώων έχει συνδεθεί με θετική επίδραση στη γνωστική λειτουργία και τη γνωστική έκπτωση στην προχωρημένη ενήλικη ζωή, αν και υπάρχει περιορισμένη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα διάφορα είδη κατοικίδιων ζώων σχετίζονται με αυτά τα αποτελέσματα», ανέφερε η Adriana Rostekova, ερευνήτρια και επικεφαλής συγγραφέας του άρθρου, η οποία εργάζεται στην ερευνητική ομάδα Αναπτυξιακής Ψυχολογίας της Διάρκειας Ζωής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Στο πλαίσιο της έρευνας η Adriana Rostekova χρησιμοποίησε δεδομένα για την Υγεία και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη προκειμένου να εξετάσει τη σχέση μεταξύ της ιδιοκτησίας ζώων συντροφιάς και της γνωστικής παρακμής σε μια περίοδο 18 ετών μεταξύ ενηλίκων ηλικίας 50 ετών και άνω.

Το κατοικίδιο δεν αντικαθιστά σε καμία περίπτωση την ιατρική παρέμβαση, όμως συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική υγεία και στην ποιότητα ζωής των υπερηλίκων ατόμων, όπως αποδεικνύουν οι σχετικές επιστημονικές μελέτες.

Η μελέτη εξέτασε τον ξεχωριστό ρόλο της κατοχής σκύλων, γατών, πτηνών και ψαριών. «Η βασική καινοτομία της μελέτης μας ήταν ότι βρήκαμε αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των ειδών», δήλωσε η Rostekova, διευκρινίζοντας ότι «το γενικό μοτίβο της επίδρασης των κατοικίδιων στη διαφύλαξη της λειτουργίας του εγκεφάλου μπορεί να καθοδηγείται κυρίως από την κατοχή γάτας ή σκύλου και όχι από την ιδιοκτησία κατοικίδιων γενικά, καθώς η διατήρηση ψαριών ή πτηνών δεν έδειξε ουσιαστική σχέση με τις αλλαγές στη γνωστική εξασθένιση». Όπως εξήγησε η ερευνήτρια, «η σύντομη διάρκεια ζωής ενός ψαριού ή πουλιού μπορεί ενδεχομένως να περιορίσει το επίπεδο συναισθηματικής σύνδεσης που μπορεί να αναπτύξει κανείς με το κατοικίδιό του. Η ιδιοκτησία πτηνών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου του ιδιοκτήτη λόγω των αυξημένων επιπέδων θορύβου, ο οποίος έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με τη γνωστική έκπτωση. Είναι επίσης πιθανό η αλληλεπίδραση με τους σκύλους και τις γάτες να παρέχει μοναδική γνωστική διέγερση, η οποία μπορεί να είναι λιγότερο έντονη σε άλλα, λιγότερο απαιτητικά κατοικίδια ζώα. Επίσης υπάρχει η πιθανότητα αυξημένης κοινωνικής διέγερσης που διευκολύνεται από τις γάτες και τους σκύλους, η οποία μπορεί να συνδέεται με τη βραδύτερη γνωστική παρακμή που βιώνουν οι ιδιοκτήτες τους: αυξημένη συχνότητα κοινωνικών αλληλεπιδράσεων όταν συνοδεύονται από έναν σκύλο – ή για τις γάτες, ένα υποκατάστατο ενός κοινωνικού δικτύου».

Επιστημονικές Μελέτες

Μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν (2020)

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπερήλικες, οι οποίοι ζούσαν με κατοικίδια για τουλάχιστον δύο χρόνια είχαν καλύτερη γνωστική λειτουργία, σε σύγκριση με εκείνους χωρίς ζώα. Το αποτέλεσμα αποδόθηκε στη συνεχή σωματική δραστηριότητα και στη συναισθηματική σταθερότητα που προσφέρουν τα ζώα συντροφιάς.

Μελέτη του Πανεπιστημίου της Φλόριντα (2018)

Η καθημερινή επαφή με ζώα, είτε μέσω ιδιοκτησίας είτε μέσω προγραμματισμένων επισκέψεων, σχετίστηκε με μείωση των συμπτωμάτων σύγχυσης και επιθετικότητας στους ηλικιωμένους.

Ρομποτικά ζώα συντροφιάς

Σε περιπτώσεις όπου η διαχείριση ενός κατοικίδιου δεν είναι εφικτή, ρομποτικά κατοικίδια, όπως ρομποτικά σκυλάκια, έχουν αποδειχθεί εξίσου αποτελεσματικά στη μείωση του άγχους και στην ενίσχυση της αίσθησης ασφάλειας.

Pet Therapy σε Μονάδες Φροντίδας

Προγράμματα θεραπείας με ζώα (animal-assisted therapy), που εφαρμόζονται σε γηροκομεία και νοσοκομεία, δείχνουν σημαντικές βελτιώσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στη διάθεση ασθενών με μέτρια έως σοβαρή άνοια.

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η παρουσία ενός ζώου συντροφιάς, όπως ένας σκύλος ή μια γάτα, μπορεί:

▸ Να μειώσει τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.
▸ Να ενισχύσει την αίσθηση σκοπού και καθημερινής ρουτίνας.
▸ Να βελτιώσει την κοινωνική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία.
▸ Να διεγείρει τη μνήμη και την προσοχή μέσω της φροντίδας του ζώου.

Περιορισμοί και προκλήσεις

Αν και τα οφέλη είναι εμφανή, η συμβίωση με ζώα απαιτεί οργάνωση και υπευθυνότητα. Δεν είναι όλοι οι ηλικιωμένοι σε θέση να φροντίσουν ένα κατοικίδιο, ειδικά εάν αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα ή προχωρημένη άνοια. Επιπλέον, κάποιες μελέτες τονίζουν την ανάγκη για περισσότερα δεδομένα μεγάλης κλίμακας ώστε να τεκμηριωθούν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ωστόσο, τα στοιχεία συγκλίνουν στην άποψη ότι η παρουσία ζώων συντροφιάς, πραγματικών ή ρομποτικών, φαίνεται να αποτελεί μια ελπιδοφόρα συμπληρωματική στρατηγική στη φροντίδα ατόμων με άνοια. Το κατοικίδιο δεν αντικαθιστά την ιατρική παρέμβαση, όμως συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής των υπερηλίκων. Η αξιοποίηση αυτής της σχέσης ανοίγει νέους δρόμους στην ολιστική φροντίδα της τρίτης ηλικίας και επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά την θεραπευτική σύνδεση μεταξύ ανθρώπου και ζώου.


Δημοσιεύτηκε στο Animall των Παραπολιτικών