Στους μύθους και τα παραμύθια, ο λύκος παρουσιάζεται συχνά ως «κακός», «πονηρός» ή «ψεύτης», που ξεγελά την μικρή Κοκκινοσκουφίτσα. Σήμερα, στα χρόνια της κλιματικής κρίσης, ο λύκος επανέρχεται στο προσκήνιο - όχι σαν θρύλος ή φοβία, αλλά ως ζωντανό πλάσμα, που πασχίζει να βρει τον χώρο του ανάμεσα σε χωριά, γεωργικές εκτάσεις, δρόμους και σύνορα χωρών.

Διαβάστε: Τι όνομα να δώσω στο κουτάβι μου;

Τον συναντάμε όλο και πιο συχνά σε δασώδεις περιοχές της ορεινής ζώνης, σε ημιορεινές περιοχές με χαμηλή βλάστηση, ακόμη και κοντά σε οικισμούς όπου υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες για την επιβίωση του.

Η επιστροφή ενός μεγάλου θηρευτή προκαλεί έντονη ανησυχία, ειδικά όταν οι διαδρομές του τέμνονται με οικισμούς, κτηνοτροφικά ζώα, μονοπάτια πεζοπορίας και περιοχές αναψυχής. Η παρουσία του κοντά σε κατοικημένες περιοχές σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις εύκολα προσβάσιμες ανθρωπογενείς πηγές τροφής, όπως κτηνοτροφικά ζώα, απορρίμματα, αδέσποτα σκυλιά ή άλλα οικόσιτα ζώα, που αποτελούν εύκολη λεία του.

Η επιστροφή ενός μεγάλου θηρευτή προκαλεί έντονη ανησυχία

Οι συχνές προσεγγίσεις των λύκων οδηγούν σταδιακά στην εξοικείωση τους με την ανθρώπινη παρουσία και τις υποδομές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της απόστασης ανοχής της ανθρώπινης παρουσίας από τους λύκους σε μικρότερη των 30 μέτρων.

Προσοχή στα σκυλιά μας!

Το φαινόμενο ενισχύεται περαιτέρω σε περιοχές με συχνές επισκέψεις επισκεπτών για αναψυχή και σε εξοχικά μέρη όπου συνηθίζουμε να περπατάμε με τα σκυλιά μας.

Εκ των πραγμάτων, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις επιλογές για βόλτες με τα σκυλιά μας σε βουνά, εξοχές και παραλίες που περιβάλλονται από δάση. Διότι, ο σκύλος είναι το Νο1 θήραμα για τον λύκο. Ακόμη κι αν ο πιστός μας σύντροφος είναι κοντά μας δεμένος με λουράκι, αυτό δεν τον σώζει σε περίπτωση επίθεσης.

Οι εξοικειωμένοι λύκοι είναι συχνά νεαρά σε ηλικία ζώα, τα οποία λόγω απειρίας αναπτύσσουν ευκολότερα άφοβη συμπεριφορά ή γέρικα ασθενικά άτομα, πιθανώς εκδιωγμένα από την αγέλη, που αναζητούν εύκολη τροφή.

skylos-1

Μέτρα προστασίας

Η συνύπαρξη του λύκου με τον άνθρωπο είναι εφικτή όταν ακολουθούνται σωστές πρακτικές και μέθοδοι αποφυγής επιθέσεων, κατανοώντας ταυτόχρονα τον σημαντικό ρόλο των λύκων στη φύση.

  • Αποφεύγουμε βόλτες σε περιοχές (εκτός οικισμών) με γνωστή παρουσία λύκων, κυρίως νωρίς το πρωί ή το σούρουπο.
  • Δεν έχουμε τροφή κατά την βόλτα μας, ούτε αφήνουμε υπολείμματα τροφής εντός των κάδων απορριμμάτων που βρίσκονται στο δάσος.
  • Αποφεύγουμε βόλτες με σκύλους σε μεγάλες αποστάσεις από οικισμούς. Κρατάμε τον σκύλο πάντα δεμένο με λουρί και προκαλούμε θόρυβο ώστε να προειδοποιήσουμε για την παρουσία μας την άγρια πανίδα.
  • Δεν πετάμε ή θάβουμε νεκρά ζώα στην ύπαιθρο ή σε περιαστικά πάρκα ή/και σε αστικές περιοχές. Αποτελούν ισχυρή εστία προσέλκυσης λύκων και άλλων άγριων ζώων.
  • Περιορίζουμε τα κατοικίδια μας σε καλά περιφραγμένους χώρους κατά τη διάρκεια της νύκτας. Σε περίπτωση οίστρου θηλυκού σκύλου συνιστάται έντονα ο περιορισμός του καθ' όλη τη διάρκειά του.
  • Δεν παρέχουμε τροφή εκούσια ή ακούσια προς την άγρια πανίδα για οποιοδήποτε λόγο σε οποιαδήποτε περιοχή (εντός ή εκτός οικισμών).
  • Δεν αφήνουμε υπολείμματα τροφής εκτός κάδων, σε οικισμούς και περιαστικές περιοχές.


Σε περίπτωση συνάντησης με λύκο

Δεν πρέπει να φοβηθείτε ή να τρέξετε. Αν είναι σε μεγάλη απόσταση από εσάς, μην τον ενοχλήσετε.

  • Αν η απόσταση είναι μικρότερη των 20-30 μ., μην πλησιάζετε για να βγάλετε φωτογραφίες. Κρατήστε πάντα οπτική επαφή και μην τρέξετε.
  • Επιδείξετε επιθετική συμπεριφορά, κάνοντας δυνατό θόρυβο με οποιοδήποτε μέσο και τρόπο, κουνώντας αντικείμενα για να φανείτε μεγαλύτεροι σε μέγεθος. Η συμπεριφορά αυτή μεταφέρει στους λύκους το μήνυμα ότι δεν είναι αποδεκτή η προσέγγιση ανθρώπων σε κοντινές αποστάσεις και διατηρεί τον φόβο τους προς τους ανθρώπους.
  • Ενημερώστε το τοπικό Δασαρχείο.


Λύκοι σε Ελλάδα και Ευρώπη

Στη χώρα μας, ο λύκος εξαπλώνεται με σταθερούς πληθυσμούς σε Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, αλλά και νοτιότερα στον Παρνασσό, τον Κιθαιρώνα και την Πάρνηθα. Οι πρώτες ομάδες εντοπίστηκαν στην Πάρνηθα το 2014, ύστερα από 60 χρόνια εξαφάνισης τους από τη συγκεκριμένη περιοχή, όπως και από πολλές άλλες περιοχές της νότιας Ελλάδας.

Πέρυσι τον Δεκέμβριο, έπειτα από σχεδόν 100 χρόνια, λύκοι έκαναν αισθητή την παρουσία τους και στον Ταΰγετο. Είχαν να δώσουν σημεία ζωής στην περιοχή από το 1930.

Στην Ευρώπη η παρουσία του λύκου καλύπτει σήμερα γεωγραφικά πολλές χώρες, από την Ισπανία και την Ιταλία μέχρι τη Σκανδιναβία, τη Γερμανία και την Πολωνία, ενώ πρόσφατα επανεμφανίστηκε σε χώρες, όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία, από όπου είχε εξαφανιστεί για αιώνες.

lykos-1

Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί εντοπίζονται στα Βαλκάνια, την Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία.

Στην ΕΕ, υπολογίζεται ότι οι λύκοι σκοτώνουν περίπου 56.000 κατοικίδια ζώα ετησίως, από έναν συνολικό πληθυσμό ζώων εκτροφής περίπου 279 εκατομμύρια. Ο κίνδυνος για κάθε ζώο είναι μικρός - περίπου 0,02% ετησίως. Τα κράτη ξοδεύουν περίπου 17 εκατ. ευρώ τον χρόνο σε αποζημιώσεις.

Σε πολλές χώρες, οι τοπικές αρχές προειδοποιούν για περιοχές που λέγεται ότι κατοικούνται από «προβληματικούς λύκους» (κάποια ζώα που συχνά πλησιάζουν ανθρώπους, σκύλους, μονοπάτια). Συχνά εκδίδονται οδηγίες: να μην βγαίνουν παιδιά μόνα, να κρατούν τους σκύλους κοντά, να αποφεύγουν δασικές περιοχές χωρίς συνοδεία.

Επιθέσεις σε ανθρώπους

Ο σημερινός λύκος δεν κυνηγά τον άνθρωπο ως θήραμα. Οι περισσότερες καταγεγραμμένες επιθέσεις λύκων στην Ελλάδα αφορούν σκύλους (συνήθως κυνηγετικά) και κτηνοτροφικά ζώα.

Οι επιθέσεις σε ανθρώπους είναι εξαιρετικά σπάνιες, αλλά συμβαίνουν.

  • Τον περασμένο Σεπτέμβριο καταγράφηκε περιστατικό επίθεσης λύκου σε 5χρονο παιδί σε παραλία στον Νέο Μαρμαρά, Χαλκιδικής. Οι αρχές χρησιμοποίησαν drones και παγίδες για να εντοπίσουν το ζώο.
  • Τον Σεπτέμβριο 2025, αναφέρθηκε από τοπικό μέσο ότι λύκος επιτέθηκε σε γυναίκα που έβγαζε τον σκύλο της σε περιοχή της Χαλκιδικής.

Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται επίθεση λύκου σε άνθρωπο στην Ελλάδα, ενώ προηγουμένως είχαμε κυρίως επιθέσεις σε ζώα.

  • Τον Ιανουάριο 2025, καταγγέλθηκε ότι λύκος βρέθηκε στην είσοδο της πόλης της Πτολεμαΐδας, τις βραδινές ώρες. Ο τοπικός κυνηγετικός σύλλογος προειδοποίησε για πιθανές επιθέσεις σε δεσποζόμενα ή αδέσποτα ζώα και ενδεχομένως σε ανθρώπους.
  • Το 2023, κάτοικοι αγροτικών περιοχών κατήγγειλαν όλο και περισσότερες επιθέσεις λύκων σε ζώα, ενώ αναφέρθηκαν και περιπτώσεις για λύκους που «δεν φεύγουν» όταν συναντούν ανθρώπους.


Περιστατικά στην Ευρώπη

  • Στην Ολλανδία πρόσφατα καταγράφηκε περιστατικό με θύμα ένα 6χρονο παιδί, που δαγκώθηκε και «τραβήχτηκε» από λύκο στον δρυμό Den Treek, στην περιοχή Utrechtse Heuvelrug, όπου υπάρχει προειδοποιητική σήμανση για επικινδυνότητα. Η ταυτοποίηση του λύκου (με DNA) επιβεβαίωσε ότι το ζώο έχει πραγματοποιήσει και άλλες επιθέσεις/επαφές με ανθρώπους και σκύλους.
  • Στη Φλάνδρα (Βέλγιο), από το 2018 έως το 2023 έχουν καταγραφεί σχεδόν 250 επιθέσεις λύκων σε ζώα εκτροφής, με επιβεβαιωμένη εμπλοκή λύκου σε περίπου 243 περιπτώσεις. Η περιοχή καταγράφει αύξηση επιθέσεων λύκων σε ζώα κατά 17% το 2025 σε σχέση με προηγούμενη χρονιά.
  • Σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Πολωνία, Κροατία), υπάρχουν μερικές καταγεγραμμένες επιθέσεις σε ανθρώπους, αλλά σπάνια και συχνά με ιδιαίτερες συνθήκες (νεαροί λύκοι, έλλειψη λείας, λύσσα, επαφή με κατοικημένες περιοχές).
  • Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν βεβαιωμένα στοιχεία για θανάτους ανθρώπων από λύκο στην Ευρώπη, κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι οι υγιείς λύκοι δεν θεωρούνται συστηματικοί κίνδυνοι για τους ανθρώπους. Ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλός και οι περισσότερες επιθέσεις συμβαίνουν σε συγκεκριμένες συνθήκες (υποτροπές, πρόκληση, ασθένειες, ανεπάρκεια τροφής).

Σεβασμός

Παρά τον φόβο που προκαλεί η παρουσία λύκων, η επανεμφάνισή τους δηλώνει ότι η άγρια ζωή έχει τη δύναμη να ανακάμψει, καθώς τα μέτρα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την δύναμη του χρόνου, μπορούν να αποδώσουν.

Το πραγματικό ζήτημα είναι η συμβίωσή μας με την άγρια πανίδα και πώς διαμορφώνουμε πολιτικές, πρακτικές και στάσεις ώστε να ελαχιστοποιούμε τις συγκρούσεις, να προστατεύουμε τους ανθρώπους και τα ζώα μας, να σεβαστούμε τα άγρια ζώα που έχουν δικαίωμα να υπάρξουν ξανά στον φυσικό τους χώρο.

Δεν πρέπει να παρέχουμε τροφή σε κανένα άγριο ζώο

Με αφορμή το τελευταίο περιστατικό με τον θανάσιμα τραυματισμένο από λύκους αδέσποτο σκύλο από το Μενίδι που εισήχθη στο Διαδημοτικό Κέντρο Περίθαλψης Αδέσποτων Ζώων, ο πρόεδρος του ΠΕΣΥΔΑΠ Γρηγόρης Γουρδομιχάλης, εξηγεί και σημειώνει:

«Κατά κανόνα ο λύκος αποφεύγει τον άνθρωπο. Ωστόσο, λόγω της μεγάλης επισκεψιμότητας του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας από εκδρομείς και περιπατητές, είναι αναπόφευκτο ο λύκος να συνηθίζει την παρουσία ανθρώπων στο φυσικό του περιβάλλον, αλλά και να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ανθρωπογενείς πηγές τροφής (απορρίμματα εκδρομέων, κάδους σκουπιδιών, παράνομες χωματερές, κ.λ.π.)

Έτσι, κάποιοι από τους λύκους της Πάρνηθας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τον άνθρωπο και τους οικισμούς του ως «πηγές τροφής», κάτι που δεν είναι ασφαλές ούτε για τον άνθρωπο και τα κατοικίδια του ούτε και για τον ίδιο τον λύκο.

Γι' αυτό σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παρέχουμε τροφή σε κανένα άγριο ζώο. Αντιθέτως, προσέχουμε να μην αφήνουμε σκουπίδια με υπολείμματα τροφών, καθώς τα άγρια ζώα πρέπει να αναζητούν τροφή στο φυσικό τους περιβάλλον, γιατί διαφορετικά μπαίνουν σε μια φάση εξοικείωσης με τον άνθρωπο και προσέγγισης σε αστικές περιοχές».

Δημοσιεύτηκε στο Animall των «Παραπολιτικών»