Ο Ζακ Πρεβέρ και ο σκύλος του Ergé στο πάρκο: Η ποίηση της συνύπαρξης

Ο Ζακ Πρεβέρ (1900–1977) υπήρξε ποιητής της καθημερινότητας: έπλασε στίχους από το υλικό της πόλης, από τις φωνές των παιδιών, τους θορύβους των δρόμων, τις σιωπές των καφενείων. Σε αυτή τη φωτογραφία του Ρομπέρ Ντουανό (1955) βλέπουμε τον ποιητή καθισμένο σ' ένα μεταλλικό καρεκλάκι, με το τσιγάρο στο στόμα και ένα ποτήρι κρασί μπροστά του. Στο πλάι του, στο χώμα, είναι ξαπλωμένος ο σκύλος του, ένας Briard με το όνομα Ergé. Δεν πρόκειται για συμπλήρωμα στο κάδρο αλλά για ισότιμη παρουσία. Ο Ergé, που τιμήθηκε μάλιστα μαζί με τον αφεντικό του από το Collège de Pataphysique, ήταν ένα είδος συμπατριώτη-συνωμότη.

Διαβάστε: Ιαπωνικός Ακίτα: Ένας ξεχωριστός σκύλος από τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου

Ο Ντουανό σε αυτή τη φωτογραφία αποτυπώνει κάτι περισσότερο από ένα στιγμιότυπο: την ποίηση της συνύπαρξης. Ο άνθρωπος και το ζώο μοιάζουν να μοιράζονται τον ίδιο ρυθμό ανάπαυσης, την ίδια αδιαφορία για τον κόσμο που περνά πίσω τους. Στο ποίημά του Il faut passer le temps, «Πως να περάσουμε την ώρα μας», ο Πρεβέρ παίζει με την ιδέα της ιδιοκτησίας: δεν είναι ο άνθρωπος που έχει τον σκύλο, αλλά ο σκύλος που έχει τον άνθρωπο. Αυτή η αντιστροφή αποτυπώνεται στη φωτογραφία –ο ποιητής φαίνεται σχεδόν φιλοξενούμενος στη γαλήνη του ζώου.

Όπως και στις «Ιστορίες των σκύλων», ο Πρεβέρ έβλεπε στον σκύλο μιαν αλήθεια άμεση, χωρίς στόμφο, με την απλότητα που αναζητούσε και στην ποίηση. Στις ιστορίες αυτές ο σκύλος δεν είναι ποτέ διακοσμητικός, αλλά πρωταγωνιστής που φανερώνει με την πίστη, την τρυφερότητα και την ειλικρίνειά του τις αντιφάσεις της ανθρώπινης κοινωνίας. Με χιούμορ και ειρωνεία, ο ποιητής αντιπαραθέτει την αυθεντικότητα των ζώων με την υποκρισία ή την αδικία των ανθρώπων.

Αν η φωτογραφία του Ντουανό μας δείχνει τη συντροφικότητα του Πρεβέρ με τον Ergé, οι «Ιστορίες των σκύλων» ανοίγουν τον ίδιο κόσμο σε λογοτεχνικό επίπεδο: έναν κόσμο όπου η ποίηση γεννιέται από την απλότητα, την καθημερινή τρυφερότητα και τη συνενοχή ανθρώπου και ζώου. Πρόκειται για ένα μικρό μάθημα ισότητας και ανθρωπιάς, γραμμένο με τη γλώσσα της ποίησης και της φιλίας. Παταφυσική: Πρόκειται για μία παρωδία της σύγχρονης επιστήμης με στόχο τη μελέτη των φαινομένων πέρα από τα μεταφυσικά. Ο όρος άλλωστε προέρχεται ως παραφθορά από το ελληνικό «τα επί τα φυσικά».