Η Γκεοργκίεβνα Τιχανόφσκαγια μιλά στα Παραπολιτικά: Στη Λευκορωσία βιάστηκαν και ακρωτηριάστηκαν
Σταματης Ζαχαρος
Η Σβετλάνα Γκεοργκιενα Τιχανοφσκαγια είναι μια πολύ θαρραλέα γυναίκα. Σήμερα αποτελεί το σύμβολο της - εξόριστης - αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας. Όταν ο σύζυγός της, Σεργκέι Τιχανοφσκι (διάσημος blogger στη Λευκορωσία) ανακοίνωσε ότι θα κατέβει στις εκλογές το καθεστώς Λουκας τον συνέλαβε και η ίδια υπό το κράτος του φόβου, μετακόμισε στη Λιθουανία. Από εκεί οργανώνει την αντίσταση στον Αλεξάντερ Λοικασένκο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς είναι η ζωή στη Λευκορωσία. Υπάρχει παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων; Υπάρχει το κράτος ∆ικαίου;
Η τρέχουσα κατάσταση στη Λευκορωσία έχει ως εξής: Τα ανθρώπινα δικαιώµατα δεν γίνονται σεβαστά. Το Σύνταγµα δεν λειτουργεί - αντ’ αυτού, διατάγµατα και διατάγµατα του προέδρου απαγορεύουν τη συγκέντρωση περισσότερων των τριών ατόµων, όλα τα ανεξάρτητα Μέσα ενηµέρωσης έχουν καταστραφεί, οι δηµοσιογράφοι για το έργο τους είναι στη φυλακή, οι άνεργοι υποχρεούνται να πληρώνουν χρήµατα για τον προϋπολογισµό, αντί να λαµβάνουν βοήθεια από το κράτος, και κανείς δεν ξέρει πώς δαπανώνται αυτά τα χρήµατα. Στην πραγµατικότητα, τα χρήµατα από τους ανέργους πηγαίνουν απλώς στον Λουκασένκο και στην «αυλή» του. Ο Λουκασένκο έχει ήδη περισσότερες από 13 ή 15 κατοικίες και πρόσφατα έχτισε ένα νέο πολυτελές παλάτι. Ο,τι κάνει (σ.σ.: ο τρόπος που διαβιοί) βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση µε το γεγονός ότι στη χώρα µου έχουµε τους χαµηλότερους µισθούς και συντάξεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. ∆εν υπάρχει δικαστήριο, αυτοί οι άνθρωποι που αποκαλούνται δικαστές διορίζονται από τον Λουκασένκο, λαµβάνουν από τον δικτάτορα διαµερίσµατα στα οποία µένουν, αρκεί το άτοµο που τους αναθέτει να είναι ικανοποιηµένο. Ως αποτέλεσµα, αντί για δίκη, έχουµε µόνο ποινές που ικανοποιούν το καθεστώς. Η χώρα αντιµετωπίζει µια πολύ σοβαρή κρίση σε όλους τους τοµείς: πολιτική, οικονοµική, κοινωνική, δηµογραφική... Οι επιχειρήσεις κλείνουν ή φεύγουν από τη Λευκορωσία, οι άνθρωποι φεύγουν από τη χώρα. Αυτή είναι η ζωή στη Λευκορωσία τώρα.
Με τις εκλογές τι συµβαίνει; Ο Λουκασένκο κερδίζει διαρκώς από το 1994.
Στις 9 Αυγούστου 2020, ένας µεγάλος αριθµός Λευκορώσων (85%-90%, σύµφωνα µε τους κοινωνιολόγους) ψήφισαν υπέρ µου. Οι άλλοι ανεξάρτητοι προεδρικοί υποψήφιοι -άνδρες- φυλακίστηκαν πριν από τις εκλογές, όπως και ο σύζυγός µου, ο δηµοφιλής blogger Σεργκέι Τιχανόφσκι. Τελικά, ο δικτάτορας και οι συνεργάτες του ανακοίνωσαν µόνο ότι επανεξελέγη ο Λουκασένκο. Τότε οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόµους, απαιτώντας την αλήθεια. Αλλά πυροβολήθηκαν, τους έριξαν χειροβοµβίδες κρότου-λάµψης, φυλακίστηκαν και σε αυτές τις φυλακές
Ανάλογες καταγγελίες υπάρχουν και για τη µεταχείριση του δηµοσιογράφου Ροµάν Προτάσεβιτς.
Ο Προτάσεβιτς χτυπήθηκε τροµερά, όπως είδαµε στο βίντεο που δηµοσίευσε το καθεστώς. Η µύτη του είναι σπασµένη, το µισό πρόσωπό του έχει έναν µεγάλο µώλωπα που καλύπτεται από µακιγιάζ και υπάρχουν ίχνη θηλιάς στον λαιµό του. Ολα τα άλλα µέρη του σώµατος καλύπτονται µε µακριά µανίκια... Πριν από µια εβδοµάδα, ο ακτιβιστής Βιτόλντ Ασουράκ θάφτηκε αφού βασανίστηκε µέχρι θανάτου στη φυλακή. Το σώµα του, που παραδόθηκε σε συγγενείς, είχε ακρωτηριαστεί από τα βασανιστήρια...
Η σύλληψη Προτάσεβιτς προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις ενάντια στο καθεστώς Λουκασένκο. Πόσο επικίνδυνος µπορεί να είναι ένας 26χρονος για το καθεστώς, ώστε αυτό να κάνει µια κίνηση που έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως «κρατική αεροπειρατεία»;
Ο Ροµάν απλώς είπε την αλήθεια. Ο Λουκασένκο φοβάται πολύ την αλήθεια. Συνειδητοποιεί ότι, αν όλοι γνωρίζουν την αλήθεια για αυτόν, δεν έχει καµία πιθανότητα. Γι’ αυτό καταστρέφει ανεξάρτητα Μέσα Ενηµέρωσης και φυλακίζει δηµοσιογράφους.
Ο Προτάσεβιτς ήρθε στην Αθήνα ως φωτογράφος σας;
Ο Ροµάν δεν λειτούργησε ως φωτογράφος µου. Ηταν σε διακοπές στην Ελλάδα όταν ήρθα στην Αθήνα µε την οµάδα µου σε επίσηµη επίσκεψη. Μόλις ανακάλυψε ότι επρόκειτο να συναντηθώ µε τη ∆ιασπορά, ήρθε σε αυτήν τη συνάντηση. Τράβηξε µια φωτογραφία και τη δηµοσίευσε στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως όλοι οι άλλοι που ήρθαν στη συνάντηση.
Ο Λουκασένκο αντιµετώπισε µεν τη διεθνή κατακραυγή, αλλά ο Πούτιν τού παρείχε αµέσως διπλωµατική και οικονοµική υποστήριξη. Τι πιστεύετε ότι θέλει ο Πούτιν από τη Λευκορωσία;
Κάνουµε ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσουµε πως οι χώρες που µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο υποστηρίζουν ένα καθεστώς που χτυπά και βιάζει πολίτες προειδοποιούνται ότι υποστηρίζουν τη βία. Τώρα, που ολόκληρος ο κόσµος έχει δει ότι το καθεστώς Λουκασένκο είναι επικίνδυνο, όχι µόνο για τους Λευκορώσους, αλλά και για τους πολίτες του κόσµου, είµαστε σίγουροι ότι η κατάσταση θα αλλάξει γρήγορα. Ακόµα και για τον Πούτιν, ο Λουκασένκο έχει γίνει πολύ τοξικός. ∆εν νοµίζω ότι θα συνεχίσει να τον υποστηρίζει εις βάρος των συµφερόντων του. Και τώρα είναι η ώρα.
Πώς κρίνετε τη στάση της Ε.Ε. σε όλη την περίπτωση; Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να είχε αντιδράσει πιο έντονα; Ισως νωρίτερα;
Μέχρι στιγµής, η αντίδραση της Ε.Ε. µόλις που ξεπροβάλλει. Βρισκόµαστε στη διαδικασία διαβούλευσης µε την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ για να διασφαλίσουµε ότι η απάντηση θα είναι ισχυρή, σταθερή και ενοποιηµένη και ότι θα βασίζεται στη δράση, όχι σε δηλώσεις. Βλέπουµε την αποφασιστικότητά τους να µετακινηθούν από λέξεις σε πράξεις. Σε τελική ανάλυση, η πειρατεία ήταν το αποτέλεσµα της ατιµωρησίας που απολάµβανε προηγουµένως ο Λουκασένκο. Αλλά, όπως το καταλαβαίνω, ολόκληρος ο κόσµος το γνωρίζει τώρα και δεν έχει καµία πρόθεση να κλείσει τα µάτια.
Ουσιαστικά ηγείστε της αντιπολίτευσης, αλλά δεν ζείτε στη χώρα. Κινδυνεύετε στη Λευκορωσία;
∆εν είµαι ο ηγέτης του κόµµατος, ούτε καν µέλος του κόµµατος, ειδικά της αντιπολίτευσης. ∆εν αντιτίθεται η αντιπολίτευση στο καθεστώς, αλλά το 85%-90% των πολιτών της χώρας. ∆εν είναι η αντιπολίτευση, είναι οι άνθρωποι! Και δεν είµαι ηγέτης. Ο ηγέτης προχωρά και οδηγεί. Είµαι στη Λιθουανία τώρα και δεν µπορώ να το κάνω αυτό. Είµαι µάλλον ένα σύµβολο µιας τεράστιας εθνικής διαµαρτυρίας ή ενός κινήµατος. Ναι, δεν θα ήµουν ασφαλής στη Λευκορωσία. Το καθεστώς φυλάκισε τη Μαρία Kαλεσνίκοβα, µια φίλη µου, µε την οποία είχαµε κάνει εκστρατεία µαζί, και πέρασε µέσα από τη Λευκορωσία στο πλαίσιο ενός ράλι. Το καθεστώς έχει φυλακίσει έναν µεγάλο αριθµό ανθρώπων από την οµάδα µου - σχεδόν όλους όσοι δεν έχουν φύγει ακόµα. Τι περισσότερο µπορώ να πω από το ότι τα παιδιά µου έχουν απειληθεί; Εκείνη την εποχή, ο γιος µου ήταν 10 ετών και η κόρη µου ήταν 4 ετών.
Θα θέλατε να απευθυνθείτε στους ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών, µε την ευκαιρία του τι συµβαίνει στη χώρα σας;
Ναι. Και ήδη επικοινωνώ µαζί τους και λαµβάνω την υποστήριξή τους. Είµαστε σίγουροι ότι τώρα ολόκληρος ο κόσµος έχει δει τον κίνδυνο του καθεστώτος Λουκασένκο για τους πολίτες του κόσµου. Οι ηγέτες χωρών και διεθνών οργανισµών θα ενωθούν και όλοι µαζί θα λάβουν µέτρα που θα οδηγήσουν σε αποτέλεσµα: η βία θα σταµατήσει, οι πολιτικοί κρατούµενοι θα απελευθερωθούν, ο δικτάτορας που έχασε τις εκλογές θα φύγει και θα υπάρξουν νέες και δίκαιες εκλογές στη χώρα. Προς τούτο, µαζί πρέπει να του στερήσουµε πόρους αλλά και εξωτερική υποστήριξη, µεταξύ άλλων από τους πρώην συµµάχους και όσους τον συµπαθούν. Σε αυτήν την περίπτωση, το τέλος του καθεστώτος θα έρθει πολύ σύντοµα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς είναι η ζωή στη Λευκορωσία. Υπάρχει παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων; Υπάρχει το κράτος ∆ικαίου;
Η τρέχουσα κατάσταση στη Λευκορωσία έχει ως εξής: Τα ανθρώπινα δικαιώµατα δεν γίνονται σεβαστά. Το Σύνταγµα δεν λειτουργεί - αντ’ αυτού, διατάγµατα και διατάγµατα του προέδρου απαγορεύουν τη συγκέντρωση περισσότερων των τριών ατόµων, όλα τα ανεξάρτητα Μέσα ενηµέρωσης έχουν καταστραφεί, οι δηµοσιογράφοι για το έργο τους είναι στη φυλακή, οι άνεργοι υποχρεούνται να πληρώνουν χρήµατα για τον προϋπολογισµό, αντί να λαµβάνουν βοήθεια από το κράτος, και κανείς δεν ξέρει πώς δαπανώνται αυτά τα χρήµατα. Στην πραγµατικότητα, τα χρήµατα από τους ανέργους πηγαίνουν απλώς στον Λουκασένκο και στην «αυλή» του. Ο Λουκασένκο έχει ήδη περισσότερες από 13 ή 15 κατοικίες και πρόσφατα έχτισε ένα νέο πολυτελές παλάτι. Ο,τι κάνει (σ.σ.: ο τρόπος που διαβιοί) βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση µε το γεγονός ότι στη χώρα µου έχουµε τους χαµηλότερους µισθούς και συντάξεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. ∆εν υπάρχει δικαστήριο, αυτοί οι άνθρωποι που αποκαλούνται δικαστές διορίζονται από τον Λουκασένκο, λαµβάνουν από τον δικτάτορα διαµερίσµατα στα οποία µένουν, αρκεί το άτοµο που τους αναθέτει να είναι ικανοποιηµένο. Ως αποτέλεσµα, αντί για δίκη, έχουµε µόνο ποινές που ικανοποιούν το καθεστώς. Η χώρα αντιµετωπίζει µια πολύ σοβαρή κρίση σε όλους τους τοµείς: πολιτική, οικονοµική, κοινωνική, δηµογραφική... Οι επιχειρήσεις κλείνουν ή φεύγουν από τη Λευκορωσία, οι άνθρωποι φεύγουν από τη χώρα. Αυτή είναι η ζωή στη Λευκορωσία τώρα.
Με τις εκλογές τι συµβαίνει; Ο Λουκασένκο κερδίζει διαρκώς από το 1994.
Στις 9 Αυγούστου 2020, ένας µεγάλος αριθµός Λευκορώσων (85%-90%, σύµφωνα µε τους κοινωνιολόγους) ψήφισαν υπέρ µου. Οι άλλοι ανεξάρτητοι προεδρικοί υποψήφιοι -άνδρες- φυλακίστηκαν πριν από τις εκλογές, όπως και ο σύζυγός µου, ο δηµοφιλής blogger Σεργκέι Τιχανόφσκι. Τελικά, ο δικτάτορας και οι συνεργάτες του ανακοίνωσαν µόνο ότι επανεξελέγη ο Λουκασένκο. Τότε οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόµους, απαιτώντας την αλήθεια. Αλλά πυροβολήθηκαν, τους έριξαν χειροβοµβίδες κρότου-λάµψης, φυλακίστηκαν και σε αυτές τις φυλακές
Ακόμα και για τον Πούτιν, ο Λουκασένκο έχει γίνει πολύ τοξικός. Δεν νομίζω ότι θα συνεχίσει να τον υποστηρίζει εις βάρος των συμφερόντων τουξυλοκοπήθηκαν, βιάστηκαν, βασανίστηκαν. Συνελήφθησαν περίπου 40.000 άτοµα. Πάνω από 3.000 καταδικάστηκαν σε φυλάκιση για αρκετά χρόνια για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Οι πολίτες δέχονται επιθέσεις από οπλισµένους ληστές, χωρίς αναγνωριστικά και µε µάσκες που καλύπτουν τα πρόσωπά τους στους δρόµους. Χτύπησαν και απήγαγαν ανθρώπους που στη συνέχεια βρέθηκαν πίσω από τα κάγκελα. Πολλές γυναίκες δεν φεύγουν από το σπίτι χωρίς ένα επιπλέον ζευγάρι εσώρουχα, γιατί ανά πάσα στιγµή µπορεί να συλληφθούν και να καταλήξουν πίσω από τα κάγκελα. Ξέρουν ότι δεν θα λάβουν δέµατα από κανέναν.
Ανάλογες καταγγελίες υπάρχουν και για τη µεταχείριση του δηµοσιογράφου Ροµάν Προτάσεβιτς.
Ο Προτάσεβιτς χτυπήθηκε τροµερά, όπως είδαµε στο βίντεο που δηµοσίευσε το καθεστώς. Η µύτη του είναι σπασµένη, το µισό πρόσωπό του έχει έναν µεγάλο µώλωπα που καλύπτεται από µακιγιάζ και υπάρχουν ίχνη θηλιάς στον λαιµό του. Ολα τα άλλα µέρη του σώµατος καλύπτονται µε µακριά µανίκια... Πριν από µια εβδοµάδα, ο ακτιβιστής Βιτόλντ Ασουράκ θάφτηκε αφού βασανίστηκε µέχρι θανάτου στη φυλακή. Το σώµα του, που παραδόθηκε σε συγγενείς, είχε ακρωτηριαστεί από τα βασανιστήρια...
Η σύλληψη Προτάσεβιτς προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις ενάντια στο καθεστώς Λουκασένκο. Πόσο επικίνδυνος µπορεί να είναι ένας 26χρονος για το καθεστώς, ώστε αυτό να κάνει µια κίνηση που έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως «κρατική αεροπειρατεία»;
Ο Ροµάν απλώς είπε την αλήθεια. Ο Λουκασένκο φοβάται πολύ την αλήθεια. Συνειδητοποιεί ότι, αν όλοι γνωρίζουν την αλήθεια για αυτόν, δεν έχει καµία πιθανότητα. Γι’ αυτό καταστρέφει ανεξάρτητα Μέσα Ενηµέρωσης και φυλακίζει δηµοσιογράφους.
Ο Προτάσεβιτς ήρθε στην Αθήνα ως φωτογράφος σας;
Ο Ροµάν δεν λειτούργησε ως φωτογράφος µου. Ηταν σε διακοπές στην Ελλάδα όταν ήρθα στην Αθήνα µε την οµάδα µου σε επίσηµη επίσκεψη. Μόλις ανακάλυψε ότι επρόκειτο να συναντηθώ µε τη ∆ιασπορά, ήρθε σε αυτήν τη συνάντηση. Τράβηξε µια φωτογραφία και τη δηµοσίευσε στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως όλοι οι άλλοι που ήρθαν στη συνάντηση.
Ο Λουκασένκο αντιµετώπισε µεν τη διεθνή κατακραυγή, αλλά ο Πούτιν τού παρείχε αµέσως διπλωµατική και οικονοµική υποστήριξη. Τι πιστεύετε ότι θέλει ο Πούτιν από τη Λευκορωσία;
Κάνουµε ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσουµε πως οι χώρες που µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο υποστηρίζουν ένα καθεστώς που χτυπά και βιάζει πολίτες προειδοποιούνται ότι υποστηρίζουν τη βία. Τώρα, που ολόκληρος ο κόσµος έχει δει ότι το καθεστώς Λουκασένκο είναι επικίνδυνο, όχι µόνο για τους Λευκορώσους, αλλά και για τους πολίτες του κόσµου, είµαστε σίγουροι ότι η κατάσταση θα αλλάξει γρήγορα. Ακόµα και για τον Πούτιν, ο Λουκασένκο έχει γίνει πολύ τοξικός. ∆εν νοµίζω ότι θα συνεχίσει να τον υποστηρίζει εις βάρος των συµφερόντων του. Και τώρα είναι η ώρα.
Πώς κρίνετε τη στάση της Ε.Ε. σε όλη την περίπτωση; Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να είχε αντιδράσει πιο έντονα; Ισως νωρίτερα;
Μέχρι στιγµής, η αντίδραση της Ε.Ε. µόλις που ξεπροβάλλει. Βρισκόµαστε στη διαδικασία διαβούλευσης µε την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ για να διασφαλίσουµε ότι η απάντηση θα είναι ισχυρή, σταθερή και ενοποιηµένη και ότι θα βασίζεται στη δράση, όχι σε δηλώσεις. Βλέπουµε την αποφασιστικότητά τους να µετακινηθούν από λέξεις σε πράξεις. Σε τελική ανάλυση, η πειρατεία ήταν το αποτέλεσµα της ατιµωρησίας που απολάµβανε προηγουµένως ο Λουκασένκο. Αλλά, όπως το καταλαβαίνω, ολόκληρος ο κόσµος το γνωρίζει τώρα και δεν έχει καµία πρόθεση να κλείσει τα µάτια.
Ουσιαστικά ηγείστε της αντιπολίτευσης, αλλά δεν ζείτε στη χώρα. Κινδυνεύετε στη Λευκορωσία;
∆εν είµαι ο ηγέτης του κόµµατος, ούτε καν µέλος του κόµµατος, ειδικά της αντιπολίτευσης. ∆εν αντιτίθεται η αντιπολίτευση στο καθεστώς, αλλά το 85%-90% των πολιτών της χώρας. ∆εν είναι η αντιπολίτευση, είναι οι άνθρωποι! Και δεν είµαι ηγέτης. Ο ηγέτης προχωρά και οδηγεί. Είµαι στη Λιθουανία τώρα και δεν µπορώ να το κάνω αυτό. Είµαι µάλλον ένα σύµβολο µιας τεράστιας εθνικής διαµαρτυρίας ή ενός κινήµατος. Ναι, δεν θα ήµουν ασφαλής στη Λευκορωσία. Το καθεστώς φυλάκισε τη Μαρία Kαλεσνίκοβα, µια φίλη µου, µε την οποία είχαµε κάνει εκστρατεία µαζί, και πέρασε µέσα από τη Λευκορωσία στο πλαίσιο ενός ράλι. Το καθεστώς έχει φυλακίσει έναν µεγάλο αριθµό ανθρώπων από την οµάδα µου - σχεδόν όλους όσοι δεν έχουν φύγει ακόµα. Τι περισσότερο µπορώ να πω από το ότι τα παιδιά µου έχουν απειληθεί; Εκείνη την εποχή, ο γιος µου ήταν 10 ετών και η κόρη µου ήταν 4 ετών.
Θα θέλατε να απευθυνθείτε στους ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών, µε την ευκαιρία του τι συµβαίνει στη χώρα σας;
Ναι. Και ήδη επικοινωνώ µαζί τους και λαµβάνω την υποστήριξή τους. Είµαστε σίγουροι ότι τώρα ολόκληρος ο κόσµος έχει δει τον κίνδυνο του καθεστώτος Λουκασένκο για τους πολίτες του κόσµου. Οι ηγέτες χωρών και διεθνών οργανισµών θα ενωθούν και όλοι µαζί θα λάβουν µέτρα που θα οδηγήσουν σε αποτέλεσµα: η βία θα σταµατήσει, οι πολιτικοί κρατούµενοι θα απελευθερωθούν, ο δικτάτορας που έχασε τις εκλογές θα φύγει και θα υπάρξουν νέες και δίκαιες εκλογές στη χώρα. Προς τούτο, µαζί πρέπει να του στερήσουµε πόρους αλλά και εξωτερική υποστήριξη, µεταξύ άλλων από τους πρώην συµµάχους και όσους τον συµπαθούν. Σε αυτήν την περίπτωση, το τέλος του καθεστώτος θα έρθει πολύ σύντοµα.
