Με αβεβαιότητα ξεκινά η καινούρια σεζόν για τις Βρυξέλλες. Αντί να απολαύσουν έναν -όπως είθισται- χαλαρό Αύγουστο, οι πολιτικοί ηγέτες σε ολόκληρη την Ευρώπη επέστρεψαν άρον άρον από τις διακοπές τους, καθώς βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις δραματικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν.

Τώρα, με τον τελευταίο Δυτικό στρατιώτη να έχει εγκαταλείψει το Αφγανιστάν και τους Ταλιμπάν να διοικούν πλήρως τη χώρα, η Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίσει υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με το τι σημαίνει αυτή η αποτυχημένη 20ετής προσπάθεια για τη θέση της στην παγκόσμια σκηνή.

Ωστόσο, το Αφγανιστάν δεν είναι η μόνη αποσταθεροποιητική εξέλιξη που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και η ΕΕ, όπως επισημαίνει το «Politico».

Στη Γερμανία, η «μάχη» για την αντικατάσταση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ έχει ενταθεί απροσδόκητα, αυξάνοντας την προοπτική μιας δραματικής αλλαγής στην πλουσιότερη χώρα της ηπείρου.

Στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι της ΕΕ θα αναγκαστούν τελικά να απαντήσουν στο καθοριστικό ερώτημα της εποχής, που αφορά το πόσο μακριά προτίθενται να φτάσουν για να επιβάλουν τις αξίες τους σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία.

Την ίδια ώρα, στο «μέτωπο» της πανδημίας, η εξαιρετικά μεταδοτική μετάλλαξη «Δέλτα» περιπλέκει την επιστροφή στην κανονικότητα, πιέζοντας την ΕΕ να αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στην υπόσχεσή της να βοηθήσει στον εμβολιασμό του υπόλοιπου κόσμου.

Το επόμενο κεφάλαιο του Αφγανιστάν

Ενώ το Αφγανιστάν έχει ήδη πέσει, οι φόβοι για το τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη μόλις αρχίζουν να αναδύονται.

Η κύρια πηγή τρόμου αφορά μια πιθανή αύξηση των Αφγανών προσφύγων. Τα σχέδια του μπλοκ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στη διασφάλιση των συνόρων της ΕΕ και στην απομάκρυνση των Αφγανών μεταναστών από αυτά - ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να χρηματοδοτήσει προσπάθειες μετεγκατάστασης σε χώρες όπως το Ιράν και το Πακιστάν.

Ο αντίκτυπος του Αφγανιστάν άφησε επίσης την Ευρώπη ανήσυχη σχετικά με τον υποτιθέμενο πλησιέστερο σύμμαχό της, τις ΗΠΑ. Πολλοί στην Ευρώπη παραμένουν απογοητευμένοι από την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν, αφήνοντας ελάχιστες επιλογές στην Ευρώπη και στο ΝΑΤΟ.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι η απόφαση ενέτεινε την υπάρχουσα απογοήτευση ως προς τις προηγούμενες προσεγγίσεις της Αμερικής στη Συρία και τη Λιβύη, δύο χώρες για τις οποίες ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούσαν ότι οι ΗΠΑ έχασαν το ενδιαφέρον τους ή δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους, αφήνοντας την Ευρώπη να αντιμετωπίσει την επακόλουθη αύξηση προσφύγων.

Η πανδημία που δεν υποχωρεί

Ενώ η πανδημία μπορεί να μην φαίνεται σαν μια νέα πηγή άγχους για την Ευρώπη, η πλήρης ιστορία είναι λίγο πιο περίπλοκη.

Μετά από μια δύσκολη αρχή, η ΕΕ πέτυχε τον στόχο της να εμβολιάσει το 70% των ενηλίκων πολιτών της μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Το μπλοκ έχει επίσης αποκτήσει πολύ περισσότερες δόσεις από όσες χρειάζεται για να εμβολιάσει το 100% του πληθυσμού του – αν, δηλαδή, ο κόσμος ήταν πρόθυμος να το κάνει.

Από πολλές απόψεις, τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα. Οι νοσηλείες και οι θάνατοι έχουν πέσει κάτω από τα επίπεδα του 2020, οι χώρες πλησιάζουν σε επίπεδα πλήρους επαναλειτουργίας, τα κονδύλια ανάκαμψης βρίσκονται στον… δρόμο και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προέβλεψε τον Ιούνιο ότι οι οικονομίες της ΕΕ θα ανακάμψουν πλήρως εντός 18 μηνών.

Ωστόσο, πάνω από τα καλά νέα βρίσκεται ένα σύννεφο αβεβαιότητας. Η μετάλλαξη «Δέλτα» καλπάζει στην Ευρώπη, οδηγώντας σε αύξηση των κρουσμάτων. Την ίδια ώρα, ορισμένες χώρες της ΕΕ παραμένουν σε μεγάλο βαθμό μη εμβολιασμένες - η Βουλγαρία, για παράδειγμα, έχει εμβολιάσει πλήρως μόνο το 20% των ενηλίκων της.

Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες αυξάνονται σχετικά με την πιθανή μειωμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ουγγαρίας, έχουν ήδη συμφωνήσει να προσφέρουν ενισχυτικές δόσεις σε ηλικιωμένους ή ιατρικά ευάλωτους πληθυσμούς.

Οι γερμανικές εκλογές

Οι γερμανικές εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου προσθέτουν ένα ακόμη στρώμα αβεβαιότητας στο μείγμα και όχι μόνο επειδή η Μέρκελ - που συχνά περιγράφεται ως de facto ηγέτης της Ευρώπης - αποχωρεί μετά από 16 χρόνια στην εξουσία.

Οι δημοσκοπήσεις στη Γερμανία δεν δίνουν ισχυρό προβάδισμα σε κανένα κόμμα. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο ο επόμενος καγκελάριος θα προέρχεται από διαφορετικό κόμμα, αλλά ότι η κυβέρνηση πιθανότατα θα αποτελείται από τρία κόμματα, αντί για δύο, που την απαρτίζουν σήμερα.

Αυτό θα αυξήσει τον κίνδυνο των μακρών και δύσκολων συνομιλιών για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού και θα μειώσει την ικανότητα του Βερολίνου να καθοδηγεί την Ευρώπη σε τεταμένες περιόδους. Στις τελευταίες εκλογές, το 2017, χρειάστηκε σχεδόν μισός χρόνος για να σχηματιστεί κυβέρνηση συνασπισμού.

Αγώνας για τις αξίες της

Μέσα σε όλα αυτά, η ΕΕ είναι έτοιμη να επανέλθει στο ρινγκ για έναν νέο… αγώνα για τους κανόνες της περί δημοκρατίας.

Το μπλοκ θα πρέπει σύντομα να λάβει μια απόφαση για το εάν θα εγκρίνει το σχέδιο χρηματοδότησης της Ουγγαρίας για την ανάκαμψη της πανδημίας, μετά την απόφαση να το αναστείλει, λόγω της έλλειψης προστασίας κατά της διαφθοράς στη χώρα. Επίσης, τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να αποφασίσει εάν θα εγκρίνει ένα παρόμοιο σχέδιο από την Πολωνία, μια άλλη χώρα που παραμένει «κλειδωμένη» σε μια διαμάχη αναφορικά με την τήρηση των κανόνων της.

Η Κομισιόν δέχεται αυξανόμενες πιέσεις, προκειμένου να ξεκινήσει επιτέλους να χρησιμοποιεί έναν μηχανισμό που θα της επιτρέπει να διακόπτει τη χρηματοδότηση σε χώρες που πιστεύει ότι δεν τηρούν το κράτος δικαίου, και η Ουγγαρία και η Πολωνία βρίσκονται στην κορυφή αυτής της λίστας.

Οι μακροχρόνιες ανησυχίες του μπλοκ για την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τη διαφθορά εντός της Ουγγαρίας, παραμένουν.

Στην Πολωνία, αντίθετα, η κυβέρνηση έδειξε πρόθυμη να αποσυρθεί από ένα στοιχείο των αμφισβητούμενων δικαστικών μεταρρυθμίσεών της, οι οποίες, όπως εκτιμούν αξιωματούχοι της ΕΕ, θέτουν σε κίνδυνο το νομικό σύστημα της χώρας. Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν σημειώσει ότι αυτό απέχει πολύ από την ουσιαστική ανατροπή που θέλει η ΕΕ.