Στα Βαλκάνια η φλόγα σιγοκαίει – Οι ταραχές στο Μαυροβούνιο και ο διχασμός με το Πατριαρχείο Σερβίας

Μία ενθρόνιση Μητροπολίτη παρουσία Πατριάρχη στον οποίον υπάγεται η μητρόπολη, σε ένα ιστορικό μοναστήρι σε συμπρωτεύουσα και ιστορική πρωτεύουσα του κράτους στο οποίο βρίσκεται, δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να συνδυαστεί με οδοφράγματα, οδομαχίες, τραυματισμούς και δακρυγόνα μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και διαδηλωτών καθώς και την ανοιχτή διαφωνία του προέδρου με τον πρωθυπουργό μίας χώρας.

Το παραπάνω παύει να ισχύει στην περίπτωση του Μαυροβουνίου και τα βίαια επεισόδια που εκτυλίχθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο στην πόλη Τσέτινιε, επιβεβαιώνοντας την κλισέ έκφραση που καθιερώθηκε τον 19^ο αιώνα. Ότι τα Βαλκάνια είναι η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης.

Αφορμή, η ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Ιωαννικίου Β' αμέσως μετά την Πατριαρχική Θεία Λειτουργία, όπου ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος συλλειτούργησε με τον Μητροπολίτη Ιωαννίκιο Β στην Ιερά Μονή της Γεννήσεως της Θεοτόκου στο Τσέτινιε. Οι αρχιερείς έφτασαν στη μονή με ελικόπτερο καθώς η πρόσβαση μέσω του οδικού δικτύου ήταν κάτι αδύνατο.

Using a Montenegro Air Force helicopter to fly in a priest for his inauguration, with clouds of teargas and lines of heavily armed police officers in the background, looks like something straight out of Apocalypse Now.

I haven't seen a show of force like this in a long time. pic.twitter.com/WIiL3HmpQf

— Aleksandar Brezar (@brezaleksandar) September 5, 2021

Protests in Montenegro over Serbian Orthodox enthronement ceremony.

Moscow understands well that religion in the Balkans has always been an important element for triggering conflicts.

Wake up Europe. This is just the beginning..

pic.twitter.com/S8FLbLEOw2

— Ivana Stradner (@ivanastradner) September 4, 2021

Ο έλεγχος των δρόμων είχε περάσει στο συγκεντρωμένο πλήθος που διαδήλωνε εναντίον του νέου Μητροπολίτη Μαυροβουνίου και εναντίον της Σερβικής Εκκλησίας και της Σερβίας.

Το πλήθος που συγκρούστηκε με τις αστυνομικές δυνάμεις, ανήκει σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ σε εθνικιστικές ομάδες που αυτοαποκαλούνται πατριωτικές. Πίσω από τα επεισόδια, σύμφωνα με σέρβικα ΜΜΕ βρίσκεται ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς. Στην άλλη άκρη του πολιτικού φάσματος, ο πρωθυπουργός Ζντράβκο Κριβοκάπιτς, χαρακτήρισε τις επιθέσεις των διαδηλωτών στην αστυνομία ως «τρομοκρατία», κατηγορώντας τον Τζουκάνοβιτς για την υποκίνηση των επεισοδίων. Ο σύμβουλος του Τζουκάνοβιτς, Βέσελιν Βέλγιοβιτς, μάλιστα συνελήφθη για συμμετοχή σε επίθεση εναντίον της αστυνομίας την Κυριακή, σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση του Μαυροβουνίου, ενισχύοντας την επιχειρηματολογία των αντιπάλων.

Τα επεισόδια μάλιστα έλαβαν ευρύτερες διαστάσεις, με τις πρεσβείες της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταδικάζουν τη βία.

Ο διχασμός των Εκκλησιών

Η ανοιχτή σύγκρουση Τζουκάνοβιτς-Κριβοκάπιτς, με τον δεύτερο να θεωρείται ως φίλα προσκείμενος στη Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, αποτυπώνεται και στον θρησκευτικό διχασμό που υπάρχει.

Από τη μία η Μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπάγεται στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Σερβίας και από την άλλη η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου, η οποία δεν αναγνωρίζεται.

Το αίτημα της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου από το 2006 και την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου από τη Σερβία απέκτησε υποστηρικτές οι οποίοι όμως παραμένουν λίγοι.

Το αφήγημα ότι η Μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας ενσαρκώνει την επιβολή της Σερβίας στο Μαυτοβούνιο το οποίο πρέπει να επιτύχει την πλήρη διάρρηξη δεσμών με τη Σερβία σε όλα τα επίπεδα δεν κερδίζει έδαφος. Ενδεικτικό είναι ότι περίπου 30% των Μαυροβούνιων, αυτοπροσδιορίζονται ως Σέρβοι τη στιγμή που η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, παραμένει κυρίαρχη.

Τα Βαλκάνια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος

Η κατάσταση στα Βαλκάνια με τις τοπικές Εκκλησίες και τα όρια της δικαιοδοσίας του που δεν ταυτίζονται απαραίτητα με τα σύνορα των κρατών, αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος για το Ρωσικό Πατριαρχείο Μόσχας, το οποίο δεν έκρυψε ποτέ το έντονο ενδιαφέρον του και τους δεσμούς με το Πατριαρχείο Σερβίας, κάτι που φάνηκε από τη μη αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Το θέμα της δημιουργίας αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου είχε τεθεί και στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος δήλωσε αντίθετος.

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που το εκκλησιαστικό ζήτημα στο Μαυροβούνιο στέκεται αφορμή για να γίνουν διαδηλώσεις, προκαλώντας μάλιστα και πολιτικές εξελίξεις. Η απελθούσα κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος, περνώντας νομοσχέδιο για την δήμευση της περιουσίας της Σερβικής Εκκλησίας, μοναστήρια και ναούς -για την οποία δεν κατείχε τίτλο ιδιοκτησίας πριν από το 1918, δηλαδή πριν από την ίδρυση της Γιουγκοσλαβίας ουσιαστικά παραχωρούσε τους ναούς στην Εκκλησία του Μαυροβουνίου, η οποία χαρακτηρίζεται ως σχισματική. Αποτέλεσμα ήταν οι καθημερινές διαδηλώσεις στο Μαυροβούνιο για πάνω από ένα χρόνο, τις οποίες οργάνωνε η Σερβική Εκκλησία και η επακόλουθη πτώση της κυβέρνησης του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος στις εκλογές τον Αύγουστο του 2020.

Οι εξελίξεις στο Μαυροβούνιο έχουν αντανάκλαση και στις γειτονικές χώρες απειλώντας με ντόμινο. Μία ενδεχόμενη αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου θα μπορούσε να επηρεάσει τη σχισματική «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» των Σκοπίων. Στη γειτονική χώρα υπάρχουν δύο Εκκλησίες, η «Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας» η οποία υπάγεται στο Πατριαρχείο της Σερβίας και είναι αναγνωρισμένη και η σχισματική «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχρίδας», μία ισορροπία που επίσης παρακολουθεί η Μόσχα, η οποία επιθυμεί να ασκεί επιρροή στα Βαλκάνια.