Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει αύριο νέο πακέτο προτάσεων για την αντιμετώπιση της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας, επαναλαμβάνοντας τα μέτρα που έχουν δημιουργήσει συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών και λαμβάνοντας υπ'όψιν τις διαφωνίες τους ως προς το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν στις τιμές.

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής της 20ης Οκτωβρίου, η Oύρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε ανάρτησή της στο Twitter, ανέφερε: «Έγινε καλή συζήτηση στην τηλεδιάσκεψη για την ενέργεια με μέλη του σώματος των επιτρόπων. Σημειώθηκε ικανοποιητική πρόοδος όσον αφορά στην εφαρμογή του οδικού χάρτη που παρουσιάστηκε στους ηγέτες στην άτυπη σύνοδο κορυφής στην Πράγα για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Θα εγκρίνουμε ακόμη ένα πακέτο νομοθετικών προτάσεων στην επόμενη συνεδρίαση του κολεγίου μας, την Τρίτη».

Υπενθυμίζεται ότι στο έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας στην Πράγα την περασμένη εβδομάδα δεν γεφυρώθηκε το χάσμα για την επιβολή ενός ανώτατου ορίου τιμών σε επίπεδο χονδρικής. Παρόλο που την ιδέα αυτή υποστηρίζουν πλέον 17 κράτη-μέλη (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Πολωνία), κατά πάσα πιθανότητα δεν θα περιλαμβάνεται στην πρόταση που θα παρουσιάσει η Κομισιόν την Τρίτη 18 Οκτωβρίου.

Ακολουθούν τα σενάρια που έχουν εξετασθεί και όσα συζητούνται:

Μεταρρύθμιση του δείκτη αναφοράς της αγοράς φυσικού αερίου

Η Κομισιόν επιδιώκει την αναθεώρηση του δείκτη της ολλανδικής αγοράς TTF, που χρησιμοποιείται ως αναφορά στις ευρωπαϊκές συναλλαγές για το φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, η εκτόξευσή του τροφοδοτήθηκε από την κερδοσκοπία και τις ανησυχίες των επενδυτών που οδήγησαν σε τεχνητή διόγκωση των τιμών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να δημιουργήσει εντός των επόμενων έξι μηνών εναλλακτικό δείκτη, πιο αντιπροσωπευτικό της πραγματικότητας της τροφοδοσίας, που θα βρίσκεται σε λειτουργία για την επόμενη περίοδο πλήρωσης των αποθεμάτων.

Μέχρι τότε, η Επιτροπή προτείνει έναν «προσωρινό μηχανισμό» διόρθωσης των τιμών. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, πρόκειται για έναν «δυναμικό διάδρομο», μια ψαλίδα που θα πλαισιώνει την διακύμανση των τιμών στην αγορά TTF και θα επιτρέπει τον μετριασμό της αστάθειας των τιμών του φυσικού αερίου. Ενα βραχυκύκλωμα θα περιορίζει την κατ' εξαίρεσιν υπερθέρμανση.

Κοινή επιστολή της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Πολωνίας, του Βελγίου και της Ολλανδίας, καθώς και άλλων χωρών που δεν κατονομάζονται, την περασμένη Πέμπτη, αναφερόταν σε έναν «διάδρομο τιμών» για την αγορά χονδρικής, με την σημείωση ότι υπάρχει διάσταση απόψεων για την δυνατότητα εφαρμογής του, την οικονομική του αποτελεσματικότητα και τον κίνδυνο διατάραξης της προσφοράς.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι μία εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι η τροποποίηση της αναφοράς στην TTF σε όλα τα υπάρχοντα συμβόλαια.

Υλοποίηση της κοινής αγοράς φυσικού αερίου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει την ενίσχυση των μέτρων για την υλοποίηση των κοινών προμηθειών φυσικού αερίου σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, έτσι ώστε υπό το ειδικό βάρος του ευρωπαϊκού μπλοκ να επιτευχθούν καλύτερες τιμές για την αναπλήρωση των αποθεμάτων πριν από τον χειμώνα του 2023.

Στόχος είναι επίσης να αποφευχθεί η τροφοδότηση της εκτίναξης των τιμών από τον ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών κρατών, όπως έγινε το καλοκαίρι που πέρασε όταν τα κράτη προσπαθούσαν να πληρώσουν τα αποθέματά τους ταυτόχρονα.

Οι 27 συμφώνησαν στα τέλη του Μαρτίου επί «πλατφόρμας» από κοινού προμηθειών, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει καμία συναλλαγή σε αυτό το πλαίσιο και πολλά κράτη συνέχισαν τις δικές τους διαπραγματεύσεις χωρίς συντονισμό.

Η Κομισιόν θέλει πλέον την ολοκλήρωση των συνομιλιών της με «αξιόπιστους» παραγωγούς, όπως η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες... και θα ευνοήσει την αυξημένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα συγκεντρώνοντας σε μία κοινοπραξία ή «καρτέλ» αγοραστών τους ενεργειακούς εισαγωγικούς ομίλους.

Μείωση της ζήτησης, αυξημένη αλληλεγγύη

Οι Βρυξέλλες θα παρουσιάσουν εργαλεία για την περαιτέρω μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, καθώς τα κράτη εμφανίζουν μέχρι στιγμής προσπάθειες διαφορετικών βαθμών.

Μία πρόταση θα έχει ως στόχο την ενίσχυση της αλληλεγγύης υπέρ των ευάλωτων στον κίνδυνο ελλείψεων χωρών και οι οποίες δεν έχουν κλείσει συμφωνίες με τις γειτονικές τους χώρες για την εξασφάλιση των προμηθειών τους.

Αναπροσαρμογή της τιμής του φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

Η Γαλλία υπερασπίζεται την ιδέα της επιβολής πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά, σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, το μέτρο αυτό δεν θα περιληφθεί στις προτάσεις της Κομισιόν.

Το μέτρο, που έχει ήδη εφαρμοσθεί στην Ισπανία και την Πορτογαλία, συνίσταται στην μείωση των λογαριασμών φυσικού αερίου των εταιρειών ηλεκτροπαραγωγής (όπου η διαφορά με την τιμή της αγοράς καλύπτεται από κρατική επιδότηση), με στόχο την μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ομως, η ιδέα της επέκτασης του μέτρου αυτού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση συναντά την απροθυμία των χωρών που διάκεινται αρνητικά απέναντι στις κρατικές επεμβάσεις στις αγορές, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, που τρέφουν ανησυχίες για τις αβεβαιότητες ως προς την χρηματοδότηση του μέτρου και για τους κινδύνους υπονόμευσης των προσπαθειών για την μείωση της ζήτησης απέναντι στην προβληματική προσφορά.

Στις αρχές του Σεπτεμβρίου, η Κομισιόν θεωρούσε ότι ένας τέτοιος «ιβηρικός μηχανισμός» σε κλίμακα Ευρωπαϊκής Ενωσης θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα αυξημένη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 45 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, που ισοδυναμεί με το 10% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης φυσικού αερίου το 2021, εκ μέρους των παραγωγών οι οποίοι θα παρακινούντο για αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Δεδομένου ότι η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν έχουν εκτεταμένη σύνδεση με τον ευρωπαϊκό δίκτυο, ο μηχανισμός θα μπορούσε να μην λειτουργεί με την ίδια αποτελεσματικότητα σε άλλες χώρες, με κίνδυνο, για παράδειγμα, το Βέλγιο να επιδοτεί το ηλεκτρικό ρεύμα που εξάγεται προς το Ηνωμένο Βασίλειο, λέει ευρωπαίος αξιωματούχος.

Ωστόσο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι πιθανόν να συμφωνήσουν την Πέμπτη και την Παρασκευή να συζητήσουν το μέτρο, φροντίζοντας ώστε το πλαφόν που θα ορισθεί «δεν θα προκαλέσει την συνολική αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου», σύμφωνα με σχέδιο συμπερασμάτων της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής που περιήλθε σε γνώση του AFP.

Οι Βρυξέλλες δεν θα προτείνουν την επιβολή πλαφόν στις τιμές των ευρωπαϊκών εισαγωγών φυσικού αερίου: στην ιδέα αναφέρθηκε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις αρχές του Νοεμβρίου, όμως η Γερμανία είναι αντίθετη εκ του φόβου διατάραξης των προμηθειών σε μία παγκόσμια αγορά όπου τα πλοία που μεταφέρουν LNG μπορούν εύκολα να βρουν νέους προορισμούς.

Έκκληση Μακρόν για αλληλεγγύη από την Γερμανία

Στο μεταξύ, όπως μεταδίδει το Euronews, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τη Γερμανία να δείξει ευρωπαϊκή «αλληλεγγύη», εν μέσω της απογείωσης των τιμών της ενέργειας, προειδοποιώντας εναντίον των «στρεβλώσεων» του ανταγωνισμού στις οποίες μπορεί να οδηγήσει το γερμανικό σχέδιο στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

«Δεν μπορούμε να προωθήσουμε εθνικές πολιτικές, διότι αυτό θα δημιουργούσε στρεβλώσεις (του ανταγωνισμού) στην ευρωπαϊκή ήπειρο», είπε κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στη γαλλική εφημερίδα Les Echos και δημοσιεύεται στο σημερινό της φύλλο.

«Η Ευρώπη μας, όπως και κατά τη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας του νέου κορονοϊού, βρίσκεται μπροστά στη στιγμή της αλήθειας (...). Πρέπει να ενεργήσουμε με ενότητα και αλληλεγγύη», επιχειρηματολόγησε.

Η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς, που κατηγορείται πως ενεργεί μονομερώς προωθώντας εθνικό σχέδιο στήριξης 200 δισεκ. ευρώ για την προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, δέχεται πίεση από αρκετούς εταίρους της στην ΕΕ για να αποδεχθεί περισσότερη οικονομική αλληλεγγύη.

«Η Γερμανία βρίσκεται σε στιγμή αλλαγής μοντέλου, ο αποσταθεροποιητικός χαρακτήρας της οποίας δεν πρέπει να υποτιμηθεί», προειδοποίησε ο κ. Μακρόν. «Για να είμαστε συνεπείς, δεν είναι εθνικές στρατηγικές αυτές που πρέπει να υιοθετήσουμε, αλλά ευρωπαϊκή στρατηγική», συμπλήρωσε.

Ο αρχηγός του γαλλικού κράτους δήλωσε πάντως πεισμένος για «τη δύναμη του γαλλογερμανικού διδύμου και τη δυνατότητά μας να χαράξουμε μαζί φιλόδοξη στρατηγική». «Υπάρχει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έναντι της Γερμανίας και το φυσιολογικό είναι να υπάρξει αλληλεγγύη της Γερμανίας έναντι της Ευρώπης», επέμεινε ο πρόεδρος της Γαλλίας.